بازار کاسبان کنکور، سکه شد!

روزنامه آرمان-‌آرزو ضیایی: نام کنکور که می‌آید تمام افراد کم‌خوابی‌ها، کاهش یا اضافه وزن و مشکلات روحی خود را در آن دوران به یاد می‌آورند. دوران‌کنکور زمان لذت‌بخشی برای اغلب افراد نیست و معمولا از آن به نیکی یاد نمی‌شود، اما بعد از کنکور و اعلام‌ نتایج حال‌روحی افراد دگرگون می‌شود.

عده‌ای سرخوشانه با توجه به رتبه بالای خود انتخاب رشته‌ ‌می‌کنند و با فراغ بال تمام دانشگاه‌ها و رشته‌های مورد علاقه را انتخاب می‌کنند و عده‌ای نیز ناامیدانه مدام در جست‌وجوی مراکز مشاوره‌ هستند تا بتوانند در آنها مشاورانی را بیابند که توانایی راهنمایی آنها را در راستای قبولی در یک دانشگاه‌ متوسط داشته باشند. آنچه به‌نظر در میان این دو دسته مشترک است مراجعه به مراکز مشاوره کنکور است.

رتبه‌های‌برتر کنکور به‌دنبال مشاورانی می‌گردند که بتوانند در انتخاب بهترین رشته و دانشگاه آنها را راهنمایی کنند و رتبه‌های پایین کنکور نیز مشاورانی می‌خواهند که کمترین امید آنها را برای ورود به دانشگاه ناامید نکنند. در‌حال حاضر با اعلام نتایج کنکور‌ سراسری بازار انتخاب‌رشته از همیشه داغ‌تر است. مراکز مشاوره متعدد به میزان کلاس‌های کنکور متفاوت در سطح شهر وجود دارند. هزینه‌های مشاوره انتخاب‌رشته به میزانی است که بسیاری از کلاس‌های کنکور مطرح را نیز به فکر استفاده از این بازار پرهیاهو می‌اندازد تا با حضور مشاور به داوطلبان مشاوره ‌دهند. برخی از مدارس نیز در این روزها سرگرم انتخاب‌رشته برای داوطلبان کنکور هستند.

تبلیغات اغواکننده مراکز انتخاب رشته

امروز بیش از پیش تبلیغات ریز و درشت موسسات انتخاب رشته دیده می‌شود. کافی است گشتی کوتاه در فضای‌مجازی بزنیم تا هزاران تبلیغ از مراکز مشاوره مختلف و حتی تبلیغات مشاوره تلفنی و اینترنتی را بیابیم. به راستی مشخص نیست که چه تعداد از این تبلیغات توسط مراکزی انجام می‌شود که مجوز انتخاب رشته و فعالیت در این عرصه را دارند. هزینه بالای درخواستی این مراکز نیز اکثر داوطلبان را از استفاده از آنها مایوس می‌کند. برخی از آنها توان پرداخت هزینه‌های مشاوره را ندارند و برخی نیز به‌دلیل عدم‌اطمینان از قبولی خود ترجیح می‌دهند این ریسک را انجام ندهند. به‌گفته معاون مدیر کل امور‌تربیتی مشاوره وزارت آموزش و پرورش در مورد پایگاه‌های انتخاب رشته کنکور بیش از یک‌هزار و ۵۰۰ پایگاه برای انتخاب رشته داوطلبان کنکور سراسری پیش‌بینی شده است.

محمد مصطفوی افزود: «تمام دانش‌آموزان امکان شرکت در این پایگاه‌ها را دارند.» میزانی که به‌نظر با حجم تبلیغات مراکز مشاوره‌ کنکور قابل‌قیاس نیست! در تبلیغات رنگارنگ مراکز انتخاب رشته اثری از مجوز آنها وجود ندارد و معمولا استفاده از مشاوران مجرب در حد حرف باقی می‌ماند و زمانی داوطلب به میزان توانایی مشاور پی می‌برد که مشاوره انجام شده و داوطلب هزینه مشاوره را پرداخته است.

سوالات شک‌برانگیز

اگر تصمیم خود را برای انتخاب رشته فردی گرفته‌اید درنگ نکنید، زیرا کافی است این روزها سری به فضای مجازی یا خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران بزنید تا از این تصمیم منصرف شوید! تبلیغات گوناگون در سایت‌ها و بروشورها شما را با حجم عظیمی از سوالات شک‌برانگیز مواجه می‌کنند. محتوای تمام این تبلیغات سوالات یکسانی است؛ سوالاتی مانند اینکه آیا رشته‌ای که انتخاب کرده‌اید پولساز است؟ آیا بهترین رشته را متناسب با علایق خود برگزیدید؟ آیا باتوجه به رتبه خود انتخاب رشته مناسبی کرده‌اید؟ با توجه به رتبه‌ای که به دست آورده‌اید بهتر است دست به انتخاب رشته بزنید یا برای سال آینده اقدام به شرکت در کنکور کنید. تمام این سوالات ناخودآگاه هر داوطلبی را به شک می‌اندازد و او را با این ترس مواجه می‌کند که با انتخاب رشته فردی در واقع با آینده و سرنوشت خود بازی می‌کند و تمام زحمات یکساله خود را به باد می‌دهد، بنابراین او نیز ترجیح می‌دهد به خیل عظیم داوطلبانی بپیوندد که این روزها از یک مرکز مشاوره به سراغ دیگری می‌روند و مشاوره دقیق‌ و بهتر از مشاور می‌خواهند.

واقع‌بینی بهتر است

قابل درک است که هر داوطلب کنکور مایل باشد که نتیجه زحمات یکساله خود را ببیند و خستگی را از تن خود و خانواده‌اش خارج کند اما آیا مراجعه به مراکز مشاوره رنگارنگ باتوجه به رتبه پایین داوطلب کار عاقلانه‌ای است؟ در صورتی که داوطلب حداقل امید را نیز به قبولی در کنکور ندارد چه اصراری برای مراجعه او به مراکز مشاوره وجود دارد تا علاوه بر آنکه بعد از اعلام نتایج امید او رنگ می‌بازد حسرت مبلغ هنگفتی را نیز بخورد که علاوه بر هزینه‌های جاری کنکور صرف مشاوره و انتخاب رشته کرده است؟! بخشی از هدف مراکز‌مشاوره رنگارنگ این داوطلبان هستند و اغلب به آنها امیدهای واهی در مورد قبولی در دانشگاه می‌دهند. اگر داوطلب و خانواده او اندکی درنگ کنند و او با یک نگاه روشن و امیدوارانه به آینده به این موضوع بیندیشد که حتی در صورت قبولی در کنکور باتوجه به رتبه کسب شده نمی‌تواند در رشته و دانشگاه موردعلاقه خود تحصیل کند قطعا عطای این مشاوره‌ها را به لقایشان می‌بخشد و به کنکور سال آینده می‌اندیشد.

مشاورانی که به مشاوره نیاز دارند

آیا می‌توان به صراحت و یقین گفت که تمام مراکز مشاوره فعلی از همکاری با مشاورانی برجسته و مجرب بهره‌ می‌برند؟ در بازه اندک انتخاب رشته موسسات مشاوره گوناگونی به یک باره سر از خاک بیرون می‌آورند و پیش چشم داوطلب قرار می‌گیرند. مشاوران برخی از این مراکز مشاوره حتی دانشجوی رشته «مشاوره مدرسه» نیز نیستند و به صورت عملی و طی انتخاب رشته مداوم این کار را یاد گرفته‌اند. این تعداد به علاوه مراکز مشاوره بسیاری هستند که با خود تبلیغ «انتخاب رشته تضمینی» را یدک می‌کشند. قبولی داوطلب تا زمان اعلام نتایج تضمین شده نیست، بنابراین چگونه می‌توان ادعا کرد که این مراکز انتخاب‌رشته تضمینی انجام می‌دهند؟! بعضی موسسات آموزشی هم ادعا می‌کنند کارشناسان رسمی سازمان‌سنجش را برای مشاوره انتخاب رشته استخدام کرده‌اند و عده‌ای از آنها رتبه‌های برتر کنکور سال‌های گذشته را به‌عنوان مشاور به ‌کار می‌گیرند. سازمان سنجش هر سال و همزمان با اعلام‌نتایج اولیه به داوطلبان کنکور هشدار می‌دهند که هیچ‌یک از کارشناسان سازمان‌سنجش در زمینه مشاوره در هیج یک از آموزشکده‌های کنکور فعالیت ندارد. رتبه‌های یک کنکورهای سال‌های گذشته نیز گزینه‌های خوبی برای مشاوره نیستند.

هوش و توانایی آنها برای کسب رتبه‌های برتر کنکور ارتباطی با مشاوره بی‌نقص آنها در زمینه انتخاب رشته ندارد. یکی دیگر از راه‌های جابه‌جایی پول در بازار مکاره انتخاب رشته کنکور سراسری برگزاری همایش‌های بزرگ انتخاب رشته و آشنایی با رشته‌های دانشگاهی است. در این همایش‌ها معمولا اطلاعات کلی و علمی درباره انتخاب رشته به داوطلب داده می‌شود و واضح است که برای آشنایی با رشته‌های دانشگاهی همایش یک روزه به میزان زیادی کارساز نیست و اطلاعات داده شده در این همایش‌ها را با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت نیز می‌توان به دست آورد. نرم‌افزاهای انتخاب‌رشته اینترنتی نیز قابل‌اطمینان نیستند، زیرا برخی از آنها با توجه به اطلاعات و ظرفیت‌های پذیرش سال‌های قبل دست به انتخاب رشته می‌زنند و نتایج آنها معتبر نیستند.

مراجعه به مراکز انتخاب رشته لزومی ندارد

یک کارشناس‌آموزش و پرورش در گفت‌وگو با «آرمان» با اشاره به لزوم آگاهی داوطلب نسبت به برخی از مراکز مشاوره‌ غیرقانونی می‌گوید: زمانی که بازار مشاوره کنکور داغ می‌شود عده‌ای از فضای موجود استفاده و گاهی سوءاستفاده می‌کنند. برخی یک شبه مشاوران کنکور سراسری می‌شوند و در مغازه‌ یا خانه‌ای دفتر مشاوره زده و به طمع سودی هنگفت قدم در این راه می‌گذارند. محمدرضا نیک‌نژاد می‌افزاید: تعداد مشاوران یک شبه‌ای طی چند سال قبل زیاد شده است؛ آنها با توانایی خود در توجیه داوطلبان با انتخاب رشته برای آنها سودهای‌میلیاردی می‌برند. او تاکید می‌کند: این سوءاستفاده‌های مالی می‌تواند از سوی شخص یا موسسات کنکوری باشد. نیک‌نژاد می‌افزاید: نکته‌ای که مسئولان آموزشی کشور به آن بی‌توجهند، تغییر دفترچه‌های انتخاب رشته طی سال‌های قبل است، تمام جزئیات موردنیاز برای داوطلب در این دفترچه‌ها ذکر شده و گستره انتخاب رشته نیز ۱۵۰ رشته است.

تنها اولویت انتخاب رشته نیز تناسب رتبه داوطلب با انتخاب رشته سیستم سازمان‌سنجش است. او خاطرنشان می‌کند: فضای آشفته‌ و حواشی کنکور بسیاری از افراد را به منفعت‌‌طلبی می‌اندازد و به این دلیل حاضر به از دست دادن منافع خود نیستند. نیک‌نژاد می‌افزاید: سازمان‌‌سنجش باید پیگیر تخلفات روی داده از سوی این مراکز مشاوره باشد اما به قدری فضای کنکور سودهای‌هنگفت دارد که متاسفانه مدارس نیز وارد این قضیه شدند. وزارتخانه‌های علوم و آموزش‌و‌پرورش می‌توانند کمیته‌های مشترکی را برای رسیدگی به این موضوع تشکیل دهند تا سوءاستفاده‌های احتمالی در این زمینه انجام نشود. او تاکید می‌کند: باتوجه به یک شبه پدیدار شدن برخی مراکز در نهایت یک وزارتخانه یا سازمان توانایی برخورد گسترده با آنها را ندارد و البته شیوه کار این مراکز تفاوت زیادی نیز با مراکز مشاوره نشان نمی‌دهد. نیک‌نژاد می‌افزاید: راه حل، آگاهی‌رسانی به خانواده‌هاست و مدارس نیز باید شرایطی ایجاد کنند که داوطلبان به صورت گروهی و بدون پرداخت یک‌ریال بتوانند تعیین رشته کنند.

اما اکنون برخی مدارس خود موسسات مشاوره برای انتخاب رشته شده‌اند و با دریافت مبالغ پایین‌تر از مراکز مشاوره کلاس مشاوره می‌گذارند، مشاورانی را از مناطق آموزش‌و‌پرورش به این کلاس‌ها می‌فرستند و از این روش مبالغ مالی قابل‌توجهی برای مدرسه، مشاور و اداره آموزش‌و پرورش فراهم می‌شود. او در پایان می‌گوید: باید در مدارس و به‌ویژه دوره‌های پیش‌دانشگاهی درباره سوءاستفاده‌های مالی توسط این مراکز انتخاب‌رشته به داوطلبان کنکور هشدار داد و به آنها آگاهی‌رسانی شود تا آنها به صورت فردی و با توجه به علایق خود انتخاب رشته کنند.