تلویزیون پول خرید حق پخش فوتبال ندارد!

همشهری جوان: «فوتبال ملی، رسانه ملی، افتضاح ملی...»، «در شب شکست، تلویزیون روی اعصاب مردم رفت» و ... اینها چند نمونه از تیترهای تند و تیز روزنامه ها و سایت های مختلف در پس فردای باخت تیم ملی به لبنان بود. باخت تحقیرآمیز تیم ملی در کنار پخش نکردن «زنده» مسابقه توسط تلویزیون و بعد هم پخش با تاخیر و نصفه و نیمه آن، اعصاب ملت را حسابی خط خطی کرد و درد باخت تیم ملی را مضاعف!

تا چند روز بعد، نه فدراسیونی ها و نه تلویزیونی ها پاسخگوی این دو باخت نبودند؛ اما کیروش چوب باختش را با جمله های داغ منتقدانش خورد و به مرخصی رفت، کفاشیان به حرف آمد و از حمایت صحبت کرد ولی فضای منفی علیه باخت رسانه ملی، شدید و شدیدتر شد.

برای پیدا کردن جواب سوالات درباره چرایی این ماجرا، سراغ «علی اصغر پورمحمدی»، پایدارترین مدیر تلویزیون رفتیم تا بالاترین مسوول شبکه 3 و همینطور «رییس شورای هماهنگی ورزش صدا و سیما» به ما پاسخ دهد.

مدیر کرمانی الاصل تلویزیون «با کوله باری از تجربه» روبروی ما نشست، از شکست دوم (!) هفته قبل در لبنان حرف زد، عملکرد رسانه ملی را در حوزه ورزش قابل دفاع دانست و - حتی - درد دل کرد. در حالی که چند ساعت قبل از پخش 90، تلفنش مدام زنگ می خورد تا سوال نظرسنجی شب را تایید کند ...

اصلا این ماجرای خرید حق پخش بازی ها چیست؟ مثلا برای همین بازی با لبنان که بحث روز هم هست، اقدام کردیم یا چی؟

- ما اعتقاد داریم برنامه هایی که پخش می کنیم باید حقوقش پرداخت شود. هر چند کشور ما اساسا جزو «کنوانسیون جهانی کپی رایت» نیست.

این الان خوب است یا بد؟

- هم خوبی دارد، هم بدی. بحث مفصلی دارد ولی اینکه عضوش بشویم یا نه را حقوقدانان دارند بررسی می کنند. در هر حال گفته اند به نفعمان است که عضو شویم چون تلویزیون ما قربانی رعایت نشدن کپی رایت است. همین الان هم ۹۰ درصد فیلم ها را می خریم و معمولا چیزی بدون خرید روی آنتن نمی رود. اصلا ما اداره ای داریم به نام «اداره کل تامین برنامه های خارجی» که وظیفه اش انجام همین کارهاست.

حتی حق پخش برنامه های ورزشی؟

- ببینید؛ خرید حق پخش، مستقیما به من ارتباطی ندارد، من عضو کمیته ای هستم که مسوولیتش برعهده آقای تقدسنژاد (معاون مالی و اداری سازمان) است؛ سازمان برای شبکه های مختلف و برنامه های مختلف ده ها برنامه دارد که باید از شبکه های مختلف دنیا بخرد، این وسط چون ما فعال تر بوده ایم و نیاز داشته ایم، بیشتر به چشم می آید.

همینجا توضیح بدهم که هر خریدی، یک قوانین داخلی و حقوقی دارد؛ مثلا باید ترک تشریفات، مناقصه و ... شود.خب این قوانین باید رعایت شود تا سازمان های نظهارتی داخلی به ما ایراد نگیرند. از طرف دیگر بودجه ما را به پیشنهاد دولت، مجلس تعیین می کند؛ مثلا می گوید اگر بودجه ۱۰۰ میلیارد است، یک بخشش را دولت موظف است پرداخت کند بخش دیگرش را هم می توانید از طریق جذب آگهی تامین کنید. یعنی هر چی ما آگهی پخش کنیم به خزانه دولت واریز می کنیم؛ بعد ذیحساب اجازه می دهد که طبق بودجه، ماهانه برداشت کنیم.

یعنی به شبکه ۳ نمی رسد؟ حتی اگر بیشتر درآمد کسب کردید؟

- نه! همه اش به خزانه دولت می رود؛ هر چی که هست از برنامه های مشارکتی و غیرمشارکتی تا زیرنویسی که در برنامه نود پخش می شود، همه واریز می شود به خزانه. حتی اگر شهرداری تهران ۵۰۰ میلیون تومان برای یک سریال بدهد، آن رقم هم به خزانه دولت می رود. کسی - مستقیما - به ما چیزی نمی دهد. در حالی که خودمان هم از این همه تبلیغ در عذابیم.

پس این همه آگهی، قبل، وسط و بعد از پخش بازی ها چی؟ برای این هزینه حق پخش، درآمد جداگانه ایجاد نمی کند؟

- اصلا به ما نمی رسد. مثلا سریال ستایش ممکن است دقیقه ای ۱/۵ میلیون تومان ساخته شده باشد و ۵۰ میلیارد تومان آگهی داشته باشد، همه اش به خزانه دولت می رود. به عادل فردوسی پور، یک قران بابت آگهی و تبلیغ اس.ام.اس و ... نمی دهند.

ما مثل کارمند و صندوقدار بانکیم. حقوق ماهانه می گیریم، حالا هر قدر که می خواهد رقم جابجا شود. ما حتی اعتراض می کنیم از حجم زیاد آگهی، باور کنید رنج می برویم اما می گویند درآمدها پایین آمده، پس مجبوریم. آن وقت با این بودجه محدود و مشخص ما، برای بازی هایی که قبلا ۲ میلیون دلار پرداخت کرده ایم، یک آقایی بیاید بگوید ۴۰ میلیون دلار بدهید...

منظورتان از یک آقایی، همین «پیر کاخیا» مدیر بازاریابی گروه ورلد اسپرت است؟

- بله، ببینید اصلا وجه قهرمانی و جذابیت از فوتبال و ورزش کنار رفته و به بیزینس تبدیل شده. پشت صحنه بسیار کثیفی وجود دارد که کسی هم دنبال درآوردن پشت پرده اش نیست. اولین برخورد و مسئله ما با این دلال لبنانی، سر جام جهانی ۲۰۰۶ بود. اول، یک دلال ایرانی - که اسمش را نمی برم - آمد و گفت من عامل فروش بازی های جام جهانی ۲۰۰۶ ام، بازی ها را ۱۰ میلیون دلار می فروشم. ما گفتیم نه! به تو چه ربطی دارد؟ بعد همین پیر کاخیا آمد اینجا و گفت حق پخش بازی ها دست من است و ۱۰ میلیون دلار هم نیست و ۱۰ میلیون یورو است!

انگار از داخل ایران هم به این آقا و دیگران خط می دادند که ایران مجبور است این بازی ها را پخش کند و شما هر قیمتی بگویید، اینها مجبورند قبول کنند وگرنه حکومت عوض می شود! هیچ کشوری هم در منطقه این بازی ها را پخش نمی کرد. نماینده توزیع پخش در منطقه، گروه رسانه ای آرت عربستان بود. همین آرت که مذاکره می کردیم، می گفت ۱۰ میلیون دلار، اما کاخیا می پراند ۱۰ میلیون یورو. کلا کاخیا، اهل پراندن است! (با خنده!) من گفتم: بودجه ما ۲ میلیون دلار است. او هم قهر کرد و رفت و بعد نامه داد که اگر تا این تاریخ مبلغ را نپردازید، می شود ۱۱ میلیون یورو، اگر تا بهمان تاریخ ندهید می شود ۱۲ میلیون یورو، بعد هم اصلا حق پخش ندارید. من برای فیفا نامه نوشتم که این آقا چکاره است که تهدید می کند و نامه می دهد؟ ما به جام جهانی رفته ایم و پخش بازی ها حق ماست.

اصلا «این آقا» با چه سمتی وقت می گرفت و می آمد؟

- بیخودی! می گفت من نماینده فروش فیفا هستم. انگار به شرکت طرف قرارداد فیفا گفته بود من زبان ایرانی ها را می فهمم و می روم برایتان حق پخش می گیرم. همین دلال به دلال ایرانی گفته بود اگر خرید حق پخش را جور کنی، ۲۰۰ هزار دلار گیرت می آید. ما آن موقع هیچ هزینه ای (مثل سفر برای مذاکره و اینها) نکردیم. آخر سر نزدیک آغاز بازی ها - با وساطت فیفا- از خود آرت، بازی ها را به قیمت ۴/۵ میلیون یورو خریدیم.

حالا این همه برو و بیا و مکافات برای چیست؟ خب قیمتشان این است، بپردازید برود!

- این پول که برای من نیست، برای مردم است. اگر کم خرج کنیم، صرفه جویی است. توی جیب من هم که نمی رود، به نفع کشور و سازمان است. افتخار ما این است که زیر بار حرف زور نرفتیم. مثلا جام جهانی ۲۰۰۲، ۱/۷۵ میلیون دلار قیمت داشت. نمی شد که بشود ۱۰ میلیون دلار. بالاخره باید با نسبتی بالا برود. تازه جام جهانی ۲۰۱۰ را هم ۷/۵ میلیون دلار خریدیم. ما تلاش کردیم این بازی ها را بخریم؛ در حالی که هیچ جای دنیا، نمی خرند. همه جای دنیا پخش بازی ها، کارتی شده.

ماجرای مسابقات این دوره چه شکلی بود؟

- کاخیا به ایران آمد و به دفتر آقای تقدس نژاد رفت و گفت پکیج این بازی ها ۴۰ میلیون دلار است، ۵۰ تا ۶۰ بازی بود؛ از بازی های بی اهمیت تا فوتبال زنان و ... بعد هم گفت بخش زیادی از این پول، به فدراسیون خودتان می رسد. ما همانجا به نبی، مسوول روابط بین الملل فدراسیون فوتبال زنگ زدیم و صحت ماجرا را پرسیدیم، گفت نه! قبلا قرار بوده یک میلیون بدهند که آن را هم ندادند و بلوکه شده است. حالا ۱ میلیون کجا، ۴۰ میلیون کجا؟

بعدش ما گفتیم بازی های خودمان را می خواهیم، بازی های زنان و بقیه کشورها را نمی خواهیم ولی قبول نکرد. آخر، تورم و افزایش قیمت هم حساب و کتابی دارد. تازه او دوره قبل، ما را تهدید کرده که اگر بازی را نخرید، داور در ورزشگاه آزادی سوت نمی زند. ببینید! هر کالایی قیمت دارد. عقل سلیم می گوید یک ساعت مچی ۲۰۰ هزار تومانی را یک میلیون تومان نخر. تازه آن هم نه با پول خودت و ارث بابات؛ با پول مردم.

برای همین بازی با ازبکستان را بدون پرداخت حق پخش، فرستادید روی آنتن؟

- بله! او دوباره تهدید کرد و از جلسه رفت. ما بعدا نامه نوشتیم که فقط این بازی های ایران را می خریم اما باز هم قبول نکرد. ما هم بازی ازبکستان را بدون کپی رایت از الجزیره پخش کردیم.

بعد رسید به بازی قطر در تهران. ماجرای راه ندادن دوربین ها به ورزشگاه چه بود؟

- آنها می خواستند از طریق دوربین ها و سیستم فنی الکاس یا الجزیره بازی را پوشش دهند که این اتفاق به وجهه ملی ما ضربه می زد. خود مسوولان کشور هم مانع شدند و ما دخالت خاصی نداشتیم. قطری ها می خواستند چند کامیون وسایل فیلمبرداری بیاورند ولی گمرک گفت ارزیابی و ترخیصش طول می کشد. ضمن اینکه اینجا خانه خاله نیست که هر کس هر کاری خواست بکند.

خب چرا، دانه ای (!) بازی را نمی خرید؟ مثلا فقط بازی با لبنان را.

- اتفاقا همین را هم گفتیم ولی آنها قبول نکردند؛ نه تک بازی و نه دو بازی. در همین لبنان، ۱۰۰ کانال وجود دارد که هیچ شبکه ای نتوانست بخرد، بس که گران بود. الان این گرانی ناجوانمردانه باعث شده یک ائتلافی بین اتحادیه تلویزیون های آسیا اقیانوسیه (ای بی یو) علیه آنها تشکیل شود. قرار است در نشست مهر، حرف بزنیم. ژاپن، هند و چین هم ناراحتند. چه آنها که تیمشان در این مرحله بازی دارد و چه آنها که ندارد، همه ناراحتند. همین امروز ما به AFC شکایت کرده ایم و خواستیم که وارد این ماجرا شود. یک کمیته بررسی تشکیل بدهد؛ آخر این چه رویه ای است که مردم ما را از تماشای بازی تیمشان محروم می کنند.

این دعوا بین شما تمام شدنی هست؟

- ما گفته ایم پول زور نمی دهیم. المپیک یک ماهه را یک میلیون دلار خریده ایم، راحت هم پرداخت کردیم؛ چون فرمول داشت و قاعده مند بود؛ مثلا ضریبی از درآمد کشور، جمعیت و تعداد تلویزیون ها می شد. ما یورو، جام جهانی، مسابقات والیبال و وزنه برداری را به سختی و با چانه زنی تا لحظات آخر می خریم چون جیب خودمان که نیست، برای مردم است. حالا این ۸ بازی، این عدد؟ آقای پیر کاخیا، قاعده شما چیست آخر؟ مردم ما راضی هستند که این بازی ها را مثلا ۱۰۰ میلیارد تومان بخریم؟

والا با این تیم ملی که ابدا راضی نیستند! خب چرا بازی با لبنان را مثل بازی با ازبکستان، پخش نکردید و با تاخیر پخش شد؟

- می خواستیم بدون کپی رایت پخش کنیم اما هیچ شبکه ای پخش نکرد. یک شبکه هم بود که از نظر فنی و تعدد زیرنویس، نتوانستیم روی آنتن ببریم.

یعنی برنامه ریزی کرده بودند؟

- بله! همین کاخیا به الجزیره و بقیه گفت با تاخیر پخش کنید بعد که دیدند ما داریم از روی الجزیره پخش می کنیم، به آنها گفت قطعش کنید. برای همین ما یک ربع آخر را هم نداشتیم تا پخش کنیم.

پس چرا همین حرف ها را صادقانه به مردم نگفتید که اینقدر فضای منفی علیه تلویزیون ایجاد نشود؟

- ما دنبال پخش بازی بودیم. اتفاقا قرار بود همان شب همین حرف ها که من الان اینجا دارم می گویم، گفته شود.

ولی مزدک میرزایی می گفت تصویر از مبدا قطع است و مسوولان گفته اند اینها را بگوید.

- او اطلاعات کافی نداشت. آن حرف ها هم از قول خودش بود که در آن شرایط پیش می آید دیگر. من امروز به آقای آقازمانی، مدیر گروه ورزش گفتم شما به مزدک گفتید اینها را بگوید؟ او هم گفت نه. ما در کل آن دقایق مدام در حال تماس با شبکه های مختلف بودیم.

اما اسم شبکه ۳ و دو شبکه جام جم در لیست شبکه هایی که قرار بود این بازی را زنده پخش کنند بود.

- همه را قطع کردند. الجزیره و کاس و ۲ شبکه لبنانی قرار بود بازی را پخش کنند اما یک ساعت مانده به آغاز بازی به آنها گفتند پخش نکنید.

پس چرا می گفتیم تصاویر از مبدا قطع شده؟ در حالی که حتی سایت ورزش ۳، نتیجه را نوشته بود و رادیو هم پخشش می کرد؟

- خوب مبدأمان الجزیره بود دیگر! مجری رادیو هم وسط تماشاچی ها نشسته بود وگزارش می کردکه آن کار هم در اصل غیرقانونی است.

حالا وضع پخش بازی با کره به چه شکل است؟

- همین الان هم می گویم که ممکن است بازی با کره پخش نشود. البته منتظر جواب AFC هم هستیم. ببینید ما مشکلی با پرداخت حق پخش نداریم. مشکل ما بی قاعدگی کاخیا و دوستانشان است.

گفته اند اگر تلویزیون ما به قوانین تن ندهد، شاید میزبانی را از ایران بگیرند...

- برای همین است که می گویم شاید پخش نشود؛ ما هم نمی خواهیم به فوتبال ملی خدشه وارد شود.

یعنی حاضر نیستید برای پخش بازی های ملی، چنین پولی بدهید؟

- من خیلی محکم می گویم که این پول را به کاخیا نمی دهیم. من عقیده دارم نباید بدهیم؛ البته ممکن است فردا رئیس جمهور بگوید پولش را می دهم، خب بدهند اما من می گویم این کالا اینقدر ارزش ندارد. اگر این اتفاق بیفتد، تبدیل به یک پله می شود برای مسابقات بعدی و رقمش به ۱۰۰ میلیون دلار می رسد.

ما جام جهانی ۲۰۰۶ را ۴/۵ میلیون دلار و جام جهانی ۲۰۱۰ را ۷/۵ میلیون دلار خریدیم اما جام جهانی ۲۰۱۴ را نباید ۲۰-۱۰ برابر بخریم. همین الان کاخیا با آن همه تهدید، رقم را پایین آورده دوباره، اما ما گفتیم نمی خریم.

قبول دارید اگر همان اول - راست حسینی - به مردم همه چیز را می گفتید بهتر بود؟

- درست است. این کوتاهی از ما بود. باید یک آدم وارد این توضیح را به مردم می داد تا قانع شوند.

وضعیت پخش لیگ های اروپایی از شبکه ۳ چه شکلی است؟

بودجه بدهند؛ می خریم

لازم نیست به ذهنتان زیادی فشار بیاورید؛ زمانی بود که تلویزیون ما (همین شبکه محترم ۳) با کیفیتی بالا و بی برچسب، در زمانبندی مشخص، حتی بازی نوریچ سیتی با ولور همپتون را هم هر یکشنبه عصر روی آنتن می فرستاد! و برنامه همه شنبه ها و یکشنبه ها مشخص بود ولی حالا ... پورمحمدی برای این سوال ها هم پاسخ هایی داشت. قانع کننده بوده یا نه؛ با شماست!

یک زمانی شبکه شما، بازی های لیگ های معتبر اروپایی را با کیفیت و منظم پخش می کرد. نه برچسبی داشت و نه زیرنویس بزرگی که: شماره روابط عمومی شبکه ۳! قضیه این برچسب ها چیست؟

- به خاطر اینکه الان هیچ کدامشان خریداری نمی شود چون قیمت ها خیلی بالاست.

شاید قیمت جهانی این است! حرف فروشنده درست است.

- نه، آن اوایل که من تازه به شبکه ۳ آمده بودم، هر کدام از سری مسابقات سری آ و بوندس لیگا را ۳۰۰ هزار دلار می خریدیم و پخش می کردیم. بعد هم لیگ برتر انگلیس و لالیگای اسپانیا را هم وارد کردم. مدتی بعد نظرسنجی کردیم، دیدم نظر اول مردم لالیگای اسپانیاست، بعد لیگ برتر انگلیس و سوم هم سری آ ایتالیا. با این نظرسنجی، بوندس لیگا آلمان را کنار گذاشتیم. ما هر لیگ را ۱ ساله یا ۲ ساله، ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار دلار می خریدیم.

اما الان فرق می کند؛ توفق ها هم بالا رفته.

- الان رقابت سنگینی بین الجزیره و بعضی شبکه های عربی منطقه بر سر خرید حق پخش لیگ های اروپایی وجود دارد و کَل کَل آنها نرخ ها را به شدت بالا برده؛ ۳۰۰ هزار تاغ الان شده ۳۰ میلیون دلار. ما هم باید از همین شبکه ها این مسابقات را بخریم چون حق پخش کل منطقه را می خرند؛ ما از این پول ها نداریم.

خب این خوب نیست که بدون اطلاع صاحب مال، بازی ها را پخش میکنید.

- ما با الجزیره حرف زدیم، گفتند اگر کدینگ کنید، یعنی فقط داخل مرزهایتان باشد، ما مشکلی نداریم. با برچسب زدن هم مشکلی ندارند. رابطه مان خوب است و پولی هم نمی گیرند.

اما این کار توهین به مخاطب نیست؟ در همه جا برچسب بخورد...

- حالا همه جایش هم برچسب نیست ولی داریم تلاش می کنیم تا با کیفیت بهتر پخش کنیم. مکانیزم این بازی ها این است که اچ دی و روی ۹:۱۶ پخش می شود اما ما باید اینجا به آنالوگ تبدیلش کنیم و کیفیت پایین می آید. ما دنبال بهتر کردن کیفیت فنی هستیم.

مخاطب واکنشی نداشته به این ماجرا؟

- قبل از مخاطب، خودمان هم ناراحتیم. برای همین دنبال این بودیم که مسابقات را پخش نکنیم تا هر کی می خواهد برود کارتی ببیند اما گفتیم فعلا پخش کنیم ولو با کیفیت پایین تا یک رضایت نسبی وجود داشته باشد؛ یعنی مردم همین بازی ها را ببینند بهتر از آن است که اصلا دسترسی وجود نداشته باشد.

اما ما قبلا می توانستیم زمانبندی کنیم وبگوییم عصرهای شنبه و یکشنبه نوبت دیدن لیگ برتر است.

- الان برنامه مان این است که فقط بازی های مهم را پخش کنیم چون حالا ملاکمان جذابیت است، نه پخش سر ساعت مشخص. مردم بازی خوب می خواهند، نه هر چی که سر ساعت پخش شد.