استرس، دلیل‌ مردن در جوانی

روزنامه آرمان - سندوس محمدی: پیشرفت‌های مختلف علمی در جنبه‌های مختلف زندگی بشر و به ویژه در حوزه درمان بیماری‌ها، باعث شدند که بشر به آینده‌ای روشن و عمری طولانی امیدوار شود.

این مساله که پیشرفت‌های علمی بشر جلوی اپیدمی‌های عالمگیر را گرفت، قابل انکار نیست ولی این انتهای ماجرا نبود و قرن بیست و یکم هم با همه پیشرفت‌هایش مسائل خاص خود را داشت که به مرگ‌هایی به سبک جدید به ویژه در سنین جوانی دامن زد. آرمان در گفت‌و‌گو با حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، ریشه‌های مرگ و میر در جوانی را در عصر جدید مورد واکاوی قرار می‌دهد.

مرگ و میر جوانان در جامعه ما در سال‌های اخیر با توجه به پیشرفت‌های پزشکی که روی داده‌اند، به چه مسائلی مرتبط است؟ دلایل مرگ و میر جوانان در قرن حاضر نسبت به گذشته چه تفاوت‌هایی داشته است؟

مرگ و میر جوانان می‌تواند به دلایل مختلفی باشد که یکی از مهم‌ترین آنها مرگ و میر به دلیل استرس‌های مختلف است که در زندگی‌های امروزی وجود دارد. یکی از دلایل اصلی استرس جوانان در جامعه به دلیل بیکاری است که باعث می‌شود اضطراب آنها زیاد شود و احتمال سکته و مرگ و میرهای مختلف در آنها افزایش یابد. یکی از پیامدهای مشکلات جوانان و استرس‌های آنها، گرایش آنها به سوی مصرف مواد مخدر و مواد روانگردان است که احتمال مرگ و میر در جوانی را افزایش می‌دهند. یکی دیگر از مواردی که به مرگ و میر در جوانی دامن می‌زند نوع سبک زندگی مردم در عصر حاضر است که باعث اضافه وزن و چاقی آنها می‌شود. از پیامدهای چاقی هم افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت است که تبدیل به یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جامعه ما شده اند. یکی از پیامدهای مهم زندگی ماشینی عصر حاضر، کم تحرکی افراد است که از سنین پایین آنها را در معرض بیماری‌های مختلفی قرار می‌دهد.

شما از تاثیر چاقی و کم تحرکی بر افزایش بیماری صحبت کردید، به نظر شما تغییر سبک زندگی و گسترش عادت‌های مضر که همه‌گیر هم شده‌اند، به چه میزانی مرگ و میر در جوانی را افزایش داده است؟

اگر نگاهی به سبک زندگی گذشته مردم در جامعه بیندازیم، می‌بینیم که زندگی طبیعی و فعالی که داشته اند، یکی از دلایل اصلی سلامت آنها بوده است. ولی در عصر کنونی به دلیل مشغله‌های گوناگونی که در خانواده‌ها وجود دارند، هم والدین و هم فرزندان به سمت فست فودها گرایش پیدا کرده‌اند. وعده‌های غذایی قابل توجهی در طول هفته به مصرف فست‌فودها اختصاص می‌یابد که ضرر آنها بیشتر از فایده شان است. از سوی دیگر گرایش به مصرف مواد غذایی که سرشار از مواد نگهدارنده است، به این مساله دامن زده است. یکی از دلایل تأکید مقام معظم رهبری بر سبک زندگی اسلامی در چند ساله اخیر، همین مساله است، زیرا سبک زندگی افراد در عصر حاضر تبدیل به یکی از دلایل اصلی مرگ و میر آنها، به ویژه در سن جوانی شده است. اگر سبک زندگی‌مان را اصلاح کنیم، تغذیه درستی داشته باشیم و تحرک‌مان را افزایش دهیم، به طور قطع شادابی به زندگی هایمان باز می‌گردد و بسیاری از مشکلات هم حل می‌شوند.

یکی از مسائلی که در یکی دو ساله اخیر توجهی زیادی را به سمت خود جلب کرد، افزایش مرگ‌های ناگهانی و به ویژه سکته‌ها در جوانان بود، به نظر شما با توجه به نکات مطرح شده، دلایل اصلی این مساله به چه چیزی بازمی‌گردد؟

مرگ‌های ناگهانی و سکته هایی که شاهد آنها هستیم می‌توانند به دلایل مختلفی اتفاق افتاده باشند، که یکی از اصلی ترین آنها استرس است. اما در عین حال یکی از مواردی که کمتر در این زمینه مورد توجه قرار می‌گیرد مصرف مواد روانگردان است. مصرف مواد روانگردان چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت می‌تواند تبدیل به یکی از دلایل اصلی مرگ‌های ناگهانی شود. پزشکی قانونی یکی از سازمان‌های مهمی است که می‌تواند در این زمینه آمارهای لازم را ارائه دهد، زیرا بسیاری از مرگ و میرهای ناگهانی به بیمارستان نمی رسند و مستقیم فرد به پزشکی قانونی می‌رود. در مرگ‌های ناگهانی تنها زمانی جواز مرگ را می‌دهند که پزشکی قانونی اجازه آن را بدهد، به همین دلیل پزشکی قانونی می‌تواند دلیل اصلی سکته‌های قلبی را شناسایی کند و ارتباط آنها را با مصرف مواد روانگردانی که سکته را تسهیل می‌کنند، پیدا کند.

شما در ابتدای صحبت‌هایتان به مساله افزایش استرس و اضطراب در جامعه اشاره کردید، به نظر شما شیوع مشکلات و بیماری‌های روان در جامعه ما به چه حدی است و از چه دلایلی ناشی می‌شود؟

بسیاری از مشکلات روان و استرس هایی که به افراد وارد می‌شود به دلیل مشکلات معیشتی است. مشکلات مختلف جوانان و به ویژه عدم ازدواج به موقع می‌توانند به مشکلات روان در افراد دامن بزنند و آنها را تشدید کنند. زمانی که جامعه از اخلاق و مسائل اخلاقی فاصله می‌گیرد، عواقب آن می‌تواند در ایجاد مشکلات روان در جامعه تأثیر بگذارد. بسیاری از مشکلات جوانان در جامعه امروزی به مشکلات اقتصادی آنها باز می‌گردد که باعث ایجاد مشکلات بزرگ‌تری برای آنها می‌شود، که رفع و رجوع آنها هزینه ای به مراتب بیشتر از رفع مشکل اولیه دارد و زمان بیشتری هم می‌برد.

در واکاوی دلایل مرگ و میر جوانان به دلایل مختلفی اشاره کردید، به نظر شما با توجه به نکات مطرح شده، باید برنامه ریزی‌ها به چه صورتی باشند تا بتوان مساله را به طور صحیحی مدیریت کرد؟

برنامه ریزی‌ها باید به صورتی باشند که ریشه‌های اصلی مساله را حل کنند. دلیل اصلی اینکه یارانه سه دهک اول جامعه قطع شد این بود که مجلس می‌خواهد با درآمدی که از این طریق به دست می‌آيد برای اشتغال جوانان سرمایه گذاری شود. در حال حاضر حدود هفت میلیون بیکار در کشور ما وجود دارند، که بسیاری از آنها جوانان تحصیلکرده هستند و بیکاری می‌تواند برای آنها مشکلات متعددی را ایجاد کند، که یکی از عواقب آن مرگ و میر در جوانی است. باید مشکلات اصلی مردم و به ویژه جوانان را حل کرد تا از عواقب بعدی آنها هم کاسته شود. از سوی دیگر باید برای اصلاح سبک زندگی مردم هم برنامه هایی تدوین شوند.

مساله دیگری که وجود دارد غفلت از حوزه پیشگیری در سیستم بهداشت و درمان کشور ماست که عواقب مختلفی به همراه داشته است، ارزیابی شما از این مساله چیست؟

به طور قطع با توجه به اینکه درمان بسیار هزینه بر است، باید پیشگیری را بر آن مقدم دانست، زیرا هزینه‌های پیشگیری بسیار کمتر و اثربخش تر از هزینه‌های درمان هستند. قبل از اینکه مردم بیمار شوند باید مشکلاتشان حل شود. برای نمونه نباید بگذاریم مردم چاق شوند و عواقب بعدی آن روی دهد تا به سمت درمانش حرکت کنیم، بلکه باید قبل از اینکه مشکل ایجاد شود از آن پیشگیری کرد. دیابت که یکی از بیماری‌های مهمی است که به سرعت در جامعه افزایش یافته و حدود پنج تا هفت میلیون را درگیر کرده است، به میزان زیادی قابل پیشگیری است.

درست است که زمینه‌های ژنتیک در ایجاد این بیماری نقش دارند ولی هر ساله سهم کم تحرکی، تغذیه نامناسب و چاقی در ایجاد این بیماری به میزان زیادی بالا می‌رود و می‌تواند پیامدهای بعدی آن را تشدید کند. پیشگیری به حوزه بهداشت مربوط است و با هزینه‌های کمی که در این حوزه می‌کنیم، می‌توانیم از هزینه‌های هنگفت در حوزه درمان به میزان زیادی بکاهیم. زیرا درمان‌ها معمولا اثربخشی لازم را ندارند و فقط مشکل را برای یک دوره تسکین می‌دهند و بعد از مدتی دوباره مشکل خود را در جای دیگری نشان می‌دهد.