روش‌های تشخیص رب گوجه فرنگی تقلبی

برترین‌ها: مدت‌هاست که بعضی افراد سعی کرده‌اند میزان استفاده از محصولات کارخانه‌ای را در برنامه غذایی خود کاهش دهند، به‌همین دلیل به محصولات خانگی روی آورده‌اند. یکی از این تغییر رویکرد‌ها استفاده از رب‌های خانگی است. البته این کار می‌تواند در ارتقای سلامت افراد تاحدودی تاثیرگذار باشد، چرا‌که مصرف برخی محصولات به‌صورت تازه و ارگانیک خاصیت بیشتری به‌همراه دارد، اما نباید فراموش کرد زمانی این امر خوب و تایید شده است که افراد از سلامت و بهداشت محصولات خانگی مطمئن باشند.

در صورتی که احتمال آلودگی برخی محصولات خانگی که به‌صورت عمده و بدون هیچ نظارتی به‌فروش می‌رسند زیاد است، در این شرایط می‌توان گفت محصولات کارخانه‌ای نسبت به این محصولات ارجح‌تر هستند، چرا‌که مدتی است در بسیاری از خبرگزاری‌ها خبر مصرف بی‌رویه از بنزوات سدیم در رب‌های خانگی خبرساز شده است.

مصرف ماده‌ای که اگر بدون نظارت ارگان‌های مربوطه و در اندازه غیراستاندارد مصرف شود می‌تواند عوارض مختلفی را برای سلامت شهروندان به همراه داشته باشد. اگر شما هم از جمله علاقه‌مندان رب‌های خانگی هستید و از این رب‌ها برای تهیه غذا‌های خانگی استفاده می‌کنید با ما همراه باشید تا همه زیروبم‌ها و راهکار‌های شناسایی رب گوجه‌فرنگی سالم از تقلبی را بدانید.

دکتر پیام فرح بخش، متخصص تغذیه و رژیم درمانی:

مراقب باشید گوجه کال به خوردتان ندهند!

برای درست کردن رب اولین و مهم‌ترین مقوله گوجه‌فرنگی مرغوب است، برای همین باید گوجه‌ها رسیده و آبدار باشند. متاسفانه برخی افراد سودجو برای تهیه رب‌های خانگی که قصد فروش آن‌ها را دارند، از گوجه‌های کال یا گوجه‌هایی که بعضی از قسمت‌هایش سبز‌رنگ است، استفاده می‌کنند. باید بدانید که این قسمت‌های سبز‌رنگ دارای ماده‌ای سمی به‌نام سولانین هستند که این ماده قادر است سلامت افراد را به‌خطر بیندازد، بنابراین چه در تهیه رب‌های خانگی و چه کارخانه‌ای حتما باید از گوجه‌فرنگی‌های رسیده استفاده شود.

التهاب دستگاه گوارش با رب کال

سولانین ماده‌ای سمی است که مصرف آن برای انسان عوارض زیادی به‌همراه دارد که مهم‌ترین آن ملتهب شدن روده و معده است، اما غیر از این مشکل، این ماده قادر است افراد را با مشکلاتی ازجمله ناباروری، التهاب پوست، گشادی کبد، شکم درد و... مواجه کند.

روش پخت رب خیلی مهم است؟

رب گوجه‌فرنگی خواص زیادی دارد؛ یکی از مهم‌ترین خاصیت آن وجود آنتی‌اکسیدانی با نام لیکوپن است. این ماده در اکثر میوه‌های قرمز یافت می‌شود، اما منبع اصلی این ماده در گوجه‌فرنگی است. همان‌طور که می‌دانید برای تهیه گوجه‌فرنگی حرارت یکی از مهم‌ترین مرحله در تهیه رب است که در این مرحله به‌دلیل دریافت حرارت، لیکوپن آزاد می‌شود، یعنی خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌اش افزایش پیدا می‌کند، به‌همین دلیل می‌توان ادعا کرد رب گوجه‌فرنگی یکی از محصولاتی است که به‌دلیل این فرایند، می‌تواند در سلامت افراد نقش بسزایی داشته باشد.

اما در اکثر اوقات رب‌هایی که در خانه و زیرنظر افراد غیرمتخصص تهیه می‌شود، میزان حرارت بیش از حد نیاز است؛ در این صورت می‌توان گفت رب گوجه‌فرنگی که بیش از حد نیاز درمعرض حرارت باشد، نه‌تن‌ها فاقد آنتی‌اکسیدان است بلکه دیگر جز مواد مغذی به‌شمار نمی‌آید. باتوجه به شرایط ذکر شده، اگر از مرحله ساخت رب‌های خانگی اطمینان ندارید، بهتر است از رب‌های کارخانه‌ای استفاده کنید.

چرا پای تقلب به میان می‌آید؟

یکی از مزیت‌های بارزی که رب‌های خانگی نسبت به رب‌های کارخانه‌ای دارند، عدم وجود مواد افزودنی در آنهاست که این ویژگی رب‌های خانگی را از رب‌های کارخانه‌ای متمایز کرده است. همچنین رب خانگی که زیرنظر خود فرد تهیه شود، می‌تواند قابل استفاده برای همه افراد خانواده باشد. به‌عنوان مثال با کنترل نمک، برای افرادی که فشارخون بالایی دارند رب خانگی قابل استفاده است. کودکانی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند باید از مواد غذایی استفاده کنند که فاقد گلوتن باشد.

برای همین رب‌های خانگی می‌تواند برای آن‌ها بهترین گزینه باشد چرا‌که فاقد گلوتن و مواد افزودنی است، اما وقتی پای خرید‌و‌فروش و سود‌دهی به میان می‌آید، برخی افراد رب‌های خانگی خود را به فروش می‌رسانند، اما، چون رب‌های خانگی در شرایط پاستوریزه و استریل کامل تهیه نمی‌شوند و در محیط غیر‌خلأ و ظرف‌های قلندود پخت نمی‌شوند، احتمال کپک زدن در آن‌ها زیاد است. برای همین پای تقلب به میان می‌آید و برخی افراد سودجو با افزودن مواد نگهدارنده سعی بر فروش رب‌های خانگی دارند.

بنزوات سدیم در رب خانگی!

یکی از افزودنی‌هایی که روند کپک زدن محصولات را به تعویق می‌اندازد، بنزوات سدیم است که ماده‌ای شیمیایی است. البته خود گوجه‌فرنگی دارای اسید بنزوئیک است؛ اما به میزانی نیست که از روند کپک زدن جلوگیری کند، به‌همین دلیل برخی افراد سودجو سعی بر این دارند با ماده نامبرده شده این میزان سرعت روند کپک‌زدن رب‌های گوجه‌فرنگی را به‌تعویق بیندازند. اما نمی‌دانند که میزان مجاز مصرف این ماده چقدر است.

مصرف بنزوات سدیم چه عوارضی دارد؟

اما میزان استفاده از این ماده شیمیایی در محصولات غذایی بسیار حائز‌اهمیت است و اگر در غلظت یک‌دهم‌درصد و کمتر مورد‌استفاده قرار بگیرد، هیچ مشکلی برای سلامت افراد ایجاد نمی‌کند، اما اگر این مقدار بیش از حد باشد، بنزوات سدیم می‌تواند با اسیدسیتریک ترکیب شود و ترکیب بنزل درست کند که یکی از مهم‌ترین فاکتور‌های سرطان‌زاست. این ترکیب علاوه بر افزایش خطر ابتلا به سرطان، بیماری‌های گوارشی و کبدی را هم برای افراد به‌دنبال دارد، چون افراد غیرمتبحر و غیرکارشناس از این ماده شیمیایی استفاده می‌کنند با میزان استاندارد آن آشنا نیستند و برای اینکه به هدف خود، یعنی عدم کپک زدن محصولات، برسند از بنزوات سدیم به میزان بیشتری استفاده می‌کنند.

می‌خواهید این سموم را دفع کنید؟!

یکی از بهترین راه‌های دفع سموم نوشیدن آب زیاد است یعنی بین ۸ تا ۱۲‌لیوان باید روزانه آب بنوشید. این کار باعث پاکسازی کلیه می‌شود. برای پاکسازی سیستم گوارشی و کبد بهتر است از مواد آنتی‌اکسیدانی از‌جمله میوه و سبزیجات استفاده کنید. غیر از نوشیدن آب، اگر فردی احساس کند سمومی وارد بدنش شده است، برای پاکسازی بهتر است روزانه حداقل بین دو تا سه لیوان شیر یا ماست کم‌چرب استفاده کند.

دکتر حداد خداپرست، متخصص صنایع غذایی:

جز بنزوات سدیم، سم آلترامید هم در رب خانگی یافت می‌شود!

بنزوات سدیم سرطان‌زا هستند و در اکثر کارخانه‌های معتبر این ماده افزودنی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. اما رب‌های خانگی که به قصد فروش مورد استفاده قرار می‌گیرند، چون هیچ نظارتی روی آن‌ها نیست به میزان غیرمجاز از افزودنی‌ها به‌خصوص بنزوات سدیم استفاده می‌کنند.

البته غیر از وجود بنزوات سدیم در رب‌های خانگی غیر‌مجاز، ماده دیگری به‌نام آلترامید در این رب‌ها وجود دارد. هنگام پخت گوجه‌فرنگی در خانه، چون خلأ وجود ندارد این سم تولید می‌شود در‌صورتی که در رب‌های کارخانه‌ای معتبر خبری از این سم نیست. به این دلیل که در کارخانه‌ها حرارت با خلأ است و زیر دمای ۷۰‌درجه رب تهیه می‌شود، به‌طور کلی در کارخانه‌ها به‌دلیل کنترل و نظارتی که از سمت نهاد‌های نظارتی می‌شود هیچ ماده افزودنی غیرمجازی در رب‌های گوجه‌فرنگی کارخانه‌ای یافت نمی‌شود.

پودر زرشک را جایگزین رب گوجه‌فرنگی کنید!

به‌طور کلی اگر به رب مرغوب و معتبری دسترسی ندارید، می‌توانید به جای آن از پودر زرشک استفاده کنید. همچنین افرادی که به بیماری سنگ کلیه مبتلا هستند، نمی‌توانند از گوجه‌فرنگی و رب گوجه‌فرنگی به میزان فراوان استفاده کنند. به این دلیل که در گوجه‌فرنگی اگزالات وجود دارد و این ماده افراد را مستعد تشکیل سنگ کلیه می‌کند.

رضا اسماعیل‌زاده کناری، عضو هیات علمی گروه صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری:

غیر از بنزوات از چه ضدکپک‌هایی می‌توان استفاده کرد؟

خانواده بنزوات و ترکیبات ضد‌کپکی مثل پروپیونات سدیم موارد دیگری هستند که ممکن است در محصولات خانگی به‌خصوص رب‌های گوجه‌فرنگی استفاده شوند. به‌طور کلی توصیه می‌شود فرهنگ مصرف‌کننده ارتقا پیدا کند، به‌طور کلی افراد باید از محصولاتی استفاده کنند که پروانه ساخت، پروانه بهداشتی، پروانه استاندارد و سری ساخت داشته باشد. همچنین باید سیستم خودنظارتی شکل بگیرد، یعنی افراد از خرید محصولاتی که فاقد اعتبار هستند را خریداری نکنند.

مراقب رنگ‌های غیرمجاز هم باشید

وقتی از گوجه‌فرنگی‌ها نامرغوب برای تهیه رب استفاده می‌شود، ممکن است رنگ این محصول با رنگ اصلی آن کمی متفاوت باشد. به‌خصوص که برخی افراد سودجو ممکن است به‌جای گوجه‌فرنگی از محصولات دیگری مثل کدو، نشاسته و‌... استفاده کنند. در این شرایط برای رنگی بهتر، این افراد متوسل به رنگ‌های خوراکی یا غیر‌مجاز می‌شوند.

اگر رنگ خوراکی‌ها در دوز مناسب مورد‌استفاده قرار نگیرد، مشکلات جسمانی زیادی را برای افراد به‌خصوص مشکلات گوارشی، کبد و کلیه به‌وجود می‌آورد. اگر می‌خواهید از رب خانگی استفاده کنید بهتر است خودتان در خانه انجام دهید تا با اصول بهداشتی و بدون تقلب تهیه شود. اگر می‌خواهید از رب‌خانگی استفاده کنید بهتر است خودتان در خانه انجام دهید تا با اصول بهداشتی و بدون تقلب تهیه شود.

در‌مورد نگهداری رب، این نکات را رعایت کنید:

اگر می‌خواهید رب خانگی‌تان دچار کپک‌زدگی نشود، بهتر است روی رب را با یک لایه نازک روغن بپوشانید. در این صورت روند کپک‌زدگی به تاخیر می‌افتد. همچنین رب‌ها باید در ظروف شیشه‌ای نگهداری شوند. ظروف فلزی، حلبی و آلومینیومی ظروف مناسبی برای نگهداری رب‌ها به‌خصوص رب‌های خانگی نیستند. حتی رب‌های صنعتی هم زمانی که در رب باز می‌شود باید محتویات آن در ظرف شیشه‌ای منتقل شود.

رب گوجه‌فرنگی کپک‌زده را دور بریزید!

کپک ریشه‌های بسیار طولانی و درازی دارد که به عمق ماده نفوذ پیدا می‌کند، برای همین باید کل ظرف رب یا هر ماده دیگر را که کپک زده دور بریزید، چرا‌که با چشم مسلح عمق ریشه کپک قابل مشاهده نیست، بنابراین باید کل ظرف را معدوم کرد. در غیر این صورت مصرف محصولات کپک‌زده به‌دلیل اینکه دارای سموم قارچی مثل آفلاتوکسین هستند، فرد مصرف‌کننده را مستعد سرطان به‌خصوص سرطان کبد می‌کنند.

تشخیص رب‌های تقلبی:

تشخیص رب مرغوب از طریق رنگ!

رب چه خانگی و چه کارخانه‌ای باید رنگ طبیعی گوجه‌فرنگی را داشته باشد؛ یعنی نه خیلی قرمز باشد که در این صورت نشان‌دهنده استفاده از رنگ‌های افزدونی است و نه خیلی ارغوانی باشد که در این صورت می‌توان گفت از گوجه‌های نامرغوب استفاده شده است. باید حد وسط یعنی بین رنگ‌های صورتی و قرمز باشد.

رب باید داخل روغن پخش شود!

وقتی رب گوجه‌فرنگی داخل روغن خوب پخش شود، یعنی رب مرغوبی است. اما اگر رب در روغن حالت گلوله‌گلوله شود، نشان‌دهنده کیفت بد رب گوجه‌فرنگی است که ممکن است غیر از گوجه‌فرنگی از ترکیبات دیگری مثل کدو، نشاسته و‌... استفاده شده باشد. اگر رب را داخل روغن حرارت دهید و نقاط سیاه‌رنگی داخل روغن تشکیل شوند، بازهم این حالت نشان‌دهنده پایین بودن کیفیت رب است که حاوی ناخالصی‌های زیادی است.

این موارد پارامتری‌هایی هستند که غیر از اینکه در قوطی را باز می‌کنید، می‌توانید از این طریق مرغوبیت آن را چک کنید.

آیا تشخیص بنزوات در رب کار آسانی است؟

وجود افزودنی‌هایی مثل بنزوات سدیم با هیچ روشی قابل تشخیص نیست مگر اینکه با ابزار‌های مخصوص آزمایشگاهی این کار انجام شود. برای همین تشخیص آن برای یک فرد مصرف‌کننده کار سختی است و با چشم غیرمسلح قابل شناسایی نیست. اگر با کپک‌های کوچکی روی رب مواجه شدید بدانید که این موضوع نشان‌دهنده کیفیت بد رب نیست، بلکه نشان‌دهنده این است که تولید‌کننده از دوز کمتر بنزوات سدیم استفاده کرده است.

دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه:

محصولات خانگی یا کارخانه‌ای؟

امروزه به‌دلیل بالا رفتن ریسک سرطان و بیماری‌های متابولیک مردم ترجیح می‌دهند از محصولات کارخانه‌ای کمتر استفاده کنند و بیشتر به سمت محصولات خانگی روی آورده‌اند. البته به شرط آنکه محصولات خانگی زیر‌نظر خود فرد تهیه شوند و تمام نکات بهداشتی و استاندارد رعایت شود. اما اگر قرار باشد از رب‌ها یا محصولات خانگی استفاده کنید که هیچ نظارتی روی آن نیست و به‌صورت عمده فروخته می‌شوند، بهتر است مصرف نشود، چرا‌که از صحت و سقم بودن‌شان هیچ اطلاعاتی در دست نیست و به احتمال زیاد آغشته به افزودنی‌های زیادی هستند.

افزودنی‌های مجاز را بشناسیم

به‌طور کلی افزودنی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ یکسری از آن‌ها به هیچ عنوان نباید به هیچ ماده غذایی افزوده شوند. اما سری دوم، در برخی مواد غذایی به اندازه مشخص و به میزان کم مورد استفاده قرار می‌گیرند. به بیان دیگر افزودنی‌های مجاز به محصولاتی اضافه می‌شوند که کمتر در برنامه غذایی فرد قرار دارد. اما رب یک ماده غذایی است که به‌صورت روتین استفاده می‌شود به‌همین دلیل استفاده از مواد افزودنی در این محصول غیر‌مجاز است. به عنوان مثال بنزوات سدیم در رب گوجه‌فرنگی غیرمجاز است، اما متاسفانه خیلی از افراد سودجو از این مواد افزودنی استفاده می‌کنند تا از بروز کپک جلوگیری کنند.

افزودنی‌ها اگر بیش از اندازه مصرف شوند چه می‌شود؟

عارضه‌های گوارشی و ریسک سرطان به‌خصوص سرطان دستگاه گوارش و بیماری‌های خونی افزایش پیدا می‌کند. برای همین توصیه می‌شود اگر به محصولات خانگی به‌خصوص رب‌های گوجه‌فرنگی معتبر و ایمن دسترسی ندارید از رب‌های گوجه‌فرنگی صنعتی استفاده کنید، چرا‌که اگر در کارخانه‌ها از مواد افزودنی استفاده شود، در حدمجاز و تحت‌نظارت متخصصان این کار انجام می‌شود.

چطور جلوی سرطان را بگیریم؟

برای جلوگیری از ابتلا به سرطان باید مصرف مواد آنتی‌اکسیدانی را افزایش دهیم. ویتامین‌E، ویتامین‌C و بتاکارتن که در ویتامین‌A دیده می‌شوند، جزء مهم‌ترین ویتامین‌هایی هستند که در پاکسازی سموم و عدم ابتلا به سرطان نقش پررنگی دارند. برای دریافت این ویتامین‌ها می‌توانید به انواع و اقسام میوه‌ها و سبزیجات روی بیاورید. ویتامین‌E منبع غذای‌اش روغن‌های گیاهی مثلا روغن‌زیتون است. همچنین جوانه گندم ویتامین‌E بالایی دارد. هویج، انبه و کدو حلوایی، بتاکاروتن بالایی دارند.

سموم وارد کبد شده و از طریق ادرار از بدن دفع می‌شوند، به‌همین دلیل مصرف زیاد مایعات می‌تواند در پاکسازی کبد و کیله نقش بسزایی داشته باشد. همچنین ادرار در صبح نباید زرد تیره باشد و باید شفاف باشد.

بهتر است در رژیم غذایی بیشتر از مرکبات، فلفل دلمه‌ای، جعفری، برگ‌های سبز، گریپ‌فروت و‌... استفاده کنید.

سلنیوم جزء املاح معدنی است که بیشتر در مواد غذایی دریایی مثل ماهی‌ها، میگو و‌... یافت می‌شود. ویتامین E‌به‌همراه سلنیوم اثر هم‌افزایی دارند و می‌توانند خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود را افزایش دهند. برای همین برای پیشگیری از سرطان بهتر است این دو ماده در کنار هم استفاده شوند.

توصیه می‌شود روزانه ۳۰‌گرم آجیل خام مصرف کرده و درکنار آن در هفته دو میان‌وعده از گوشت آبزیان میل کنید.