گفت‌وگو با آيت‌الله كاظم قاضي‌زاده، استاد حوزه علميه قم:
كردار اخلاقي منتظران قائم آل مهدي (عج)
اهداف بلند اسلام راستين در امامت تجلي يافته و تحقق اهداف رفيع و گسترده امامت در مهدويت به ثمر مي‌نشيند و مهدويت در فردي معصوم از تبار خاتم پيامبران تجلي يافته است تا ...
روزنامه اعتماد: اهداف بلند اسلام راستين در امامت تجلي يافته و تحقق اهداف رفيع و گسترده امامت در مهدويت به ثمر مي‌نشيند و مهدويت در فردي معصوم از تبار خاتم پيامبران تجلي يافته است تا برگ برنده و زرين تمام و كمال اهداف رسالت‌هاي الهي در طول تاريخ را از آن خود كند و قدرت دين را همراه حكمت و رحمت بر گستره زمين برافراشته كرده و بشريت سرگردان را به سر منزل معبود و مقصود هدايت كند. از بررسي اهداف، كارويژه‌ها وعملكردها، پيامدها، نتايج مثبت، ويژگي ها وشاخصها وبرنامه‌هاي‌دولت مهدي‌عجل‌الله فرجه الشريف، به دست مي آيد كه پس از قيام وپيروزيبر گروه باطل ونابوديآنها، ظلم وستم از بين رفته وامنيت برقرار مي شود. اما براي تغيير در بينش، روش ومنش ناسالم مردم ـ كه ساليان سال با آن خو گرفتهاند ـ حضرت مهدي‌عجل‌الله فرجه الشريف؛ رشد وكماليابي انسانها را سرلوحه برنامه‌هاي خود قرار داده و بر تزكيه نفوس، تتميم مكارم اخلاقي ، دعوت به خيرات عامه وفضايل (عدالت، راستي ، قسط، پاكيو...) اقدام خواهد كرد و اين تنها در سايه تشكيل دولت اخلاقي مبتني بر ساختار امامت امكان‌پذير است يعني، دولتي كه رشد اخلاقي و عقلي مردم را هدف اصلي خود
قرار داده و آنها را به كمال مطلوب و واقعي مي‌رساند. با توجه به اهميت اين موضوع، در گفت‌وگويي با آيت‌الله كاظم قاضي‌زاده، استاد درس خارج حوزه علميه قم و مديرمسوول موسسه پژوهشي- فرهنگي فهيم، ابتدا به بررسي ويژگي جامعه و افراد منتظر پرداخته و سپس جايگاه اخلاق در اين جامعه مهدوي مورد واكاوي قرار گرفته است.
متخلق به خلق و خوي اسلامي و پيامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) را به عنوان الگو در تمامي وجوه زندگي قرار دادن يكي از اهداف همه مومنين است. در شب ميلاد امام عصر (عج) قرار داريم و بي مناسبت نيست كه صحبت‌مان را در خصوص ويژگي‌هاي جامعه منتظر آل‌قائم آغاز كنيم؟
درباره جامعه منتظر و خصوصيات آن توضيحات زيادي را مي‌توان ارايه داد چنان‌كه در آيات و روايات ما در اين زمينه موارد بسياري وجود دارد، اما به طور كلي جامعه بايد خصوصياتي داشته باشد كه گويا زمان امامت خود حضرت است و همه بايد در تحقق اين اوصاف تلاش كنند. اما با توجه به مجموعه رواياتي كه در خصوص زمان ظهور اشاره شده بايد گفت برخي آنها مفهومي هستند كه در برخي روايات آمده است كه در جامعه مهدوي نارسايي اجتماعي به حداقل مي‌رسد، از طرفي تاكيد شده است كه عدالت در اين جامعه حاكم خواهد بود؛ در روايات داريم كه قبل از زمان ظهور، دنيا در ظلم و جور شديدي گرفتار خواهدشد و پس از ظهور اين ظلم محو مي‌شود و جامعه به سوي عدالت در عرصه‌هاي مختلف حركت مي‌كند، حتي بالاتر از اين مباحث امام صادق (ع) مي‌گويند در جامعه مهدوي به قدري ناهنجاري‌ها كاهش مي‌يابد و عدالت حاكم مي‌شود كه ديگر نيازي به دستگاهي جهت قضا و قضاوت نخواهد بود، همه مردم در آن زمان به حقوق خود آشنا بوده و به حقوق ديگران تعرض نكرده و به طور كلي الفت و برادري در جامعه گسترش مي‌يابد. لذا جامعه‌اي كه ادعاي انتظار دارد تك تك شهروندانش بايد خود را با اين اوصاف نزديك كند.
آيا ظهور امام زمان (عج) براساس مقتضيات زماني رخ مي‌دهد يا صرفا امري جبري است؟
خير، اصلا اين‌گونه نيست همان‌طور كه گفته شد، شرايط به گونه‌اي مي‌شود كه دنيا پر از ظلم است و لذا همه مردم منتظر منجي براي اين شرايط خواهند بود، اگر قرار بود كه ظهور امام زمان (عج) با زور و جبري باشد نيازي به غيبت چند قرني ايشان نبود بلكه همان دوران غيبت صغري ايشان بر جامعه مسلط مي‌شدند؛ در جامعه منتظر سمت و سوي افراد به سوي عدالت‌طلبي و مساوات بوده و توجه افراد به تحقق كرامت انساني و اسلامي خواهد بود.
با اين توصيفاتي كه ارايه كرديد بي‌گمان بايد به ويژگي‌هاي شخص منتظر هم اشاره كنيم؟
تك تك مشخصات يك جامعه منتظر بايد در فرد منتظر تجلي يابد چرا كه يك جامعه از افراد مختلف تشكيل شده است، اما به طور كلي هر فرد منتظر بايد در جهت سوق جامعه به سوي اهداف مهدوي گام بردارد؛ در نگاه چنين شخصي حكومت مهدوي حكومتي برجسته بوده و سعي مي‌كند ديگران را هم به اين مسير هدايت كند. با اين حال براي يك فرد منتظر اگر بخواهيم طبق آيات و روايات خصوصيات فردي هم در نظر بگيريم مي‌توانيم بگوييم كه در مرحله اول چنين فردي بايد در تبعيت از دستورات ديني و پيامبر (ص) و اهل بيت (ع) ثابت قدم باشد؛ عشق به امام زمان (عج) در دل آنها باشد و براي فرج ايشان دعا كند.
چه آسيب‌هايي بحث انتظار را تهديد مي‌كند؟
انتظار هم همچون ديگر مباحث اعتقادي دچار آسيب‌هايي است كه برخي آگاهانه و برخي ناآگاهانه وارد اين بحث شده، از گذشته افراط و تفريط‌هايي در تفسير انتظار بوده كه اين مهم را از مسيرش منحرف كرده است. به طور مثال عده‌اي معتقد بودند كه براي اينكه ظهور نزديك شود بايد زمينه ظلم را فراهم كنند لذا برخي افراد به ظاهر متدين و كج فهم در همين راستا به ترويج فساد، فحشا و ظلم در جامعه پرداخته و با اين كار صدمه بزرگي به مقوله انتظار وارد مي‌كردند. درست است در روايات گفته شده قبل از ظهور ظلم و جور زياد شده و همه تشنه عدالت مي‌شوند اما غير اين است كه ما خود براي گسترش ظلم تلاش كنيم چرا كه فرد مسلمان همواره در مسير رفع فساد، ظلم و تبعيض در زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي تلاش مي‌كند. البته انحرافات بسياري دراين زمينه امروز شاهد هستيم كه بايد در اين زمينه آگاهانه ورود كرده و مانع از گسترش آنها بشويم. از طرفي برخي‌ها مي‌گويند براي ظهور كار ي از دست عوام برنيامده بلكه بايد كساني براي ظهور زمينه‌سازي كنند كه در منصب قدرت و حكومت هستند كه البته اين تصور بسيار غلط است چرا كه اگر دولت هم بخواهد اين اقدام را انجام دهد، اين امر نافي مسووليت فرد نمي‌شود، ما در متون داريم «كلكم راع و كلكم مسوول عن رعيته». اگر فرض كنيم مسوولان براي انتظار بي‌تفاوت شدند يا در ذهن‌شان اينجور آمد كه بعد از آمدن امام ما چطور حكومت كنيم چرا كه حكومت را از ما خواهد گرفت يا شايد در ضمير ناخودآگاه اين شرايط حكمراني را بيشتر بپسندند چرا كه احيانا بهره‌مندي از نعمت‌هاي دنياست، حتي در بين كساني كه در حوزه دينداري تعريف مي‌شوند، چه برسد افراد معاند با اسلام؛ لذا نمي‌شود مردم تلاش براي ظهور را صرفا به دولت و حكومت واگذار كنند.
جايگاه اخلاق را درجامعه مهدوي چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
مي‌دانيم كه علوم انساني و اسلامي به شاخه‌هاي مختلف تقسيم شده است، به طور مثال از شاخه‌هاي علوم اسلامي مي‌توان به اخلاق، فقه، اعتقادات، كلام و... اشاره كرد. اما حقيقت اسلام چيزي جز همه مجموعه اينها نيست؛ مثلا اگر كسي عقايد اسلامي صحيح داشته باشد اما به احكام عمل نكرده واز اخلاق بهره نبرده باشد، چنين كسي اسلام واقعي را ندارد. همچنين اگر كسي اعتقادات دارد و به احكام عمل ولي از اخلاق بهره ندارد اسلامش ناقص است؛ اگر كسي مي‌خواهد زندگي و اسلام كامل داشته باشد بايد سه بعد عقايد، احكام و اخلاق اسلامي را با هم پيش ببرد، چه بسا توجه به برخي ابعاد و غفلت از ابعاد ديگر اسلام كاريكاتوري را براي شخص به ارمغان مي‌آورد؛ به طور مثال در خانواده يك‌سري بين حقوق بين زن و شوهر است كه در حوزه فقه تعريف مي‌شود و يك‌سري هم اخلاقيات بين زن و شوهر است، همه كساني كه در حوزه تربيت فعاليت كرده و به مسائل خانواده اشراف دارند مي‌دانند كه رعايت حقوق با خصوصياتش هرگز نمي‌تواند به سعادت يك خانوداه بينجامد بلكه بايد حتما حقوق خانواده با اخلاق خانواده توام باشد. در جامعه مهدوي هم به طريق اولي اين مساله هست بلكه بالاتر است؛ جامعه معيار در دو سطح تعريف مي‌شود؛ يكي جامعه كف معيار و بالاي معيار! جامعه كف رعايت احكام شرعي مي‌كند اما جامعه بالا رعايت اخلاق را مي‌كند؛ در جامه مهدوي اين‌طور نيست كه حقوق مردم ضايع شود بلكه نسبت به هم ايثار دارند و آنقدر با هم دوست هستند كه در برخي روايات‌ها آمده به قدري رفاقت بالاست كه اگر دست يكي از دوستان در جيب دوستش برود، او رضايت دارد و اين جامعه، جامعه معيار است اما نه در حد كف بلكه در حد نهايت، پس جامعه مهدوي جامعه‌اي نيست كه صرفا به احكام اكتفا كند بلكه بايد بعد از رعايت احكام، اخلاق آن‌هم در حد بالا در آن رعايت شود و مهم‌ترين اوصاف اخلاقي مثل صداقت، وفاي به عهد، كرامت، ايثار و فداكاري و احسان در جامعه مهدوي به صورت جدي ديده مي‌شود و قاعدتا شخص منتظر و جامعه منتظر جامعه‌اي است كه همچنان كه خود را به احكام اسلامي نزديك مي‌بيند بايد به اخلاق هم نزديك كند تا به جامعه مهدوي هم نزديك شود.
وظيفه مسوولان و مردم در قبال ترويج اخلاق در جامعه مهدوي چيست؟
هركسي بايد در جامعه به اخلاق توجه كند، مردم بايد بدانند كه طبق آيه قرآن «ان‌الله لايغير ما بقومٍ حتي يغيروا ما بانفُسهم». سوره رعد، آيه١١، نسبت به جامعه مسووليت دارند و بايد اهتمام داشته باشند. تك‌تك افراد جامعه اگر به دنبال تعالي جامعه هستند بايد از خود شروع كنند، ما نمي‌توانيم بگوييم از خود شروع نمي‌كنيم اما جامعه معيار و الگو مي‌خواهيم، اين وظيفه مردم است. مسوولان هم بايد بستر ترويج اخلاق اسلامي را فراهم كنند. اگر قرار باشد كه مسوولان به جاي فراهم كردن بستر ترويج اخلاق اسلامي خدايي نكرده خود اهل دروغ باشند، اهل خلف وعده باشند، اينها مسلما در مسير جامعه مهدوي قرار ندارند. اميدوار هستيم كه هم مردم و هم مسوولان در تحكيم مباني جمهوري اسلامي كه همان كرامت انساني و اخلاق‌مداري و توجه به حقوق مردم است بيش از پيش توجه كنند و با تلاش در اين زمينه خود را به جامعه منتظر نزديك كنند تا ظهور حضرت حجت با زمينه‌سازي منتظران فراهم شود.
برش
مسوولان هم بايد بستر ترويج اخلاق اسلامي را فراهم كنند. اگر قرار باشد كه مسوولان به جاي فراهم كردن بستر ترويج اخلاق اسلامي خداي نكرده خود اهل دروغ باشند، اهل خلف وعده باشند، اينها مسلما در مسير جامعه مهدوي قرار ندارند. اميدوار هستيم كه هم مردم و هم مسوولان در تحكيم مباني جمهوري اسلامي كه همان كرامت انساني و اخلاق‌مداري و توجه به حقوق مردم است بيش از پيش توجه كنند و با تلاش در اين زمينه خود را به جامعه منتظر نزديك كنند تا ظهور حضرت حجت با زمينه‌سازي منتظران فراهم شود
متخلق به خلق و خوي اسلامي و پيامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) را به عنوان الگو در تمامي وجوه زندگي قرار دادن يكي از اهداف همه مومنين است. در شب ميلاد امام عصر (عج) قرار داريم و بي مناسبت نيست كه صحبت‌مان را در خصوص ويژگي‌هاي جامعه منتظر آل‌قائم آغاز كنيم؟
درباره جامعه منتظر و خصوصيات آن توضيحات زيادي را مي‌توان ارايه داد چنان‌كه در آيات و روايات ما در اين زمينه موارد بسياري وجود دارد، اما به طور كلي جامعه بايد خصوصياتي داشته باشد كه گويا زمان امامت خود حضرت است و همه بايد در تحقق اين اوصاف تلاش كنند. اما با توجه به مجموعه رواياتي كه در خصوص زمان ظهور اشاره شده بايد گفت برخي آنها مفهومي هستند كه در برخي روايات آمده است كه در جامعه مهدوي نارسايي اجتماعي به حداقل مي‌رسد، از طرفي تاكيد شده است كه عدالت در اين جامعه حاكم خواهد بود؛ در روايات داريم كه قبل از زمان ظهور، دنيا در ظلم و جور شديدي گرفتار خواهدشد و پس از ظهور اين ظلم محو مي‌شود و جامعه به سوي عدالت در عرصه‌هاي مختلف حركت مي‌كند، حتي بالاتر از اين مباحث امام صادق (ع) مي‌گويند در جامعه مهدوي به قدري ناهنجاري‌ها كاهش مي‌يابد و عدالت حاكم مي‌شود كه ديگر نيازي به دستگاهي جهت قضا و قضاوت نخواهد بود، همه مردم در آن زمان به حقوق خود آشنا بوده و به حقوق ديگران تعرض نكرده و به طور كلي الفت و برادري در جامعه گسترش مي‌يابد. لذا جامعه‌اي كه ادعاي انتظار دارد تك تك شهروندانش بايد خود را با اين اوصاف نزديك كند.
آيا ظهور امام زمان (عج) براساس مقتضيات زماني رخ مي‌دهد يا صرفا امري جبري است؟
خير، اصلا اين‌گونه نيست همان‌طور كه گفته شد، شرايط به گونه‌اي مي‌شود كه دنيا پر از ظلم است و لذا همه مردم منتظر منجي براي اين شرايط خواهند بود، اگر قرار بود كه ظهور امام زمان (عج) با زور و جبري باشد نيازي به غيبت چند قرني ايشان نبود بلكه همان دوران غيبت صغري ايشان بر جامعه مسلط مي‌شدند؛ در جامعه منتظر سمت و سوي افراد به سوي عدالت‌طلبي و مساوات بوده و توجه افراد به تحقق كرامت انساني و اسلامي خواهد بود.
با اين توصيفاتي كه ارايه كرديد بي‌گمان بايد به ويژگي‌هاي شخص منتظر هم اشاره كنيم؟
تك تك مشخصات يك جامعه منتظر بايد در فرد منتظر تجلي يابد چرا كه يك جامعه از افراد مختلف تشكيل شده است، اما به طور كلي هر فرد منتظر بايد در جهت سوق جامعه به سوي اهداف مهدوي گام بردارد؛ در نگاه چنين شخصي حكومت مهدوي حكومتي برجسته بوده و سعي مي‌كند ديگران را هم به اين مسير هدايت كند. با اين حال براي يك فرد منتظر اگر بخواهيم طبق آيات و روايات خصوصيات فردي هم در نظر بگيريم مي‌توانيم بگوييم كه در مرحله اول چنين فردي بايد در تبعيت از دستورات ديني و پيامبر (ص) و اهل بيت (ع) ثابت قدم باشد؛ عشق به امام زمان (عج) در دل آنها باشد و براي فرج ايشان دعا كند.
چه آسيب‌هايي بحث انتظار را تهديد مي‌كند؟
انتظار هم همچون ديگر مباحث اعتقادي دچار آسيب‌هايي است كه برخي آگاهانه و برخي ناآگاهانه وارد اين بحث شده، از گذشته افراط و تفريط‌هايي در تفسير انتظار بوده كه اين مهم را از مسيرش منحرف كرده است. به طور مثال عده‌اي معتقد بودند كه براي اينكه ظهور نزديك شود بايد زمينه ظلم را فراهم كنند لذا برخي افراد به ظاهر متدين و كج فهم در همين راستا به ترويج فساد، فحشا و ظلم در جامعه پرداخته و با اين كار صدمه بزرگي به مقوله انتظار وارد مي‌كردند. درست است در روايات گفته شده قبل از ظهور ظلم و جور زياد شده و همه تشنه عدالت مي‌شوند اما غير اين است كه ما خود براي گسترش ظلم تلاش كنيم چرا كه فرد مسلمان همواره در مسير رفع فساد، ظلم و تبعيض در زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي تلاش مي‌كند. البته انحرافات بسياري دراين زمينه امروز شاهد هستيم كه بايد در اين زمينه آگاهانه ورود كرده و مانع از گسترش آنها بشويم. از طرفي برخي‌ها مي‌گويند براي ظهور كار ي از دست عوام برنيامده بلكه بايد كساني براي ظهور زمينه‌سازي كنند كه در منصب قدرت و حكومت هستند كه البته اين تصور بسيار غلط است چرا كه اگر دولت هم بخواهد اين اقدام را انجام دهد، اين امر نافي مسووليت فرد نمي‌شود، ما در متون داريم «كلكم راع و كلكم مسوول عن رعيته». اگر فرض كنيم مسوولان براي انتظار بي‌تفاوت شدند يا در ذهن‌شان اينجور آمد كه بعد از آمدن امام ما چطور حكومت كنيم چرا كه حكومت را از ما خواهد گرفت يا شايد در ضمير ناخودآگاه اين شرايط حكمراني را بيشتر بپسندند چرا كه احيانا بهره‌مندي از نعمت‌هاي دنياست، حتي در بين كساني كه در حوزه دينداري تعريف مي‌شوند، چه برسد افراد معاند با اسلام؛ لذا نمي‌شود مردم تلاش براي ظهور را صرفا به دولت و حكومت واگذار كنند.
جايگاه اخلاق را درجامعه مهدوي چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
مي‌دانيم كه علوم انساني و اسلامي به شاخه‌هاي مختلف تقسيم شده است، به طور مثال از شاخه‌هاي علوم اسلامي مي‌توان به اخلاق، فقه، اعتقادات، كلام و... اشاره كرد. اما حقيقت اسلام چيزي جز همه مجموعه اينها نيست؛ مثلا اگر كسي عقايد اسلامي صحيح داشته باشد اما به احكام عمل نكرده واز اخلاق بهره نبرده باشد، چنين كسي اسلام واقعي را ندارد. همچنين اگر كسي اعتقادات دارد و به احكام عمل ولي از اخلاق بهره ندارد اسلامش ناقص است؛ اگر كسي مي‌خواهد زندگي و اسلام كامل داشته باشد بايد سه بعد عقايد، احكام و اخلاق اسلامي را با هم پيش ببرد، چه بسا توجه به برخي ابعاد و غفلت از ابعاد ديگر اسلام كاريكاتوري را براي شخص به ارمغان مي‌آورد؛ به طور مثال در خانواده يك‌سري بين حقوق بين زن و شوهر است كه در حوزه فقه تعريف مي‌شود و يك‌سري هم اخلاقيات بين زن و شوهر است، همه كساني كه در حوزه تربيت فعاليت كرده و به مسائل خانواده اشراف دارند مي‌دانند كه رعايت حقوق با خصوصياتش هرگز نمي‌تواند به سعادت يك خانوداه بينجامد بلكه بايد حتما حقوق خانواده با اخلاق خانواده توام باشد. در جامعه مهدوي هم به طريق اولي اين مساله هست بلكه بالاتر است؛ جامعه معيار در دو سطح تعريف مي‌شود؛ يكي جامعه كف معيار و بالاي معيار! جامعه كف رعايت احكام شرعي مي‌كند اما جامعه بالا رعايت اخلاق را مي‌كند؛ در جامه مهدوي اين‌طور نيست كه حقوق مردم ضايع شود بلكه نسبت به هم ايثار دارند و آنقدر با هم دوست هستند كه در برخي روايات‌ها آمده به قدري رفاقت بالاست كه اگر دست يكي از دوستان در جيب دوستش برود، او رضايت دارد و اين جامعه، جامعه معيار است اما نه در حد كف بلكه در حد نهايت، پس جامعه مهدوي جامعه‌اي نيست كه صرفا به احكام اكتفا كند بلكه بايد بعد از رعايت احكام، اخلاق آن‌هم در حد بالا در آن رعايت شود و مهم‌ترين اوصاف اخلاقي مثل صداقت، وفاي به عهد، كرامت، ايثار و فداكاري و احسان در جامعه مهدوي به صورت جدي ديده مي‌شود و قاعدتا شخص منتظر و جامعه منتظر جامعه‌اي است كه همچنان كه خود را به احكام اسلامي نزديك مي‌بيند بايد به اخلاق هم نزديك كند تا به جامعه مهدوي هم نزديك شود.
وظيفه مسوولان و مردم در قبال ترويج اخلاق در جامعه مهدوي چيست؟
هركسي بايد در جامعه به اخلاق توجه كند، مردم بايد بدانند كه طبق آيه قرآن «ان‌الله لايغير ما بقومٍ حتي يغيروا ما بانفُسهم». سوره رعد، آيه١١، نسبت به جامعه مسووليت دارند و بايد اهتمام داشته باشند. تك‌تك افراد جامعه اگر به دنبال تعالي جامعه هستند بايد از خود شروع كنند، ما نمي‌توانيم بگوييم از خود شروع نمي‌كنيم اما جامعه معيار و الگو مي‌خواهيم، اين وظيفه مردم است. مسوولان هم بايد بستر ترويج اخلاق اسلامي را فراهم كنند. اگر قرار باشد كه مسوولان به جاي فراهم كردن بستر ترويج اخلاق اسلامي خدايي نكرده خود اهل دروغ باشند، اهل خلف وعده باشند، اينها مسلما در مسير جامعه مهدوي قرار ندارند. اميدوار هستيم كه هم مردم و هم مسوولان در تحكيم مباني جمهوري اسلامي كه همان كرامت انساني و اخلاق‌مداري و توجه به حقوق مردم است بيش از پيش توجه كنند و با تلاش در اين زمينه خود را به جامعه منتظر نزديك كنند تا ظهور حضرت حجت با زمينه‌سازي منتظران فراهم شود.
برش
مسوولان هم بايد بستر ترويج اخلاق اسلامي را فراهم كنند. اگر قرار باشد كه مسوولان به جاي فراهم كردن بستر ترويج اخلاق اسلامي خداي نكرده خود اهل دروغ باشند، اهل خلف وعده باشند، اينها مسلما در مسير جامعه مهدوي قرار ندارند. اميدوار هستيم كه هم مردم و هم مسوولان در تحكيم مباني جمهوري اسلامي كه همان كرامت انساني و اخلاق‌مداري و توجه به حقوق مردم است بيش از پيش توجه كنند و با تلاش در اين زمينه خود را به جامعه منتظر نزديك كنند تا ظهور حضرت حجت با زمينه‌سازي منتظران فراهم شود
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر