نگاهی به به یادماندنی‌های مجلس دهم

روزنامه شرق: مجلس دهم روزهای به‌یادماندنی کم نداشت. روزهای تلخ مثل حمله داعش به مجلس، روزهای جنجالی مثل آتش‌زدن برجام، تصویب لوایح مرتبط با FATF و سلسله استیضاح‌هایی که منجر به کناررفتن دو وزیر از کابینه و استعفای دو وزیر دیگر شد.

در همین مجلس هم بود که رئیس‌جمهوری برای دومین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی برای پاسخ به سؤال نمایندگان به صحن علنی آمد. مجلس دهم از حیث آمار هم رکوردهای زیادی را جابه جا کرد. امروز دفتر مجلس دهم برای همیشه بسته شد. در‌حالی‌که ۲۷۶ منتخب اغلب اصولگرا به‌صورت رسمی کارشان را آغاز می‌کنند. ۱۴ کرسی این مجلس تا برگزاری دور دوم انتخابات مجلس و سپس انتخابات میان‌دوره‌‌ای تکمیل نخواهد شد. آرایش نیروهای سیاسی مجلس یازدهم حاکی از آن است که باید در انتظار روزهای جنجالی در این مجلس بود. اما پیش از آن، در این گزارش برخی از روزهای برجسته مجلس دهم را مرور می‌کنیم و نگاهی به رکوردهای این مجلس و رفتگان آن پیش از پایان دوره نمایندگی می‌اندازیم.

‌آنها که مجلس را به پایان نبردند

از ۲۹۰ نماینده، تعداد انگشت‌شماری مجلس دهم را به پایان نبردند. در این میان محمدعلی حسین‌زاده، منتخب مراغه و عجب‌شیر که به‌همراه خانواده‌اش عازم تهران بود در یک سانحه رانندگی درگذشت. آن هم کمی پیش از مراسم افتتاحیه مجلس دهم. مرتضی صفاری‌نطنزی، نماینده نطنز، سال آخر و بعد از یک دوره بیماری درگذشت و نماینده ایرانشهر در حادثه رانندگی جان باخت؛ محمدامین نعیمی‌فرد کمی پیش از درگذشت خود در تذکری شفاهی از ناامن‌بودن جاده‌های سیستان‌و‌بلوچستان صحبت کرده بود؛ در میان هیاهوی همیشگی صحن که کمتر گوش شنوایی وجود دارد. کاظم جلالی، نماینده تهران و محمد دهقان، نماینده طرقبه‌ از بهارستان به روسیه و شورای نگهبان کوچ کردند.

جلالی از مجلس ششم نماینده بود و لیست امید تهران او را روانه مجلس دهم کرد. قرارگرفتن نام او در لیست امید، واکنش‌ها و انتقادهای زیادی را برانگیخت؛ او در مجلس دهم رئیس فراکسیون مستقلین، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و نزدیک‌ترین نماینده به علی لاریجانی محسوب می‌شد. داریوش اسماعیلی، نماینده سروستان، برای حضور در وزارت صنعت، معدن و تجارت سال آخر بهارستان را ترک کرد. افزایش قیمت بنزین نقطه دیگری بود که برای چند روزی زمزمه‌های استعفا را بلند کرد.

محمود صادقی، نماینده تهران، اولین کسی بود که شنیده شد قصد استعفا دارد؛ اما درنهایت تنها محمدقسیم عثمانی، نماینده بوکان، در اولین جلسه علنی پس از افزایش قیمت بنزین استعفایش را تقدیم هیئت‌رئیسه مجلس کرد و اما درنهایت این استعفا به رأی گذاشته نشد. او گفت رئیس مجلس بشخصه درباره افزایش قیمت بنزین تصمیم‌گیری کرده و به همین دلیل «حضور ما هم در مجلس معنایی ندارد». هر‌چند نماینده‌های دیگری هم در مقاطع دیگر بحث استعفا را مطرح کردند، عزم آنها مثل بسیاری از ایده‌های دیگرشان، به محدوده عمل نرسید.

‌رکوردهای انتخاباتی مجلس دهم

مجلس‌دهمی‌ها حداقل در مقام عدد و آمار، رکوردهایی را جابه‌جا کردند. شمار روحانیون در مجلس دهم به کمترین میزان خود بین مجالس رسید؛ از مجلس اول که ۱۶۴ روحانی در خود داشت تا دهمین دوره که ۱۶ روحانی در صحن بهارستان حاضر بودند، ۳۶ سال طول کشیده بود. نکته دیگر این بود که تعداد زیادی از چهره‌های معرفی‌شده به مجلس، اولین‌بار بود که پا به قوه مقننه گذاشته بودند. ۱۷۷ نفر از نماینده‌ها برای نخستین دوره و ۱۱۱ نفر از نمایندگان ادوار گذشته در مجلس دهم حضور داشتند. ۸۲ نفر از ردصلاحیت‌های انتخابات مجلس یازدهم را هم نمایندگان مجلس دهم تشکیل دادند تا در ردصلاحیت نیز رکورد مجلس ششم جابه‌جا شود. بااین‌حال نکته درخور توجه رکورد‌های انتخاباتی مجلس دهم، حضور زنان در آن بود؛ رسیدن ۱۸ زن به کرسی‌های سبز پارلمان، آن‌هم در‌حالی‌که پیش از این بیشترین تعداد متعلق به مجلس پنجم با ۱۴ نماینده زن بود. البته شورای نگهبان آرای مینو خالقی، یکی از زنان راه‌یافته به مجلس را باطل کرد؛ این اقدام منجر به اختلاف‌نظر بین وزارت کشور و شورای نگهبان شد و درنهایت این اختلاف‌‌نظر که تا چند روز بعد از آغاز مجلس نیز ادامه داشت، به سود شورای نگهبان خاتمه پیدا کرد؛ پس از آنکه مقام معظم رهبری این مسئله را به شورای حل اختلاف قوا ارجاع دادند و این شورا نیز نظر شورای نگهبان را تأیید کرد. دو سال بعد سخنگوی شورای نگهبان دلیل ردصلاحیت خالقی را انتشار عکس‌هایی از دست‌دادن او با مردان عنوان کرد.

خالقی این عکس‌ها را جعلی دانسته بود. تعداد بالای جلسات غیرعلنی نیز از مواردی بود که انتقاد بسیاری را برانگیخت. به گفته رئیس مجلس ۵۳ جلسه غیرعلنی درباره موضوعات گوناگون برگزار شد. جلساتی که عبدالکریم حسین‌زاده، نماینده اشنویه، آن را «بی‌خاصیت‌ترین» جلسات مجلس خوانده بود و حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده اسلام‌آباد نیز این جلسات را غیردموکراتیک دانست. او گفته بود که جلسات متعدد غیرعلنی مجلس دهم بیشتر جنبه توجیهی داشتند تا تصمیم‌گیری. مجلس دهم همچنین شش‌بار اقدام به استیضاح وزرا کرد که در دو بار رأی اعتماد خود را از وزیر اقتصاد مسعود کرباسیان و علی ربیعی، وزیر کار، پس گرفت.

روز سپاه

مجلس دهم شاید به فراخور وضعیت کشور روزهای پرحاشیه زیادی را پشت‌سر گذاشت. اردیبهشت ۹۸ از آن روزهایی بود که تفکیک نمایندگان از یکدیگر ازطریق ظاهر سخت شده بود؛ همه لباس‌های سبز سپاه را تن کرده بودند. علی لاریجانی بعدها در‌این‌باره گفت که این تصمیم را هنگام بازگشت از سفر گرفته و پیشنهاد آن را شبانه به سپاه پاسداران داده است. چند روز قبل از آن، آمریکا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به فهرست سازمان‌های تروریستی اضافه کرده بود. نمایندگان آن روز در طرحی نیروهای سنتکام (نیروهای ارتش آمریکا در منطقه خاورمیانه، شرق آفریقا و آسیای مرکزی) را تروریستی خواندند. عکس یادگاری نمایندگان مجلس دهم در لباس سپاه، آخرین برگ این روز را رقم زد. چند ماه بعد و در زمستان ۹۸، وقتی سردار قاسم سلیمانی در بغداد ترور شد، دیگر خبری از لباس سپاه در مجلس نبود؛ اما نمایندگان در طرحی سه‌فوریتی، همه اعضای پنتاگون و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته به آن را تروریستی اعلام کردند. این اولین طرح سه‌فوریتی پس از انقلاب اسلامی بود و در آن ۲۰۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی به سپاه قدس اختصاص پیدا کرد.

بنزین و سقوط پرواز 752

وقتی صبح جمعه بنزین گران شد، جامعه بیش از آنکه ‌‌ناراحت باشد، بهت‌زده بود. یک روز بعد، نماینده‌ها که تمایل داشتند در صف مردم قرار بگیرند، می‌گفتند از فرایند این تصمیم‌ بی‌اطلاع بودند. البته بعدتر رئیس‌ مجلس گفت در جلسه‌ای غیرعلنی به نمایندگان درباره این سیاست‌گذاری اطلاع داده است؛ اما قبل از اولین جلسه مجلس، مخالفت‌ نمایندگان تا جایی پیش رفته بود که دو طرح سه‌فوریتی برای ملغی‌کردن سیاست افزایش قیمت بنزین تهیه شود. صبح ۲۶ آبان، جلسه غیرعلنی و با حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی آغاز شد. مجلس دهم به گفته نمایندگان و آمار، بیش از هر مجلس دیگری جلسه غیرعلنی داشت؛ بیش از ۶۰ جلسه که اغلب به گفته نمایندگان جنبه توجیهی داشتند. آن روز وقتی درهای صحن به روی خبرنگاران باز شد، دیگر خبری از هیاهوی ملغی‌کردن سیاست افزایش قیمت بنزین نبود.

گفته شد بعد از پخش‌شدن پیام مقام معظم رهبری در صحن مجلس و حمایت ایشان از تصمیم سران قوا در جلسه شورای هماهنگی اقتصادی، ‌نمایندگان طرح‌های خود را کنار گذاشتند. یک استعفا، تنها ترکش مصوبه سران قوا در بهارستان بود. نماینده‌ها تا مدت‌ها پس از این اتفاق تمایلی به گفت‌وگو و حضور میان خبرنگاران نداشتند. این وضعیت در مجلس به اعتراض‌های آبان نیز تسری پیدا کرد. نطق‌های برخی نمایندگان در انتقاد از افزایش قیمت بنزین در صحن مطرح شد؛ اما غبار بی‌‌خبری همچنان بر بهارستان حاکم بود. اغلب نماینده‌ها، اطلاعاتی از وضعیت اعتراض‌ها، بازداشتی‌ها و جان‌باختگان نداشتند. قطعی ۱۰روزه اینترنت هم در صحن مجلس بازتاب‌های داشت؛ اما تلاش‌ها برای استیضاح وزیر کشور به‌دلیل آنچه نمایندگان قصور در مدیریت اوضاع می‌دانستند، ناکام ماند. مجلسی‌ها در پیگیری فاجعه سقوط پرواز ۷۵۲ نیز عاملیت چندانی نداشتند.

بعد از اعلام خطای انسانی و شلیک موشک به‌سوی هواپیمای اوکراینی، رئیس‌ فراکسیون امید در نامه‌ای خواستار «استعفا، برکناری و برخورد درخور با مقصران و پنهان‌کاران‌» شد؛ اما چند روز بعد درهای مجلس باز هم روی خبرنگاران بسته شد تا فرمانده سپاه پاسداران با حضور در مجلس، درباره این فاجعه با نمایندگان صحبت کند. البته بعد‌از‌ظهر همان روز تلویزیون صحبت‌های سردار حسین سلامی را پخش کرد. مدتی بعد هم تنها ابراز همدردی، از برخی میکروفن‌های مجلس شنیده می‌شد.

حمله داعش و آتش‌زدن برجام

خروج آمریکا از برجام آتش تندورهای مجلس را تیز کرد. آنها ۱۹ اردیبهشت، یعنی یک روز بعد، در صحن علنی، برجام و پرچم آمریکا را آتش زدند؛ اتفاقی که با هیاهوی زیادی هم انجام شد و مجتبی ذوالنور‌، نماینده قم و محسن کوهکن، محمدجواد ابطحی و کریمی‌قدوسی، دیگر نمایندگان نزدیک به جریان پایداری، از پیشگامان آن بودند. علی لاریجانی در جریان این اتفاق به نمایندگان هشدار داد که مجلس را آتش نزنند. اما حدود دو سال قبل، یعنی در ۱۷ خرداد ۹۶، پای داعش به تهران رسید؛ تروریست‌ها به خانه ملت و حرم امام خمینی‌‌(ره) حمله کردند.

در این حملات در این حادثه ۱۳ نفر شهید و ۴۳ نفر مجروح شدند. پنج نفر از شش مهاجم هم کشته شدند و یکی از آنها دستگیر شد. پس از حمله داعش درهای صحن بسته شد و نمایندگان برای ساعات زیادی پشت درهای بسته و صحنی که مملو از محافظ شده بود، جلسه را طبق روال عادی ادامه دادند و شاید برای نخستین‌بار بود که در صحن علنی نماز جماعت برگزار کردند. حمله تروریستی حدود ساعت سه بعدازظهر پایان یافت و البته بعد از این حمله تغییراتی در شیوه محافظت از مجلس اتفاق افتاد.

از این پس همه نگاه‌ها در حوزه قانون‌گذاری معطوف به مجلس یازدهم است که وعده‌های زیادی هم برای تغییر داده است. باید دید این وعده‌ها تا چه‌اندازه به مرحله عمل نزدیک خواهد شد. ‌