خطر بزرگ قمار آخر ترامپ در مقابل ایران

انتخاب به نقل از وبسایت War on the Rocks نوشت: بوریس جانسون، وزیر خارجه وقت انگلیس، در سال ۲۰۱۶ زمانی که اصرار داشت انگلیس می‌تواند به نوعی مهاجرت از اروپا را محدود کند، اما هم زمان در اتحادیه گمرکی با اتحادیه اروپا باقی بماند، گفت: «سیاست من در قبال یک کیک، داشتن و خوردن همزمان آن است.»

امروز با گذشت چهار سال از اظهارات جانسون، دیگر خبری از آن کیک برای انگلیس نیست. حالا ترامپ گفته که قصد دارد از ایران به دلیل نقض برجام به شورای امنیت شکایت برده و تحریم‌های بیشتری اعمال کند، غافل از اینکه او هم مثل جانسون نمی‌تواند خر و خرما را با هم داشته باشد. بدتر از همه، ترامپ با این اقدام می‌تواند ایران را از هرگونه محدودیت هسته‌ای آزاد، آمریکا را در شورای امنیت تضعیف، شرکای اروپایی را از واشنگتن دور و به اعتبار آمریکا برای مدت طولانی آسیب برساند.

در ادامه این مطلب آمده است: علت این تلاش جدید آمریكا پایان محدودیت برنامه ریزی شده برای تحریم تسلیحاتی علیه ایران در ماه اكتبر است. از آنجایی که این تحریم در سال ۲۰۱۰ به عنوان بخشی از تلاش برای ترغیب تهران به توافق هسته‌ای تحمیل شد، روسیه، چین و ایران از دولت اوباما و شرکای اروپایی آن خواستند که در صورت امضای برجام در سال ۲۰۱۵ فوراً این تحریم‌ها برداشته شود. در نهایت، شورای امنیت با تأیید توافق هسته‌ای تحریم تسلیحاتی را تنها برای پنج سال دیگر تا اکتبر سال ۲۰۲۰ تمدید کرد. تحریم تاثیر چشمگیری بر توانایی‌های نظامی ایران، رفتار منطقه‌ای یا توانایی تسلیح متحدانش نداشته است. بنابراین به عنوان هماهنگ كننده سیاست‌های کاخ سفید در خاورمیانه در دوران دولت قبلی، من با رئیس جمهور باراك اوباما و همكارانم در دولت توافق کردیم که با انقضای تحریم‌های تسلیحاتی در ازای محدود کردن توان دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای موافقت کنیم.

در حال حاضر دولت ترامپ قصد دارد قطعنامه‌ای برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به شورای امنیت ببرد، کوششی که روسیه حتماً آن را وتو خواهد کرد. هنگامی که این قطعنامه ارائه شود، ترامپ سپس به طرفین اروپایی برجام یعنی انگلستان، فرانسه و آلمان فشار خواهد آورد تا مکانیسم ماشه را رسما فعال کرده و درخواست بازگشت مجدد تحریم‌ها را به شورای امنیت ببرند. پس از طی یک روند طولانی ۳۰ روزه، تحریم‌ها اعمال خواهد شد. از میان این سه کشور اروپایی، انگلستان بیشترین حمایت را از ترامپ می‌کند. جانسون، نخست وزیر فعلی، ممکن است برای داشتن روابط خوب با واشنگتن و توافق تجاری پس از برگزیت با ترامپ همراهی کند. البته او همزمان ممکن است مخالف هم باشد که در آن صورت آمریکا چاره‌ای ندارد جز اینکه بگوید خودش جزوی از برجام است آن هم با وجود اینکه سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.

پمپئو تأکید می‌کند که تفسیر وی از قطعنامه شورای امنیت وضع قانون نیست بلکه فقط قرائت آن است، برایان هوك، نماینده ویژه آمریكا در امور ایران نیز در تاریخ ۳۰ آوریل بدون ابراز تعجب اظهار كرد كه در قطعنامه ۲۲۳۱ هیچ اشاره‌ای به اینکه حتما باید عضو برجام بود نشده است.

قمار دولت ترامپ بسیار خطرناک است. پایه‌گذاری این بدعت در زمینه نادیده گرفتن قوانین با استدلال‌های نه چندان محکم حقوقی باعث می‌شود که در آینده چین و روسیه نیز هر آنچه که به نفع‌شان نیست را با همین استدلال‌ها رد کنند. همین حالا هم ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا و قیمت پایین نفت، توان خرید اسلحه‌های پیشرفته را ندارد، اما به هر حال از بین رفتن محدودیت‌ها به او مشروعیت می‌بخشد. برنامه ترامپ در واقع نتیجه‌ای جز تضعیف شورای امنیت و قوانین و مقررات بین‌المللی ندارد. توافق نامه‌ امضا شده با ایران یک دستاورد منحصر به فرد و مهم برای دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ بود. اگر آمریکا اکنون آن قطعنامه را به طور کامل از بین ببرد، دیگر هرگز مشابهی نخواهد یافت.

استناد به مکانیسم ماشه آن هم بدون مبنای قانونی محکم و پس از آنکه اروپایی‌ها به صراحت از انجام این کار خودداری کردند، یک ضربه عمیق دیگر برای روابط فرامنطقه‌ای شکننده آمریکا خواهد بود. ترامپ پیش از این با سؤال از ضمانت دفاعی ماده ۵ ناتو، عقب نشینی از توافق نامه اقلیمی پاریس و بیرون کشیدن نیروهای آمریکایی از سوریه بدون مشورت با متحدان اروپایی به اتحاد فراآتلانتیک آسیب جدی وارد کرده است. او همچنین به طور یک جانبه تعرفه‌های فولادی و آلومینیوم را تحمیل کرد. خروج از توافق هسته‌ای ایران علیرغم تمایل اروپا برای حمایت از آن قدم دیگری بود که موجب تضعیف برجام شد، حالا اقدام اخیر آمریکا ضمن تضعیف قوانین بین‌المللی و شورای امنیت، فقط به آینده اتحاد آمریکا و اروپا آسیب می‌زند.

شاید مهمتر از همه، این آخرین تلاش یکجانبه آمریکا برای تغییر توافق هسته‌ای به نفع خودش احتمالاً روشی باشد که سرانجام آن را به کل نابود کند. علی رغم مشکلات اقتصادی تحمیل شده به واسطه کمپین فشار حداکثری به ایران دولت ترامپ در دستیابی به اهداف خود ناکام بوده است. ترامپ طی دو سال اخیر نه توانسته توافق هسته‌ای جدیدی، نه تغییری در رفتار ایران یا تغییر حکومت ایجاد کند، البته تهران تاکنون انتخاب کرده که همچنان یک طرف معامله بماند. جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با تحریم‌های آمریکا از این توافق خارج نشده زیرا هنوز امیدوار است که یک دموکرات منتخب در نوامبر ۲۰۲۰ در ازای تمایل ایران برای انجام این کار به کاخ سفید رسیده و برجام را احیا کند.

با این حال اگر آمریکا با استفاده از مفاد معامله‌ای که خودش نقض کرده بود مجبور به اعمال مجدد کلیه تحریم‌ها علیه تهران شود، ایران نیز احتمالاً برجام به کلی کنار خواهد گذاشت. ترامپ می تواند ادعا کند که او بدترین توافق تاکنون را نابود کرده، اما این ایران خواهد بود که دیگر آزاد است تا برنامه هسته‌ای خود را بدون نظارت بین‌المللی گسترش دهد، مگر اینکه دولت مایل به استفاده از نیروی نظامی برای متوقف کردن آن باشد.