سیمین غانم: کرونا هشدار طبیعت به انسان است

روزنامه شهروند: «در دنیا نیرویی برتر از هنر وجود ندارد و در بین هنرها نیز موسیقی است که در اوج زیبایی و ظرافت ایستاده. موسیقی با تاروپود جان انسان درگیر است یا درواقع غذای روح او است و برای همین هم تأثیر سریع و البته عمیق در روحیاتش دارد.» اینها سخنان هنرمندی است که بیش از ۵٠سال در کنار مردمش بوده، با آنها زیسته و بالیده است.

خواننده‌ای که با اینکه از نگاه کارشناسان و هنرشناسان یکی از استعدادهای بزرگ موسیقی ایران شناخته می‌شد، اما با کمبودها، محدودیت‌ها و دشواری‌ها ساخت و ماند و اکنون نیز دارد یک بحران جمعی را در کنار مردمانش زندگی می‌کند. بحرانی که از زبان سیمین غانم چنین توصیف می‌شود: «فاجعه‌ای در این ابعاد، در این حد که تمام دنیا همزمان درگیر بلایی واحد شوند، در زندگی به یاد ندارم. شرایطی که آدم را یاد رمان‌های علمی- تخیلی می‌اندازد، مردم نقاب به چهره، دور از هم، ترسیده از هم و همه تنها…».

سیمین غانم که با قطعاتی مانند گل گلدون در خاطرات دوستداران موسیقی جلا گرفته، ازجمله خوانندگانی است که در اوج کارنامه‌اش تصمیم گرفت در کنار مردمش بماند و با آنها ببالد، گیرم ‌هزار مشکل و دشواری هم پیش‌رویش باشد. در این روزهای کرونازده، او همچنان در همان هوایی نفس می‌کشد که انتخاب کرده، نفس‌به‌نفس هم‌وطنانش و با اعتقاداتی که نزدیکانش می‌گویند نه برای خوشایند ما شهروندی‌ها یا دیگر رسانه‌ها و مدیران و مسئولان، که سال‌هاست باور او هستند …

«وقتی در اخبار، پزشکان و پرستاران و کادر بیمارستان‌ها را می‌بینم که چگونه جان‌بر‌کف و ایثارگرانه با تمام توان‌شان در خدمت بیماران جانفشانی می‌کنند، قلبم به درد می‌آید. چنان که گاه تمام کارم می‌شود دعا، که خدا این فرشتگان نجات را از بلا و بدی محفوظ دارد و این بلای خانمانسوز را در تمام دنیا نابود کند.» سیمین غانم کرونا را هشدار طبیعت به انسان ناشکر قرن بیست‌و‌یکم می‌داند: «پدیده ناگواری که به نام کرونا در چهار گوشه دنیا پدید آمده، به گمانم می‌توان گفت که یک زنگ خطر یا شوک یا هشدار از سوی خدا بوده برای همه ما. هنرمند و غیرهنرمند هم ندارد و فقیر و پولدار و شاه و گدا هم نمی‌شناسد. وقتی با تمرکز و تفکر بیشتر به قضیه نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که اینها همه بازتاب اعمال خود ما در طبیعت است یا همان‌طور که بزرگان فرمایش کرده‌اند، گندم از گندم بروید، جو ز جو.»

به باور سیمین غانم «وقتی کسی خانه‌اش را در مسیر رودخانه بنا می‌کند، باید آگاه باشد که دیر یا زود گرفتار سیل خواهد شد. حالا حکایت کرونا این است که موعد آن سیل فرا رسیده. به‌ خاطر‌ هزار اتفاق و اشتباه دیگر.»

سیمین غانم می‌گوید که هر دشواری با گذشت زمان عادت می‌شود؛ مثل دشواری خانه‌نشینی که حالا «با گذشت چند ماه از این ماجرا، این نیز انگار برایم عادت شده است.» به باور این بانوی هنرمند «بشر بنده عاداتش است، به‌خصوص که در مورد این عادت عقل و منطق نیز آن را می‌پسندند. یعنی منی که معتقدم همه قوانین را باید رعایت کرد، در مورد خانه‌نشینی و قرنطینه حتی تأکید مضاعف نیز دارم، اول برای سلامتی فردی خود و بعد هم برای سلامتی دیگر هم‌وطنان‌مان.»

گذر زمان در خلوت و انزوای خانه برای یک هنرمند یا هر اهل فکر و مطالعه دیگری شاید ساده‌تر از افرادی باشد که جز تلویزیون یا سرگرمی‌های دم‌دست دیگر مفری برای گذران ساعات ندارند. سیمین غانم می‌گوید: «در مورد گذران وقت باید بگویم کتاب‌های ناخوانده زیادی دارم که بخشی از وقتم را صرف خواندن‌شان می‌کنم و بخشی دیگر را هم صرف‌ کارهایی که دوست دارم که طیف گسترده‌ای را شامل می‌شود.» خواننده قطعه ماندگار مرد من می‌گوید که درحال حاضر درحال مطالعه کتاب «امام حسین (ع) و ایران» نوشته کورت فریشلر است: «الگوی زندگی من بزرگی چون امام علی(ع) است که از ایشان بسیار آموخته‌ام- که ساده باشم، ساده بپوشم و ساده زندگی کنم.»

آشپزی و کارهای دستی و ورزش دیگر کارهایی است که این بانوی هنرمند این روزها در خانه انجام می‌دهد و البته «عروسک‌سازی که انجامش به من آرامش می‌دهد و باعث می‌شود که گذشت زمان را حس نکنم.»؛ «البته دعا و نیایش را هم فراموش نمی‌کنم، به‌خصوص در این دوران سخت»…

آنهایی که تاریخ و تحولات موسیقی ایران در چند دهه اخیر را می‌دانند و از دشواری‌هایی که سیمین غانم و دیگر غانم‌ها از سر گذرانده‌اند، خبر دارند؛ شاید باور داشته باشند که تحمل قرنطینه کرونا برای این هنرمندان نباید چندان هم دشوار باشد. به‌هرحال تنهایی و انزوا شاید تجاربی آشنا برای این هنرمند موزیسین باشد. سیمین غانم اما مقایسه این دو موقعیت را نه منطقی و نه ممکن می‌داند: «البته من شرایطی را که از سر گذرانده‌ام شبیه انزوا نمی‌دانم. حصر و گرفتاری مفاهیم عمیق‌تری دارند، ولی باز هم می‌خواهم یادآوری کنم که موسیقی بانوان محدودیت‌ها و گرفتاری‌ها و مسائل بسیار زیادی دارد و هنرمندان نمی‌توانند آنچه را که دل‌شان می‌خواهد برای علاقه‌مندان عرضه کنند، ولی در این شرایط محدود و معمول هم خیلی از بانوان هنرمند مشغول کار و برنامه‌ریزی کنسرت‌هایشان هستند.»

سیمین غانم باور دارد: «زنان چه بخواهیم و چه نه، در موسیقی با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند. مثلا خوانندگان در همه جای دنیا اول آلبوم منتشر و بعد در کنسرت قطعات همان آلبوم را اجرا می‌کنند. ما ولی بدون انتشار آلبوم، کنسرت می‌دهیم. درست است که مردم با اعتباری که برایمان قائلند از کنسرت‌هایمان استقبال می‌کنند، اما در اصل این روال درست نیست.»

از نگاه سیمین غانم «این روزها بهترین فرصت است برای نویسندگان، شاعران، نقاشان، فیلمسازان و سایر هنرمندان که با خلاقیت‌شان تجارب دشوار این دوران را در قالب‌ آثار هنری ماندگار کنند.» اما بسیاری عقیده دارند که کرونا تأثیرات دیرپایی بر انسان‌ها و جوامع مختلف خواهد گذاشت و چنین نیست که فردای ریشه‌کنی آن شاهد بازگشت مردم به روزهای پیش از کرونا باشیم: «تبعات کرونا قطعا تا مدت‌ها با انسان‌ها خواهد ماند. البته افراد با هم تفاوت دارند و در این بین افراد قوی‌تر راحت‌تر از پس این شرایط برخواهند آمد. هنر نیز بی‌تردید با عواقب کرونا درگیری‌هایی خواهد داشت. نباید فکر کنیم که سینماها، گالری‌ها و سالن‌های کنسرت به این زودی دوباره پر از علاقه‌مندان هنر خواهد شد. فقط امیدوارم بشر از این واقعه درس‌های لازم را گرفته باشد. اصل این است و گرنه مثل تمام تاریخ که فجایع و بلایا گذشته‌اند، این دوران هم خواهد گذشت، چنانچه جناب حافظ می‌فرماید: رسید مژده که ایام غم نخواهد ماند، چنان نماند و چنین نیز نخواهد ماند…»

… و اما امیدواری‌های سیمین غانم برای موسیقی زنان و البته فعالیت‌های هنری خودش: «تا زمانی که مخاطبانم را راضی و خوشحال ببینم، دوست دارم به کنسرت‌هایم ادامه دهم و البته منتظر و امیدوارم وضع بهتر شود، سالن‌های بهتری داشته باشیم و کنسرت‌های بیشتری برگزار کنیم. در کل امیدوارم فصل دیگر زندگی‌ام با یاد و عشق خدا صبورانه بگذرد و فردا برای بانوان فردای بازتر و بهتری باشد»…

اهمیت شعر و شاعران محبوب

سیمین غانم یکی از رازهای جایگاهش را در دنیای موسیقی اشعاری می‌‌داند که انتخاب کرده است: «خواننده در هر قطعه‌ای در واقع دارد سخن درونش را با مخاطب در میان می‌گذارد و به عبارت بهتر روحیات و شخصیتش را بیان می‌کند و چون هر چه از دل برآید بر دل نشیند، چنین ارتباطی در مخاطب تأثیر بیشتری ایجاد می‌کند. در حقیقت پیام مهم‌ترین بخش موسیقی کلاسیک یا عرفانی ما است، برای همین هم من برای شعر که هسته اول پیام است، اهمیت زیادی قائلم، به‌ویژه اشعار عرفانی که جنبه تعلیماتی نیز دارند.»

غانم می‌گوید که به اشعار کلاسیک علاقه زیادی دارد: «وقتی دنیا ارزش گنجینه‌های عظیم عرفان ما را می‌داند، بی‌سلیقگی است اگر خودمان از این گنجینه بهره نبریم.»

شاعران مورد علاقه این بانوی هنرمند: «مولانا، ابوسعید ابوالخیر، حافظ، سعدی و از امروزی‌ها هم فریدون مشیری و فروغ فرخزاد را دوست دارم.»