حناچی: سرباز هخامنشی تکه‌ای از تمدن ایران است

ایرنا: شهردار تهران با اشاره به استرداد نقش برجسته سرباز هخامنشی بعد از ۸۰ سال به ایران گفت: این نقش برجسته تکه کوچکی از گوشه داستان عظیم تمدن این سرزمین است.

پیروز حناچی عصر سه شنبه در آیین نمایش نقش برجسته سرباز هخامنشی (که پس از ۸۰ سال از آمریکا به ایران بازگشته) در برج میلاد افزود: از پارسه یا پاسارگاد و پرسپولیس در تاریخ هرودوت به عنوان غنی ترین شهر زیر آفتاب قبل از حمله اسکندر نام برده شده است.

وی ادامه داد: تخت جمشید یکی از عجیب ترین سازه های ساخت بشر بوده که طی ۲۰۰ سال و در ۶ دوره این مجموعه ساخته شده است.

حناچی با بیان اینکه سیستم ساخت و حمل سنگ های این سازه از معادن دوردست نیز خود ماجرای گسترده و پیچیده‌ای است، تصریح کرد: ٣٠ قوم در آن دوران تحت حاکمیت هخامنشی زندگی می‌کردند و انواع این اقوام را هم در نقوش برجسته تخت جمشید به وضوح می‌توان دید، حتی رنگین‌پوستان آفریقایی در آن قابل تشخیص هستند.

شهردار تهران ادامه داد: یکی از عجایب تخت جمشید این است که برای هزاران سال بعد ساخته شد و برای این ادعا نیز ادله محکم وجود دارد.

به گفته وی، در عمق یک متری کاخ آپادانا چهار لوح کشف شد که محفظه‌های سنگی داشتند و چگونگی ساخت تخت جمشید کاملاً در آن ها توضیح داده شده و این لوح‌ها به طور ایمن مدفون شدند.

حناچی افزود: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی زمانی که در تپه‌های عباس آباد(شهستان) بنیان گذاشته می شد، یک لوح نیز به تاسی از همین اقدام در آن جا دفن شد.

وی یکی از اقدامات دوره هخامنشی را مکتوب کردن آثار بجا مانده از آنها معرفی کرد و گفت: آثار مکتوبی که از ۵٠٠ سال قبل از میلاد مسیح داریم بسیار بیشتر از آثار ۵٠٠ سال بعد از میلاد مسیح است و به این دلیل اطلاعات بیشتری از دوران هخامنشی داریم.

وی همچنین گفت که مرحوم علامه طباطبایی معتقد بود شخصیت مجهول ذوالقرنین همان کوروش هخامنشی است و ادله تاریخی نیز برای آن ذکر کرد چراکه کوروش با نشانه‌های ذوالقرنین در قرآن منطبق‌تر بوده است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اسنادی از وجود مدیران زن در تخت جمشید در دست داریم که به عنوان مثال نشان می‌دهند زنان باردار حقوق بیشتری برای کار می‌گرفتند اما با وجود تکریم زنان، هیچ تصویری از آن ها در نقوش برجسته تخت جمشید موجود نیست و این نشان‌دهنده تفاوت میان فرهنگ شرق و غرب است.

شهردار تهران خاطرنشان کرد: این نقش برجسته سرباز هخامنشی تکه کوچکی از گوشه داستان عظیم این تمدن است که در کمتر از ۲۰ سال توانست با تسخیر قلب ها بر دنیا مسلط شود و این یکی از دلایلی است که تئوری علامه طباطبایی را به حقیقت می رساند.

آئین نمایش نقش برجسته سرباز هخامنشی با حضور پیروز حناچی شهردار تهران، محمدحسن طالبیان معاون وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، جبرائیل نوکنده رئیس کل موزه ملی و سفرای سوئیس و کرواسی در ایران و نمایندگان سفارت ترکیه و الجزایر در برج میلاد تهران برگزار شد.

بخشی از نقش برجسته سرباز هخامنشی مربوط به سده پنجم پیش از میلاد است. این اثر در فاصله سال‌های ۱۳۱۱ و ۱۳۱۲ هجری شمسی در کاوش‌های موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در تخت جمشید توسط ارنست هرتسفلد کشف شد، اما متأسفانه در سال ۱۳۱۶ به سرقت رفت.

سر سرباز هخامنشی یکی از چندین سنگ برجسته منقوش به سربازان هخامنشی از پلکان شرقی کاخ آپادانا مجموعه تخت جمشید است و زمانی که آن را از پله شماره ۱۹ پلکان شرقی کاخ آپادانای تخت جمشید دزدیدند (احتمالا در سال ۱۳۳۶ شمسی) کسی نفهمید چطور، چه زمان و چه کسی آن را ربود. تا اینکه فردی به نام خانم برنت در سال ۱۹۷۴ سر سرباز هخامنشی را از یک حراجی با عنوان حراجی ساتبیز نیویورک خرید و این اثر دزدیده شده را به مدت ۳۰ سال در اختیار خود نگه داشت.

پیرو آن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اقدامات قضایی خود را توسط وکلای انگلیسی مبنی بر توقیف حراج و طرح دعوی جهت استرداد شی به ایران با اثبات مالکیت ایران درخصوص این اثر آغاز کرد اما دادگاه لندن در تاریخ ۲۰ مارس ۲۰۰۷ میلادی حکم به نفع دارنده فعلی اثر ساکن فرانسه صادر کرد.

آبان سال ۸۶ خانم برنت فرانسوی پیشنهاد پرداخت هزینه ۵۰۰ هزار پوندی برای نگهداری این شیء طی این سال ها را از سوی ایران نپذیرفت و سر سرباز هخامنشی در انگلیس به حراج گذاشته شد؛ در نهایت به همان قیمت پایه ۵۰ هزار پوندی فروخته شد. بعد از آن کسی نمی دانست که خریدار جدید چه کسی است.

در بهمن سال ۹۲ با کشف نقش‌برجسته یک سرباز هخامنشی در آپارتمان مردی کانادایی در شهر ادمونتون، ماجرای سرقت این کتیبه باستانی وارد مرحله جدیدی شد. وقتی این خبر در رسانه های خارجی منتشر شد، کسی نگفت آیا این همان سرباز هخامنشی است که در انگلیس بود یا نه. با این وجود رسانه ها نوشتند که این اثر تاریخی ارزشمند در سال ۲۰۱۱ در روز روشن از موزه هنرهای زیبای مونترال کانادا به سرقت رفت، سپس در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۴ در بازرسی از خانه یک جوان کانادایی به نام «سمون متکی» در استان کبک این کشور پیدا شد. این فرد گفته بود که کتیبه هخامنشی را سه سال پیش از دوستانش به قیمت هزار و ۴۰۰ دلار خریداری کرده و فکر نمی کرده که قیمتی باشد.

از اینجا به بعد دولت جدید روحانی روی کار آمد و روند پیگیری ها برای برگرداندن این نقش برجسته همانند گذشته، ادامه یافت. در این مدت خبری از سرباز هخامنشی نبود تا این‌که در آبان سال ۱۳۹۶، با سوی کمپانی هنرکهن، روبرت ویس پوستری را منتشر کرد که در آن نقش‌برجسته سرباز هخامنشیِ سرقت شده از تخت‌جمشید روی آن حک شده بود.

این موسسه قصد تبلیغ نمایشگاه هنر کهن نیویورک را داشت. سازمان میراث فرهنگی وقت با اطلاع از این اقدام، با همکاری مرکز خدمات حقوق بین‌الملل ریاست‌جمهوری موفق به توقف نمایش و فروش آن در نیویورک شد و در روز نخست آغاز به کار نمایشگاه یعنی شش آبان سال ۹۶ طرح نقش‌برجسته سرباز هخامنشی که قیمتی معادل ۱.۲ میلیون دلار ارزش گذاری شده بود، از بخش معرفی آثار نمایشگاه و در قسمت کلاسیک روی سایتِ این کمپانی حذف شد.

این اثر از همان زمان در اختیار دادستانی امریکا قرار گرفت، پیگیری های حقوقی ایران منجر به برگزاری دادگاه عالی نیویورک و اعلام رأی نهایی به نفع ایران شد و حتی اعتراض به این رای نیز خللی در حکم استردادی که دادگاه عالی امریکا برای ایران صادر کرده بود، ایجاد نکرد و به این ترتیب به طور رسمی تحویل ایران شد و سرانجام در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۳۹۷، در دستان حجت الاسلام حسن روحانی قرار گرفت تا رئیس جمهوری را به ایران همراهی کند.

نقش برجسته سرباز هخامنشی تا کنون در استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و هرمزگان نمایش داده شده است، نمایشگاه تک اثر این نقش برجسته با همکاری موزه ملی ایران و برج میلاد از امروز آغاز شده و تا ۲۷ دی در برج میلاد ادامه دارد.

این نقش برجسته به مدت یک ماه در موزه مشاهیر برج میلاد به نمایش عمومی گذاشته می شود.