سونامی فیلم‌دزدی از روی پرده تا سایت‌های دانلود

روزنامه جوان: با مراجعه به سایت «ستاد حمایت و صیانت از آثار فرهنگی و هنری» وزارت ارشاد، خواهید دید که این سایت از سال ۹۳، تاکنون به روزرسانی نشده است. در این سایت هنوز علی جنتی وزیر ارشاد است! حتی در یکی از آخرین اطلاعیه‌های منتشر شده، ستاد از مردم خواسته است برای سلامتی آیت‌الله مهدوی‌کنی دعا کنند! گویا سایتی که قرار است محلی برای ارائه آخرین اخبار و اطلاعات درباره مبارزه با قاچاق محصولات فرهنگی و حمایت از توزیع قانونی آثار باشد، در یک خواب بلند قرار گرفته و مشخص نیست چه زمانی قرار است از خواب بیدار شود.

اکنون که بعد از علی جنتی دو نفر دیگر هم به وزارت ارشاد رسیده‌اند، باید مردم و هنرمندانی که نگرانی و دغدغه قاچاق محصولات فرهنگی را دارند دست به دعا بردارند تا ستاد حمایت و صیانت و سایت آن از خواب بیدار شده و به وظایف خود بپردازند.

چند روز بعد از آنکه اعلام شد فیلم سینمایی «سرخپوست» به خاطر اهمال وزارت ارشاد، درگیر مسئله قاچاق فیلم و توزیع نسخه فیلمبرداری شده از روی پرده سینما شده است، یک روزنامه در گزارشی از تخلف فیلمبرداری غیرمجاز از پرده اکران فیلم «سمفونی نهم» در یکی از سینما‌های پایتخت خبر داده است.

در بخشی از این گزارش درباره تصویربرداری غیرمجاز از فیلم روی پرده آمده است: «در لحظات باقی مانده تا شروع فیلم چند تماشاگر به طور پراکنده گوشه کنار سالن نشستند. در تاریکی محض سالن فرو رفتیم.

هنوز یک ربع از شروع فیلم نگذشته بود که پسر جوان بلندقدی وارد سالن شد و از لابه‌لای صندلی‌ها گذشت و دقیقاً در صندلی ردیف دوم، جلوی من نشست. دوباره توجهم که برای لحظاتی پرت شده بود، جلب پرده شد. فیلم به سکانس‌های مهم و کلیدی رسیده بود که به یک‌باره متوجه روشنایی موبایل جوان شدم که مشغول ضبط تصاویر فیلم از روی پرده بود.

از آنجایی که صندلی‌های سالن سینما شیب‌دار طراحی شده و من هم در ردیف آخر و ته سالن نشسته بودم، حرکات جوان ردیف دوم، به وضوح قابل دیدن بود، حتی می‌توانستم زمان فیلمی که می‌گرفت را از روی ثانیه‌های دوربین تلفن همراهش ببینم.» البته در ادامه گزارش آمده است که با اعتراض انجام شده از سوی خبرنگار، فردی که در حال فیلمبرداری غیرمجاز بوده مجبور می‌شود کارش را نیمه تمام باقی بگذارد ولی سؤال این است که چرا این تذکر از سوی حراست سالن سینما انجام نشده و فرد متخلف به پلیس تحویل داده نشده است؟! آیا تضمینی وجود دارد که آن فرد یا افراد مشابه وی در سالن‌های دیگر همین کار را به طور کامل انجام ندهند؟!

فیلم‌های ۵ هزار تومانی

در دوره‌ای با همکاری نیروی انتظامی، وزارت ارشاد در مبارزه با فروش فیلم‌های قاچاق در سطح شهر جدی شده بود و در بازه‌های زمانی خاصی، آثار جمع‌آوری شده از سطح خیابان‌ها و تجهیزات تکثیر و قاچاق فیلم در معرض دید رسانه‌ها قرار می‌گرفت و در نهایت امحا می‌شد. با این سختگیری‌ها تقریباً فروش لوح‌های فشرده فیلم‌ها در حاشیه خیابان‌ها به حداقل رسیده بود، ولی به خاطر عدم‌پیگیری و نداشتن عزم پیگیری، دوباره دستفروشان فیلم‌های غیرمجاز شروع به فعالیت کردند.

«ایرنا» در این باره می‌نویسد: «اساساً دستفروش‌ها از دو جهت برای مشتریان‌شان جذاب هستند: یکی اینکه قیمت کمتری می‌گیرند، مثلاً نسخه فیلم «متری شیش و نیم» به صورت مجاز و قانونی در مغازه‌های صوتی و تصویری به قیمت ۱۰ هزار تومان ارائه می‌شود، اما همین فیلم در دست دستفروشان، قیمتی بین ۲ تا ۵هزار تومان دارد (اگر چه این دو بعضاً به لحاظ کیفیت قابل مقایسه نیستند و محصول قانونی، استاندارد‌هایی را رعایت می‌کند که دستفروش ملزم به رعایت آن نیست).

مورد دیگر ارائه فیلم‌های غیرقانونی است، مثلاً فیلم «رحمان ۱۴۰۰» که مجوز عرضه در شبکه خانگی را دریافت نکرده است و هنوز در مراکز صوتی و تصویری ارائه نمی‌شود در دست دستفروشان هست و با قیمتی بین ۵ تا ۱۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

اگرچه برخی در مورد رحمان۱۴۰۰ فرضیه‌ای را مطرح می‌سازند که این توزیع غیرقانونی از جانب عوامل خود فیلم رخ داده است تا وزارت ارشاد را مجبور ساخته و تحت فشار همکاری قرار دهد، اما نه در همه موارد و نه همیشه، نمی‌توان چنین اتهامی را به فیلمساز و سازنده اثر وارد ساخت و چنین تحلیلی لزوماً محلی از اعراب ندارد، چنانچه در مورد فیلم «متری شیش و نیم» یا موردی که برای فیلم «شبی که ماه کامل شد» (اخاذی برای برداشتن نسخه‌ای بی‌کیفیت از فیلم در تلگرام) رخ داد، نشان از دست‌های سودجویانی دارد که هیچ‌گونه تعهد اخلاقی در قبال اموال و آثار دیگران ندارند.»

لذت دانلود غیرمجاز

اگرچه جمع‌آوری دستفروشان فیلم‌های غیرمجاز از سطح شهر نیاز به نیروی انسانی و صرف وقت و هزینه دارد، مبارزه با قاچاق فیلم در فضای مجازی نیازمند رصد دائمی است. سایت‌های دانلود غیرمجازی که مدتی پیش از سوی دادستانی فیلتر شدند، در حال بازگشت به روال قبلی و فعالیت مجدد هستند. فعال‌تر از سایت‌های دانلود فیلم، لینک‌های دانلودی است که کانال‌های تلگرامی برای دانلود فیلم‌ها قرار می‌دهند.

هم اکنون راحت‌ترین راه برای دانلود فیلم‌هایی، چون «رحمان ۱۴۰۰»، «رستاخیز» و «سرخپوست» مراجعه به کانال‌های تلگرامی است که عملاً مسدود کردنشان سخت است و تنها زمانی ممکن می‌شود که مدیران این پیام‌رسان به این نتیجه برسند که محتوای ارائه شده غیراخلاقی است. ارائه راحت لینک‌های دانلود فیلم‌ها باعث شده تا لذت دانلود غیرمجاز رو به تصاعد بگذارد.

«ابتکار» می‌نویسد: «کپی کردن یک فیلم البته که کاری خلاف قانون، شرع و اخلاق است، اما در ماجرای قاچاق فیلم، تنها قاچاق‌کننده عنصر مؤثر نیست بلکه کسانی که از این نسخه‌های غیرقانونی استفاده می‌کنند نیز در این ماجرا تاثیرگذارند، بنابراین شاید باید علت‌های دانلود این نسخه‌ها توسط برخی افراد هم مورد بررسی قرار بگیرد. سینما رفتن در روزگار امروز که شرایط اقتصادی، شرایط باثبات و مناسبی نیست و هر روز سبد کالا‌های فرهنگی خانواده‌ها کوچک و کوچک‌تر می‌شود، سرگرمی و تفریح گرانی است. یک خانواده چهار نفره باید مبلغی بیش از ۱۰۰ هزار تومان را برای تماشای یک فیلم در سینما هزینه کند که شامل بلیت، تنقلات و رفت‌وآمد می‌شود.

از سوی دیگر ممکن است فیلم‌هایی که به اصطلاح «هیت» می‌شوند و سروصدایی به پا می‌کنند افراد را ترغیب کنند تا زودتر از آنکه نسخه خانگی فیلم به بازار عرضه شود، آن را ببینند و به همین علت دست به دانلود فیلم بزنند.»

وزارت ارشاد در مقابل انتشار نسخه‌های قاچاق فیلم‌های «متری شیش و نیم»، «سرخپوست»، «شبی که ماه کامل شد»، «رحمان ۱۴۰۰» و «رستاخیز» هیچ واکنشی نداشته است.