رکوردداران کنسرت از دهه ۶۰ تا ۹۰

ایلنا: دهه هفتاد را می‌توان به نوعی مقطع آزمون و خطای موسیقی پاپ به حساب آورد. در آن سال‌ها افرادی چون عباس بهادری، بیژن خاوری، مهرداد کاظمی و برخی دیگر، جزو خوانندگان موسیقی پاپ محسوب می‌شدند و پس از آنها بود که خوانندگانی چون یاور اقتداری، داریوش خواجه‌نوری، علیرضا عصار، خشایار اعتمادی، حمید غلامعلی، حسین زمان و دیگر هم‌نسلان آنها پا به عرصه فعالیت‌های حرفه‌ای گذاشتند و به تولید آلبوم پرداختند. آن افراد روندی را آغاز کردند که با دشواری‌ها و حاشیه‌های فراوان تا به امروز ادامه یافته است.

تاریخچه برگزاری کنسرت در ایران

برگزاری کنسرت (به معنای امروزی) اما نسبت به موسیقی پاپ قدمت کمتری دارد. البته نخستین کنسرت‌ها در اواخر دهه شصت روی صحنه رفتند،‌ که در این‌باره اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی معتقدند که مهرداد کاظمی نخستین خواننده‌ای است که در سال‌های پس از انقلاب (یعنی سال 1367) روی صحنه رفته و عده‌ای دیگر داریوش خواجه‌نوری را نخستین خواننده برگزارکننده کنسرت تلقی می‌کنند. او در سال 1368 برای نخستین بار در قالب کنسرت روی صحنه رفت. از سویی برخی تهیه‌کنندگان عرصه موسیقی، خشایار اعتمادی را نخستین برگزارکننده کنسرت به معنای امروزی می‌دانند. اعتمادی در سال 1378 روی صحنه رفت و کنسرتش مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت.

محسن رجب‌پور (تهیه‌کننده موسیقی) معتقد است برگزاری کنسرت به معنی واقعی کلمه با اجراهای متعدد و متوالی از سال 1378 آغاز شد. البته باید یادآور شد ‌در حال حاضر نوع انتخاب خوانندگان و شیوه برگزاری کنسرت‌ها، همچنین قیمت بالای بلیت‌ها و عدم نظارت واقعی بر نحوه برگزاری آنها، انتقادهای بسیاری را در پی داشته است. از سویی دیگر ایجاد رویه‌ای جدید که به وسیله آن ده درصد از درآمد کنسرت‌ها به خزانه دولت واریز می‌شود نیز انتقادهای بیشتری را در پی داشته و متاسفانه هنوز مسئولان ذیربط برای لغو این قانون به نتیجه مثبتی نرسیده‌اند.

از آن سال‌ها تاکنون خوانندگان بسیاری روی صحنه رفته‌اند، اما تنها برخی از آنها به دلیل استقبال بسیار مخاطبان موفق به ثبت رکورد شده‌اند. این خوانندگان که برخی از آنها به دلایل مختلف در حال حاضر فعالیت‌های کمی در عرصه موسیقی دارند چه کسانی هستند؟ گزارش پیش رو درباره آنهاست.

رکوردداران برگزاری کنسرت دهه هفتاد از «عصار» تا «آرین» و محمد اصفهانی

برخی خوانندگان نسل اول موسیقی که می‌توان آنها را جزو پیشگامان عرصه پاپ به حساب آورد، در سال‌های دهه هفتاد علاوه بر انتشار آلبوم (که در آن مقطع رونق بسیاری داشت) به اجرای کنسرت پرداختند. علیرضا عصار که در دهه‌های هفتاد و هشتاد به عنوان یکی از خوانندگان صاحب سبک شناخته می‌شد و آثار موفقی را با همکاری فواد حجازی تولید کرد، یکی از رکوردداران برگزاری کنسرت طی این سال‌ها است. او که نخستین کنسرتش را در سن 16 سالگی در تالار ابوریحان دانشگاه شهید بهشتی روی صحنه برده، در دهه هفتاد با برگزاری 28 کنسرت متوالی؛ نام خود را در لیست رکورداران برگزاری کنسرت ثبت کرده است.

گروه موسیقی «آرین» که نخستین گروه موسیقی پاپ ایرانی به حساب می‌آید، یکی دیگر از رکوردداران برگزاری کنسرت در ایران است. این گروه متشکل از علی پهلوان (خواننده و گیتاریست اصلی)، پیام صالحی (خواننده و گیتاریست اصلی)، سیامک خواهانی (ویولن)،‌ محمدرضا گلزار (گیتاریست پیشین)، احمد قمصری (طبل بانگو)،‌ برزویه بدیهی (ضرب و پرکاشن)‌،‌ شراره فرنژاد (گیتاریست و همخوان)، ‌ساناز کاشمری (همخوان)، و سحر کاشمری (همخوان)، فعالیت خود را از سال 1387 با انتشار آلبوم «گل آفتاب‌گردون» آغاز کرد. این گروه که در دهه‌های هفتاد و هشتاد طرفداران بسیار داشت، در مقطعی که برگزاری کنسرت عمومیت نداشت، به مدت 15 سال به اجرای کنسرت‌های متعدد پرداخت و به این ترتیب نام خود را در لیست رکورداران کنسرت ثبت کرد.

در آن سال‌ها محمد اصفهانی، علیرضا عصار و گروه «آرین» بسیار مورد توجه بودند و پس از آن، خوانندگان دیگری پا به عرصه حرفه‌ای گذاشتند و با انتشار آلبوم‌های مختلف خود را به مخاطبان شناساندند. در آن سال‌ها آلبوم «حسرت» اصفهانی در قالب کاست حدود یک‌ میلیون و پانصدهزار عدد فروخت و سپس سی‌دی آن به تعداد صدهزار نسخه به فروش رسید.

رکوردداران دهه هشتاد از احسان خواجه‌امیری و محسن یگانه تا رضا صادقی

در اواخر دهه هفتاد و ابتدای دهه هشتاد، خوانندگان جدید متعلق به نسل‌های بعد پا به عرصه موسیقی گذاشتند، با این حال، موسیقی پاپ نسبت به قبل از سکه افتاده بود. در دهه هشتاد بود که سازمان صداوسیما و شبکه‌های مختلف آن، سیاست‌های جدید اتخاذ کردند و مانند قبل موسیقی پاپ را مورد توجه قرار ندادند. در چند سال ابتدایی دهه هشتاد، خوانندگان مطرح دهه هفتاد حتی افرادی چون علیرضا عصار، گروه «آرین» و محمد اصفهانی که رکورد برگزاری کنسرت‌ها و فروش آلبوم را زده بودند نیز مانند گذشته به فعالیت حرفه‌ای نپرداختند. به این ترتیب باز هم موسیقی پاپ تا مدتی به محاق رفت. در اواسط دهه هشتاد بود که خوانندگان جدید پا به عرصه حرفه‌ای گذاشتند و تازگی کم و بیش آثارشان، مخاطبان و مسئولان را مجددا با موسیقی پاپ آشتی داد.

احسان خواجه امیری که فعالیت حرفه‌ای خود را سال 1384 با انتشار نخستین آلبومش «برای اولین بار» آغاز کرد، در آن مقطع، خواننده جدید موسیقی پاپ به حساب می‌آمد. آلبوم «برای اولین بار» در زمان انتشار مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و 300000 هزار نسخه از آن به فروش رفت.

موفقیت زودهنگام خواجه‌امیری که بخشی از آن به اعتبار پدرش حسین خواجه‌امیری (ایرج) به دست آمده بود، باعث شد نخستین کنسرتش با استقبال مواجه شود. احسان خواجه‌امیری اولین کنسرتش را سال 1384 در کیش برگزار کرد و پس از آن در شهرهای مختلف روی صحنه رفت. احسان خواجه‌امیری در سال 1386 طی هفت سانس در تالار وزارت کشور روی صحنه رفت؛ اتفاقی که تا پیش از آن رخ نداده بود. البته باید گفت در آن سال‌‌ها کنسرت‌های محسن یگانه و رضا صادقی نیز فروش بالایی داشتند و می‌توان گفت این دو هنرمند پس از خواجه‌امیری رکورد‌داران برگزاری کنسرت در اواخر دهه هشتاد به حساب می‌آیند.

دهه نود و هجوم تکنولوژی و پیامدهای مثبت و منفی آن

از اواخر دهه هشتاد و اوائل دهه نود بود که موسیقی شکل و شمایل دیگری به خود گرفت و روند تولید و انتشار آثار نیز تغییرات بسیار کرد. می‌توان دلیل آن تحولات را وجود اینترنت و وفور ابزار و ادوات دیجیتال دانست. این رویه جدید ویژگی‌ها و مضراتی داشت. از ‌آن سال‌ها به بعد دیگر تولید آلبوم توجیه اقتصادی ندارد و ساخت و انتشار تک‌آهنگ مرسوم شده است، که البته یکی دیگر از دلایل رکود تولید آلبوم عدم وجود قانون کپی رایت است.

از سال 1390 به بعد افرادی که برای تولید تک‌آهنگ و اجاره استودیو هزینه‌های بسیار می‌پرداختند به مدد وجود نرم‌افزارهای پیشرفته در خانه‌شان به تولید اثر پرداختند. از میان انبوه افرادی که پا به عرصه موسیقی گذاشته بودند نیز برخی استعدادهای جدید شناخته و معرفی شدند و به طرق مختلف مورد حمایت قرار گرفتند که اتفاق خوبی بود و کم و بیش وجود دارد.

از سویی دیگر، تهیه‌کنندگان که تا پیش از دهه نود، تاثیر آنچنانی بر بدنه و محتوای موسیقی پاپ و دیگر گونه‌ها نداشتند، قدرت بسیاری کسب کردند و حال به خواست و اراده آنها بود که خوانندگان اثر تولید می‌کرد و روی صحنه می‌رفت. بنا به همین دلایل و بنا به گزینش‌های فرا قانونی، خوانندگان و نوازندگان جدید که اغلب بر اساس روابط پا به عرصه حرفه‌ای می‌گذارند، بر اساس برنامه‌های از پیش تعیین شده تهیه‌کنندگان، نام خود را در لیست رکوردداران ثبت کرده‌اند.

رکوردداران کنسرت دهه نود؛ از سیروان خسروی تا مازیار فلاحی

اگر قرار باشد به رکورد‌داران دهه نود بپردازیم نام سیروان خسروی (آهنگساز، تنظیم‌کننده و خواننده موسیقی پاپ) در صدر است. او در اوائل دهه نود یکی از معدود خوانندگانی بود که کنسرت‌هایش با استقبال بسیار مخاطبان همراه بود. پس از سیروان خسروی، مازیار فلاحی یکی دیگر از رکوردداران کنسرت در دهه نود است. آثار او در سال 1395 بسیار مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. مازیار فلاحی در آن مقطع 20 سانس متوالی کنسرت برگزار کرد و به این وسیله نام خود را در لیست رکورددان کنسرت ثبت کرد.

محسن یگانه که یکی از رکورداران دهه هشتاد بود در اردیبهشت ماه سال 1396 به مدت 4 شب متوالی، طی 8 سانس روی صحنه رفت و اتفاقی را رقم زد که برای کمتر خواننده‌ای رخ داده بود. محسن یگانه در همان سال موفقیت خود را تکرار کرد. او در پاییز سال 1396 کنسرتی در سالن بزرگ «مایکروسافت» آمریکا برگزار کرد و موفق شد 7100 نفر را به سالن بکشاند. این موفقیت از علاقه ایرانیان خارج‌نشین به موسیقی پاپ خبر می‌داد. لازم به یادآوری است پیش از محسن یگانه فقط دو خواننده توانستند ظریفیت 7100 نفری سالن «مایکروسافت» را پرکنند که آنها نیز ایرانی نبودند.

خوانندگان نوظهور و سونامی «حامد همایون»!

طی دو سه سال گذشته خوانندگان بسیاری پا به عرصه موسیقی گذاشته‌اند و بسیاری از آنها با وجود تعداد کم آهنگ‌ها و رزومه‌ای ضعیف، با حمایت تهیه‌کنندگان (که تعدادشان کمتراز انگشتان دست است) به شهرت رسیده‌اند و کنسرت‌های بسیاری در تهران و دیگر شهرها و کشورها برگزار کرده‌اند. حامد همایون، حمید هیراد، رضا بهرام، محسن ابراهیم‌زاده، بهنام بانی، اشوان، فرزاد فرخ برخی از این خوانندگان هستند.

از طرفی، طی دو سه سال گذشته، برگزاری کنسرت به اتفاقی معمول تبدیل شده و یکی از برنامه‌های روتین و روزمره سالن‌های تهران و شهرستان‌ها به حساب می‌آید. این در حالی است که قیمت حداقلی و حداکثری کنسرت‌ها از صد هزارتومان تا 250 هزارتومان متغیر است و همین موضوع باعث شده در شرایط اقتصادی فعلی، اغلب هم‌وطنان از حضور در کنسرت‌ها چشم پوشی کنند.

به طور مثال حامد همایون یکی از خوانندگان رکورددار سال‌های اخیر است که فعالیت حرفه‌ای خود را از سال 1395 آغاز کرده و طی مدت زمانی کوتاه بیشترین تعداد برگزاری کنسرت غیر متوالی را در کارنامه دارد. همایون تا اواخر شهریورماه سال 1396، 50 کنسرت در تهران برگزار کرده است. او تابستان همان سال با برگزاری ۱۲ کنسرت در تالار وزارت کشور از ۳۶ هزار مخاطب میزبانی کرده است. این در حالی است که پیش از این گروه «آریان» با ۱۰ نوبت اجرای متوالی رکورددار اجرای پاپ در تالار وزارت کشور بود.

محسن رجب‌پور (تهیه‌کننده موسیقی و مدیر برنامه‌های حامد همایون) در اواخر مهرماه سال 1396 طی گفت‌و‌گو با یکی از رسانه‌ها گفته است: «حامد همایون از ابتدای سال 1396 تا پایان شهریور و با احتساب برگزار نشدن کنسرت‌ها در ماه مبارک رمضان در پنج ماه ۲۳۹ کنسرت برگزار کرده است. این رقم در مقایسه با آمار برگزاری کنسرت در ایران رقم بسیار قابل‌توجهی است که ما معتقدیم باید نام آن را سونامی حامد همایون بگذاریم.» با این تفاسیر و طی مقایسه‌ای آماری می‌توان گفت تنها خواننده‌ای که توانسته به رکورد حامد همایون نزدیک شود احسان خواجه‌امیری است.

شاخصی مخرب به نام «sold out»

در حال حاضر یکی از مهمترین شاخصه‌های شناخت خوانندگان پرطرفدار و پرفروش، مدت زمان فروش بلیت کنسرت‌ها است که البته مبنا و منظری صرفأ اقتصادی یا اصطلاحأ بیزینسی است. طبق رویه فعلی آن خواننده‌ای پرطرفدارتر و موفق‌تر است که بلیت‌هایش در مدت زمان کوتاه‌تری به فروش برسد. در حال حاضر مبنای گزینش خوانندگان توسط تهیه‌کنندگان برای برگزاری کنسرت‌های بعدی همین مقوله «sold out» است. طی چند سال گذشته و در حال حاضر، تهیه‌کنندگان راغب هستند با چنین افرادی همکاری کنند تا به این ترتیب فروش گیشه‌ آنها تضمین شود. اگر مدت زمان فروش بلیت کنسرت خوانندگان پاپ را شاخص قرار دهیم (که البته مبنای نادرستی است) به نام‌های آرش و مسیح، بهنام بانی، محمد علیزاده، محسن ابراهیم‌زاده، حامد همایون، حمید هیراد، ماکان‌بند، اشوان، مهدی جهانی و دیگر خوانندگان بر خواهیم خورد که رکوردداران حال حاضر موسیقی پاپ به حساب می‌آیند.

به طور مثال بلیت‌های کنسرت بهنام بانی، تابستان سال 1396 در سالن «میلاد»، طی 10 دقیقه فروخته شد که این روند در کنسرت‌های بعدی او نیز تکرار شد. بلیت‌های کنسرت تالار وزارت کشورِ آرش و مسیح نیز در روزهای پایانی همان سال در دقایق اول فروخته شد و این رویه در کنسرت‌های بعدی این دو خواننده تکرار شد. حمید هیراد نیز در اولین کنسرتش در سالن «میلاد» به چنین موفقیتی دست یافت و بلیت‌های کنسرتش طی 15 دقیقه به تمامی فروخته شدند. حامد همایون دیگر خواننده‌ای است که بلیت‌های کنسرتش در سال 1395 طی مدت زمانی کوتاه به تمامی فروخته شد.

لازم به یادآوری است که مدت زمان فروش بلیت کنسرت‌ها یا همان «sold out» ملاک درستی برای شناسایی خوانندگان پرطرفدار نیست به اضافه اینکه، استقبال مخاطبان از کنسرت خوانندگان پاپ دلیلی بر کیفیت بالای آثار آنها به حساب نمی‌آید و علت ایجاد این رویه، تنزل سلیقه عموم مردم طی سال‌های اخیر است که یکی از بزرگترین علل این تنزل، ارائه آثار سخیف به آنهاست. لازم به یادآوری است برای ارائه آمار دقیق‌تر باید منتظر ماند زیرا قضاوت و انتخاب درست و ارائه لیست رکورددران مشمول گذر زمان خواهد بود.