‌نمی‌دانیم بازار سیاه دارو دست چه کسانی است

خبرگزاری ایسنا: دکتر مهرعلیان درباره وضعیت بازار غیررسمی و بازار سیاه دارو، گفت: اگر حوزه سلامت را به صورت یک مثلث در نظر بگیریم، این مثلث دارای سه ضلع پزشک، بیمار و داروساز و داروخانه است. در این مثلث بیمار ابتدا به پزشکی مراجعه می‌کند و پزشک بنا بر نیاز بیمار برایش دارو تجویز می کند. بیمار هم برای دریافت داروی خود به داروخانه مراجعه می‌کند و داروی تجویز شده و مشاوره دارویی دریافت می‌کند. حال هر نوع رفتاری که بخواهد در زنجیره تامین دارو، کنش و واکنش میان این سه ضلع را مختل کند، منجر به اختلال در زنجیره تامین دارو خواهد شد.

ارز ۴۲۰۰ تومانی دارو، انگیزه‌ای برای سودجویی سوداگران

وی افزود: در حال حاضر تصمیم دولت بر این است که برای تامین داروهای کشور از ارز دولتی یا همان ارز ۴۲۰۰ تومانی استفاده کند که این کار به خوبی در حال انجام است. حال ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث می شود که دارو برای مصرف کننده، قیمت ریالی پایینی داشته باشد، اما یکی از عوارض آن این است که انگیزه زیادی را برای سوداگران و افرادی که در خارج از حوزه سلامت هستند، ایجاد می‌کند. این سوداگران می‌توانند هر کسی باشند که احساس می کنند می‌توانند از این زنجیره سود ببرند.

قاچاق معکوس از معضلات بازار دارویی کشور

مهرعلیان ادامه داد: واقعاً شواهدی وجود ندارد که این افراد از چه بخش‌هایی هستند و نمی‌دانیم از کدام بخش‌ها هستند؛ چرا که این افراد حقوقی نیستند، بلکه افراد حقیقی هستند که می‌خواهند از اختلاف قیمت داروهایی که ارز دولتی می‌گیرند، استفاده کنند و دارو را به سمت بازار غیررسمی سوق دهند یا حتی دارو را قاچاق معکوس کنند. در حال حاضر قاچاق معکوس یکی از معضلاتی است که دچارش هستیم.

بازار غیررسمی دارو دست چه کسانی است؟

مهرعلیان با بیان اینکه واقعاً نمی‌دانیم بازار غیررسمی دارو در دست چه کسانی است، گفت: من به عنوان فردی که در صف مقدم این حوزه ایستاده ام، معتقدم که این بازار بسیار کوچک است و اصلاً بازار بزرگی نیست. تبادلاتی که در بازار سیاه دارو وجود دارد، بسیار کوچک است. البته ما معتقدیم همین میزان هم نباید وجود داشته باشد.

وی تاکید کرد: البته ما مکانیزم پرشدن بازار سیاه را می‌دانیم، اما نمی‌دانیم چه گروه یا شخصیت‌هایی پشت ماجرا هستند. سازمان غذا و دارو وظیفه قانون‌گذاری، تنظیم بازار دارو، تامین دارو و حفظ کیفیت دارو را بر عهده دارد، اما وظیفه رصد بازار سیاه دارو که بر عهده ما نیست. حتی اگر با دقیق ترین سیستم ها هم پیش رویم قطعاً نشت به بازار سیاه وجود دارد و این موضوع مختص ما نیست. در عین حال ما منکر وجود این نشت نیستیم، اما باید به دنبال بستن منافذ بگردیم.

گزارشی از تخلفات شرکت‌های دارویی از سوی مراجع امنیتی نداشتیم

مهرعلیان با بیان اینکه شرکت های وارد کننده ای که در بازار دارو اختلال ایجاد می کنند، شرکت‌های رسمی نیستند، گفت: اگر هم جزو شرکت‌های رسمی باشند، ما باید گزارش تخلفات‌شان را از مراجع امنیتی و اطلاعاتی دریافت کنیم. این درحالیست که تاکنون هیچ گزارشی از این موضوع برای ما ارسال نشده است، اما اگر شرکتی باشد که با سازمان غذا و دارو کار می‌کند و تخلف هم انجام می‌دهد، اگر به ما معرفی شود، بلافاصله اقدام و برخورد می‌کنیم، اما تاکنون چنین گزارشی نداشتیم.

سیاست حمایت از داروی تولید داخل و تمنای مصرف داروی خارجی

وی با بیان اینکه در حال حاضر تضاد منافع شدیدی در سازمان غذا و دارو وجود ندارد، اظهار کرد: ما باید به دنبال ریشه‌های بازار غیر رسمی دارو بگردیم. باید توجه کرد که ارز دولتی که به حوزه دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص داده می‌شود، حدود سه تا سه و نیم میلیارد دلار است. از طرفی سیاست بالادستیِ حوزه وزارتی و به ویژه شخص وزیر بهداشت این است که ما باید از تولید داخلی حمایت کنیم.

مهرعلیان ادامه داد: زمانی که از داروی تولید داخل حمایت می کنیم، مجبور هستیم که ورود داروهای خارجی را که در سنوات گذشته وارد کشور می‌شدند محدود یا متوقف کنیم. حال این داروهای وارداتی مشتری‌های خاص خود را پیدا کرده بودند و پزشک به عنوان تجویز کننده، بیمار به عنوان مصرف کننده و داروخانه به عنوان نسخه پیچ در گذشته این داروی وارداتی را استفاده می کردند. حال وقتی واردات این دارو ها محدود می‌شود، همچنان بخشی از بازار تمنای مصرف آن ها را دارند و این موضوع باعث می شود که بازاری تحت عنوان بازار سیاه دارو ایجاد شود.

خلاء نسخه‌نویسی الکترونیک در کشور

مهرعلیان با بیان اینکه ما باید به دنبال منافذ نشت دارو و ایجاد بازار سیاه بگردیم، گفت: آنچه که نظام سلامت از آن رنج می‌برد این است که ما نظام نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک را در کشور نداریم. با اقداماتی نظیر ایجاد پرونده الکترونیک سلامت و نسخه نویسی الکترونیک که در حال حاضر در وزارت بهداشت در حال انجام است، می توانیم این موضوع را کاملاً ریشه کن کنیم. در بستری به نام نظام نسخه‌نویسی الکترونیک سلامت، پزشک نسخه را به صورت الکترونیکی امضا می کند و نسخه به صورت الکترونیکی ارسال می شود و از تمام این مفاسد جلوگیری می‌شود.

چه کسی مسوول رصد بازار غیررسمی دارو است؟

وی تاکید کرد: ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم بگوییم که بازار سیاه دارو وجود ندارد یا کم اهمیت است، بلکه معتقدیم این بازار وجود دارد و با وجود اینکه بازاری کوچک است، اما بی اهمیت نیست. در عین حال ما نگفتیم که زنجیره دارو در بازار را رصد نمی کنیم، بلکه آن را رصد می کنیم، اما نمی توانیم بازار غیررسمی را که شکل گرفته است، رصد کنیم و در حوزه ما نیست.

رصد ۴۵۰ قلم داروی پرهزینه

وی که در یک برنامه خبری تلویزیونی صحبت می‌کرد، ادامه داد: سازمان غذا و دارو یک محصول را به طور کامل رصد می‌کند و سامانه‌هایمان به این سمت پیش می‌روند که داروهایمان را به طور کامل رصد کنیم. در حال حاضر ۴۵۰ قلم داروی پرهزینه را تا رسیدن به دست مصرف کننده نهایی رصد می کنیم. اگر رصد نمی‌کردیم بازار غیر رسمی خیلی بزرگتر از چیزی بود که در حال حاضر وجود دارد. نظارت ما باعث کوچک شدن این بازار شده است.

مهرعلیان درباره سامانه های نظارتی سازمان غذا و دارو، گفت: ما به طور کامل این اقدامات را پیش می‌بریم و برنامه‌مان این است که تا پایان سال تمام‌جریان دارو از شرکت‌های پخش به داروخانه‌ها، به طور کامل در سامانه تیتک رصد شود و در فاز دوم، حرکت دارو را از داروخانه به سمت مصرف کننده رصد خواهیم کرد. بنابراین تلاش می‌کنیم که در سال ۹۸، بتوانیم کلیه تراکنش‌های دارویی را از شرکت‌های پخش به داروخانه‌ها رصد کنیم تا نظارت‌مان را در این حوزه دقیق‌تر کنیم. ضمانت اجرایی این کار هم احساس نیاز سازمان و سیاست‌های بالادستی است.

مردم به داروی ایرانی اعتماد کنند

مهرعلیان تاکید کرد: برای اینکه بتوانیم این بازار را از بین ببریم، هم پزشکان باید داروهایی را تجویز کنند که در حوزه فهرست دارویی کشور است، داروخانه‌ها هم باید آن‌ها را تهیه کنند. مردم هم باید به تولید داخلی اعتماد کنند تا چنین بازاری ایجاد نشود. ما باید بتوانیم سه رفتار نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک و مصرف دارو را درست کنیم تا این بازار درست شود.