روحانی ۴ سال پیش درباره برجام چه گفت؟

خبرآنلاین: روشن است برجام سندی چند بعدی است؛ با ابعاد فنی، سیاسی، حقوقی، امنیتی و اقتصادی. برجام منافع ملی ایران را در ابعاد فنی، سیاسی، حقوقی و امنیتی تامین کرد، اما در بعد اقتصادی، به دلایل مختلف انتظارات را پاسخ نداد.

در سالگرد ۴ سالگی برجام، اما بسیاری از منتقدان که آن روز‌ها خود را دلواپس می‌خواندند، با دستاویز قراردادن وضعیت اقتصادی، به برجام حمله و تصویری کاریکاتوری از برجام ارایه می‌کنند. آن‌ها می‌گویند دولت حسن روحانی به غرب اعتماد کرد درحالی که رییس جمهور در سخنانش پیرامون آغاز برجام تاکید کرده بود: «ما امروز با دقت کامل کار خود را پیش می‌بریم بدون آنکه بخواهیم به کشور‌هایی که در قبال ایران سابقه بدی دارند اعتماد کنیم.».

اما حسن روحانی ۴ سال قبل در عصر ۲۴ تیر ۱۳۹۴ زمانی که ۲ سال از ریاست جمهوری اش می‌گذشت، درباره انتظارات طرف‌های غربی از ایران در مذاکرات چه گفت؟

ما از روز اول گفتیم در صورتی غرب می‌تواند با ما تعامل کند که مسیر تحقیر و تهدید را کنار بگذارد و مسیر تکریم را آغاز کند. آنچه امروز به دست آمد ریشه در تعامل از طرف ایران و تکریم از طرف ۱+۵ دارد که اگر این روند وجود نداشت ما دستاوردی نداشتیم.

۴ هدف ایران از مذاکرات: هدف اول ما آن بود که توانمندی هسته‌ای و فناوری هسته‌ای و حتی فعالیت هسته‌ای را بتوانیم در داخل کشور ادامه دهیم. هدف دوم ما نیز این بود که تحریم‌های غلط، ظالمانه و ضد انسانی را لغو کنیم و هدف سوم این بود که کلیه قطعنامه‌هایی که از دید ما قطعنامه‌های غیر قانونی در شورای سازمان ملل بود را لغو کنیم. چهارمین هدف این بوده است که پرونده‌ی هسته‌ای ایران را از فصل هفتم منشور ملل متحد و از شورای امنیت خارج کنیم. در توافق امروز و در این برنامه جامع اقدام مشترک هر چهار هدف حاصل شد.

در روز‌های اولیه مذاکره طرف مقابل به ما می‌گفته که ایران فقط صد سانتریفیوژ داشته باشد بعد از بحث‌های فراوان به ۱۰۰۰ رسیدند و سپس این عدد به ۴ هزار رسیدند و امروز در شرایطی توافق انجام شده است که بیش از ۶ هزار سانتریفیوژ موجود است که ۵ هزار آن در نطنز و ۱۰۰۰ در فردو باقی خواهد ماند و همه سانتریفیوژ‌های نطنز به غنی‌سازی ادامه می‌دهند.

آن‌ها ابتدا می‌گفتند که مدت انجام توافق باید ۲۰ سال به علاوه ۱۰ سال باشد سپس گفتند حرف آخرمان ۲۰ سال است و دیگر از صحبت خود کوتاه نخواهیم آمد، اما این ۲۰ سال در نهایت به ۱۰ سال و در مذاکرات روز‌های اخیر به ۸ سال تقلیل پیدا کرد.

آن‌ها در مساله تحقیق و توسعه می‌گفتند که فقط تحقیق و توسعه راجع به IR۱ برای ایران امکان پذیر است که این حرفی مضحک و غیرمعقول بود چرا که ما IR۱ داشتیم و این نوع سانتریفیوژ در حال فعالیت بود. آن‌ها بعد‌ها گفتند که حداکثر می‌توانیم در مورد IR۲ تحقیق و توسعه انجام دهیم و در نهایت اظهار کردند که از IR۸ بیشتر امکان پذیر نیست، اما آن چه که جمهوری اسلامی ایران به دنبال آن بود IR۶ و IR۸ بود.

ما توافقی را می‌خواستیم که در روز اجرای توافق بلافاصله تزریق گاز UF۶ و IR۸ آغاز شود و امروز به همین توافق دست یافته ایم.

آن‌ها راجع به اراک می‌گفتند که راکتور می‌تواند در اراک بماند، اما به هیچ عنوان موضوع آب سنگین معنا ندارد و این جزء خطوط قرمز قطعی ماست و امروز در شرایطی توافق انجام شده است که در متن توافق مشترک به صراحت از آب سنگین اراک یاد شده است و راکتور اراک با همان ماهیت آب سنگین و با ویژگی‌هایی که درتوافق آمده است تکمیل خواهد شد.

آن‌ها نسبت به مساله فردو می‌گفتند که بر زبان آوردن و شنیدن نام فوردو سخت است و نه شما از آن صحبت کنید و نه ما نیز آن را می‌شنویم؛ آن‌ها سپس اظهار کردند که نباید در فردو هیچ سانتریفیوژی وجود داشته باشد و در آنجا مرکز تحقیقات ایزوتوپ‌های پایدار خواهد بود.

بالاخره پس از ماه‌ها چانه‌زنی گفتند که باید فقط یک ۱۶۴ سانتریفیوژ در فردو بماند و من امروز می‌گویم که در فردو بیش از ۱۰۰۰ سانتریفیوژ استقرار خواهد داشت و بخشی از فردو نیز برای تحقیق و توسعه در زمینه ایزوتوپ‌های پایدار خواهد بود.‌

می‌گفتند که باید قطعنامه‌های سازمان ملل را ۶ ماه اجرایی کنیم تا بعد آن‌ها لغو شود، اما در روز‌های آینده که توافق در شورای امنیت به تصویب می‌رسد، تمام ۶ قطعنامه قبلی لغو می‌شود.

همچنین درباره اینکه پرونده ایران به صورت کامل از شورای امنیت به طور دائم خارج شود می‌گفتند باید آژانس گزارش دهد و ۱۵ یا ۲۰ سال زمان می‌برد، اما امروز بدون درنظر گرفتن آژانس و بعد از اجرای توافق و ۱۰ سال بعد پرونده به طور کامل در شورای امنیت نخواهد بود.

اجرای توافق آغاز یک امتحان است. اگر توافق به دقت و به خوبی اجرا شد قدم به قدم اجرای توافق می‌تواند خشت‌های دیوار بی اعتمادی را بردارد. روشن است که ما امروز با دقت کامل کار خود را پیش می‌بریم بدون آنکه بخواهیم به کشور‌هایی که در قبال ایران سابقه بدی دارند اعتماد کنیم.

اگر آن‌ها به توافق پایبند باشند ما هم بر توافق پایبندیم. ملت ایران اگر عهد و پیمانی بست پای آن ایستاده و ما پای این پیمان می‌ایستیم به شرط آنکه آن‌ها هم پای پیمان خود بایستند.