تنوع قومی در ایران اثرات تحریم را کاهش می‌دهد؟

ولی‌الله شجاع‌پوریان در یادداشتی در روزنامه همدلی نوشت: جامعه ایران متشکل از اقوام متعدد در ساختار جمعیتی خود است. این تنوع و تعدد قومی اگر به خوبی مدیریت شود می‌تواند علاوه بر تقویت همگرایی و همزیستی در درون، به دلیل وجود عقبه‌های قومی در مرزهای مشترک با همسایگان فرصت‌هایی را فراهم آورد که در شرایط کنونی اثرات تخریبی تحریم‌های ظالمانه آمریکا را کمتر کند.

ایران با وضعیت ژئوپولتیکی خود با ۱۵ کشور مرز مشترک دارد؛ بخشی از اقوام کرد، ترک، بلوچ و عرب در ایران در مناطق همجوار کشورهای همسایه ساکن هستند. هر کدام از این قومیت‌ها در یک فضای جغرافیایی دارای زبان سلایق و همپوشانی با قومیت‌های پیرامون کشورند. مرزهای سیاسی کشورمان به گونه‌ای است که اقوام مشابه در آن سوی مرزهای ایران وجود دارد و برخی از این اقوام در دو یا سه یا چهار کشور گسترش یافتند و نیازهای مختلفی دارند. این مزیت یکی از فرصت‌هایی است که در صورت برنامه‌ریزی توسط مدیران کشور می‌تواند به تبادلات اقتصادی و تعاملات فرهنگی میان ایران و کشورهای همسایه و همجوار بینجامد.

بخش عمده‌ای از نیازها و مبادله مرزی می‌تواند توسط مرزنشینان انجام شود تا علاوه بر افزایش اقتدار منطقه‌ای و بین‌المللی کشور موجبات شکوفایی اقتصادی و افزایش صادرات را در پی داشته باشد.

زبان‌های اقوام ایرانی در ورای مرزهای سیاسی کمک به گسترش و توسعه صادرات و واردات ایران خواهد کرد و در شرایطی که فشار آمریکا برای منزوی کردن اقتصاد ایران رو به فزونی است، فضایی برای تنفس و مانور کشور خواهد بود وجود جمعیتی فراوان از هم‌تباران خونی و فرهنگی در آن سوی مرزها و استقرار جمعیت مشابه به لحاظ زبانی نژادی و فرهنگی پشتوانه فوق‌العاده‌ای برای کشور فراهم می‌کند که با سهولت بیشتر نیازهای بازار و اقتصاد آنها را بررسی و تعاملات سودآور اقتصادی را دامن بزنند و بالاترین عوائد را به ارمغان آورد.

البته تنوع قومی در ایران که یک موهبت الهی کم‌نظیر است، فرصت‌های بیشتری از جمله رقابت سازنده میان اقوام، افزایش امنیت ملی و اقتدار بین‌المللی و تقویت همبستگی ملی و افزایش سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی را در پی دارد.

از یاد نبریم اگر برای استفاده و دستیابی به فرصت‌های تنوع قومی برنامه‌ریزی دقیق علمی و کارشناسی نشود، همین فرصت می‌تواند زمینه‌ساز برخی از تهدیدها شود.

خطر منازعات قومی و بحران‌های اجتماعی مناطق مرزنشین میل جدایی‌طلبی و خودمختاری‌خواهی ضعف انسجام ملی و واگرایی، آسیب‌های ناشی از مناقشات اقوام مشابه در کشورهای همسایه هزینه بالای حفظ انسجام ملی و تحریک‌پذیری از سوی دشمنان کشور بخشی از چالش‌های تنوع قومی است که پرداختن به هرکدام از آنها به حوصله فراتر از این مقال نیاز دارد. در همایش و نشست‌هایی که هفته جاری در شهرستان گچساران برگزار شد، شهرستانی که نماد تکثر و تنوع قومی است و محل زیست اقوام نجیبی از جمله قشقایی‌ها، لرها، عرب‌ها و... است، با عنوان «تنوع قومی، فرصت یا چالش» به این موضوع مهم پرداخته شد.

این‌جانب نیز در این همایش برخی از دغدغه‌ها و پیشنهادهای خود را برای استفاده از فرصت‌های تنوع قومی و مصونیت از تهدید‌ها و چالش‌های آن عنوان و تقدیم کرده‌ام. این جانب بر این موضوع تاکید کرده‌ام تاکنون مهم‌ترین مولفه‌ای که باعث قوام و یکپارچگی و در عین حال حفظ حدود و ثغور ایران عزیز شد، بی‌تردید حضور اقوام و قومیت‌هایی است که با نام‌های مختلف، اما با وجوه مشترکی به نام دین و سرزمین واحد، قهرمانانه برای سربلندی ایران عزیز در کنار هم ایستادند و این کشور را یکی از قدرت‌های مهم منطقه و تاثیرگذار در جامعه جهانی کردند. امروز هم باور داریم اقوام متعدد ایرانی با هر نام و هر تعداد جمعیت، همچنان از مرزها و عظمت کشور صیانت و پشتیبانی خواهند کرد و بر دولتمردان و مسئولان نظام است که از هیچ نوع حمایت و مساعدت نسبت به آنها دریغ نکنند که بی‌تردید دریغ نخواهند کرد.