طرح مشترک روسیه و امارات برای تقسیم یمن

تابناک: راهبرد روس ها در خاورمیانه مبتنی بر اتحاد و ائتلاف با هیچ از بازیگران عمده منطقه ای نیست و به دنبال آن بوده تا با تمامی بازیگران اثرگذار منطقه ای به صورت موازی و همزمان کار کند.

کنشگری روس ها در خاورمیانه تابعی از منافع آن هاست و خود را به هیچ بازیگری به صورت مجزا متعهد نمی دانند.

در این میان، بازیگری آن ها در بحران ها و تحولات خاورمیانه نیز از همین منطق راهبردی پیروی می کند. بحران یمن نمونه مشخصی از اینگونه الگوی رفتاری روس ها است. جایی که آن ها هم با حوثی ها و ایران ارتباط نزدیکی دارند و هم عربستان و امارات.

به طوری که از یک سو، قطعنامه شورای امنیت علیه ایران و انصارالله در یمن را وتو می کنند و از سوی دیگر نیز با موضع عربستان و امارات در بحران یمن همراه می شوند.

در همین زمینه، پایگاه آمریکایی «المانیتور» در مطلبی به راهبرد روس ها در یمن پرداخته و مدعی شده که مسکو با همکاری امارات متحده عربی به دنبال ایجاد یمن مستقل جنوبی است. در بخشی از این مقاله آمده است:

گرچه سوریه و لیبی از اولویت بالاتری در سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه برخوردارند، اما مسکو اخیرا فعالیت های خود برای کار با گروه های متعدد یمنی برای کمک به حل و فصل بحران در این کشور آغاز کرده است.

در عین حال، با در نظر گرفتن روابط بلندمدت روسیه با یمن، مسکو نیز منافع خود را در این کشور دنبال می کند. به همین دلیل، مسکو ارتباطات موجود با طرفهای درگیر را حفظ کرده و برای ایجاد امکانات جدید تلاش می کند.

عيدروس الزبيدي رئیس شورای انتقالی جنوب(STC) و سعید بن بریک رئیس مجمع ملی در شورای انتقالی جنوب اخیرا به دعوت وزارت خارجه روسیه به مسکو سفر کردند. شورای انتقالی جنوب در سال ۲۰۱۷ تحت هدایت امارات متحده عربی در عدن ایجاد شد. هدف استراتژیک این اقدام، تشکیل مجدد کشور مستقل یمن جنوبی است که از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۹۰ با نام رسمی جمهوری دموکراتیک خلق یمن کشوری مستقل بود. این کشور در ۲۲ آوریل ۱۹۹۰ با جمهوری عربی یمن (معروف به یمن شمالی) متحد شد و جمهوری یمن را تأسیس کرد.

شورای انتقالی یمن متشکل از گروه های ستیزه جوی مقاومت جنوب است است که از سوی امارات متحده آموزش و تجهیز شده اند.

لازم به ذکر است که سفر الزبیدی به مسکو با سفر ولادیمیر دِدوشکین سفیر روسیه در یمن به شهر عدن- یک شهر مرکزی در جنوب یمن- که قرار است کنسولگری روسیه در آنجا بازگشایی شود، همزمان شد. این کنسولگری می تواند نفوذ روسیه بر شورای انتقالی که اکثر مناطق جنوبی را در اختیار خود دارد بیشتر کند و در مقابل وابستگی مسکو به دولت منصور هادی را کاهش دهد. لذا مسکو، با توجه به نفوذی که بر شورای انتقالی دارد، نقش «قدرت سوم» را در آنجا بعد از امارات متحده عربی ایفا می کند.

ذکر این نکته ضروری است که یمن جنوبی در فاصله سال های ۱۹۶۷ تا ۱۹۹۰ که تحت عنوان جمهوری خلق یمن یا جمهوری عربی یمن یک کشور مستقل را تشکل داده بود، تحت نفوذ و حمایت شوروی قرار داشت. تعدادی از مقامات کنونی شورای انتقالی جنوب نیز در شوروی آموزش دیده اند.

طرح مشترک روسیه و امارات برای تقسیم یمن به دو کشور شمالی و جنوبی/ منافع ایران چه می شود؟

از سوی دیگر، مسکو پس از سال ۲۰۱۷ گرچه ارتباطات خود با انصارالله را حفظ کرد، اما این کشور ماموریت دیپلمایتک خود در صنعا(پایتخت انصارالله) را بست و از این گروه وابسته به ایران بیش از پیش دور شد و شروع به همکاری با منصور هادی و ائتلاف سعودی کرده است.

با این روس ها به زودی متوجه شدند که منصور هادی مهره چندان اثرگذاری نیست و به تدریج در حال واگذاری رهبری خود به گروه های تحت حمایت امارات به ویژه شورای انتقالی جنوب است. لذا، مسکو روابط خود با شورای انتقالی و گروه های وابسته به آن تقویت کرده و به نظر می رسد به همراه امارات متحده عربی به دنبال طرح بلندپروازانه تاسیس دوباره کشور مستقل یمن جنوبی است.

این طرح وقتی تقویت می شود که بدانیم اخیرا امارات متحده عربی به شریک قابل اتکایی برای روسیه تبدیل شده است و مواضع دو کشور در بحران های منطقه ای به یکدیگر نزدیک شده است. به ویژه در سوریه که اماراتی ها با تشویق روس ها، سفارت خود در دمشق را بازگشایی کردند. روسیه نیز از متحدان امارات در منطقه از جمله از خلیفه حفتر در لیبی حمایت کرده است.

حال سوالی که مطرح می شود این است که آیا قرار است روس ها در یمن با همکاری و اتحاد با امارات، منافع ایران و انصارالله را با چالش مواجه کند؟در واقع، طرح تقسیم یمن و تشکیل کشور یمن جنوبی چه چالش ها و فرصت هایی را برای انصارالله و متحدش ایران به همراه خواهد داشت؟

در این زمینه، دو فرضیه مطرح می شود:

نخست آنکه، این طرح روس ها ممکن است در راستای منافع و ملاحظات راهبردی ایران در یمن نباشد. از این جهت که مسکو بدون توجه به ملاحظات ایران در زمینه تمامیت ارضی یمن، به دنبال تقسیم یمن به دو کشور شمالی و جنوبی است. آنچه در دوران جنگ سرد شاهد بوده ایم.

دوم؛ برخی از ناظران از همان ابتدا بر این باور بودند که با تقسیم یمن به دو کشور، منافع تمامی طرفین و از جمله ایران و محور عربستان می تواند تامین شود. در واقع، از این طریق هم نزاع میان شمال و جنوب از بین خواهد رفت و هم سطح تنش میان ایران و محور عربستان. لذا از دیدگاه این صاحب نظران، طرح روس ها می تواند منافع ایران را نیز به خوبی تامین کند.