کلینیک (مرکز) دندانپزشکی کودکان و نوجوانان | دندان پزشک اطفال

ما در دندانپزشکی برای اینکه درمان ها به صورت تخصصی صورت بگیرد چندین شاخه تخصصی داریم. مثلاً برای اصلاح نامنظمی های دندانی، ارتودنسی دندان را داریم، برای درمان های مرتبط با ریشه دندان، تخصص اندو یا ریشه درمانی داریم و …. برای مدیریت مشکلات دندانپزشکی در کودکان نیز یک شاخه تخصصی داریم که با عنوان دندانپزشکی کودکان شناخته می شود.

اکثر افراد حداقل یک بار در طول عمرشان به دندانپزشکی مراجعه کرده‌اند. از افرادی که با ناهنجاری‌های جدی دهان و دندان روبه‌رو هستند تا افرادی که تنها جهت چکاپ‌های دوره‌ای و به کلینیک دندانپزشکی مراجعه می ‌کنند. مهمترین سوالی که وجود دارد این است که بهترین کلینیک دندانپزشکی کجاست و چه ویژگی‌هایی دارد. این مسئله حتی درمورد کودکان به مراتب جدی‌تر است و نیاز به بررسی بیشتری دارد زیرا والدین میتوانند با انتخاب یک کلینیک دندانپزشکی کودکان خوب او را مشتاق به انجام اقدامات دندانپزشکی کنند.

دندانپزشکی کودکان چیست؟

دندانپزشکی کودکان و اطفال شاخه‌ای از دندانپزشکی است که به ارائه مراقبت‌های بهداشتی و درمانی و همچنین پیشگیری از درمان است. اقدامات انجام شده توسط متخصص دندانپزشک کودکان عبارت است از:

• بررسی مشکلات جسمی مربوط به ناتوانی‌های رفتاری و پزشکی
• بررسی رشد دهان و دندان کودکان یا نوجوانان
• پیشگیری از بروز بعضی از صدمات
• هدایت رفتاری کودکان و نوجوانان مثل آموزش مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و …

دندان پزشک اطفال به چه کسی گفته میشود؟

متخصص دندانپزشکی کودکان یا پدودنتیست یا پدیاتریک دنتیست به دندانپزشک متخصصی گفته می‌شود که به ارزیابی، تشخیص و معالجه دندانپزشکی اطفال از سنین نوزادی تا نوجوانی (زمان رویش آخرین دندان دائمی) می‌پردازد. این متخصص توانایی رسیدگی به مشکلات مراجعان با نیازهای خاص مانند سندروم دان یا … هم دارد. در واقع یک متخصص دندانپزشک اطفال مانند یک پزشک متخصص کودکان است که تمام آن چه را که به سلامتی کودک مربوط است را مدیریت ‌می‌کند.

دندانپزشکان کودکان پس از طی کردن دوره دندانپزشکی عمومی، بین 2 تا 3 سال دوره تخصصی را می‌گذرانند. آن‌ها به روانشناسی کودک هم می‌پردازند تا بتوانند با کودکان ارتباط بگیرند و مشکلات آن‌ها را تشحیص دهند.

انواع درمان در کلینیک دندانپزشکی کودکان

خدماتی که در کلینیک دندانپزشکی کودکان توسط متخصص دندانپزشکی کودکان انجام میشود عبارت است از:

فیشور سیلانت

قسمت جونده در دندان ها بسیار در معرض ابتلا به پوسیدگی دندان ها قرار دارند. یکی از روش هایی که می توان در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها به کار برد استفاده از فیشور سیلانت است. 

فیشور سیلانت چیست؟

فیشور یک عنوان تخصصی با معانی مختلف در بخش‌های مختلف علوم پزشکی است، اما در دندانپزشکی به شیار‌های روی سطح جونده دندان آسیا گفته می‌شود. این شیار‌ها روی هر دندان و هر فرد متفاوت هستند. در بعضی افراد این شیار‌ها خیلی باریک و یا خیلی عریض هستند به طوری که تمیز کردن آن‌ها با مسواک زدن یا هر وسیله دیگری بسیار سخت است و تمیز نمی‌شوند.

آیا فیشور سیلانت باعث از بین رفتن دندان کودکان می‌شود؟

بعضی از این شیار‌ها به خاطر داشتن شکل و ظاهر خاص حتی اگر بهترین روش مسواک زدن را هم داشته باشید چون الیاف مسواک به آن نواحی نمی‌رسند مواد غذایی و باکتری‌ها در آن منطقه باقی می‌مانند و در نهایت باعث شروع پوسیدگی و درگیری عصب دندان و ... می‌شوند.

برای پیشگیری از  این اتفاق  چکار می‌توان کرد؟

به محض رویش دندان‌های دائمی آسیا و دندان کرسی کودکان، دندانپزشک باید این دندان‌ها را چک کند و اگر حاوی شیار‌های باریکی باشند برای پیشگیری از مشکلات آتی درمان‌های پیشگیرانه انجام شود که یکی از آن‌ها فیشور سیلانت است. دنداپزشک با مواد خاصی این شیار‌ها را پر می‌کند و باعث می‌شود که مواد غذایی در این شیار‌ها تجمع پیدا نکنند. از زمان رویش دندان‌ها تا چهار سال بهترین فرصت برای انجام فیشور سیلانت یا شیاربندی دندان است.

ماده‌ای که با آن فیشور سیلانت انجام می‌شود همچنین فلوراید آزاد می‌کند و باعث استحکام دندان‌ها و پیش گیری بیشتر از پوسیدگی می‌شود.

فلوراید درمانی

این فرایند یکی از رایج ترین و مهمترین خدمات پیشگیرانه برای تقویت ساختار مولکولی دندان و همچنین ساختاری دندان ها در کودکان است. ماده فلوراید چنانچه به میزان مناسب در اختیار دندان قرار داده شود باعث تقویت بافت دندان در مقابل حل املاح معدنی موجود در مینای دندان و در نتیجه چلگیری از خوردگی و پوسیدگی دندان می شود.

منابع فلوراید چیست؟

فلوراید یک ماده معدنی است که در طبیعت و در بسیاری از مواد غذایی مانند چای، آب، غذا های دریایی، انواع سبزی و… همینطور خمیردندان وجود دارد. حتی اگر کودکی پوسیدگی دندان نداشته باشد فلوراید موضعی به عنوان وسیله ای برای افزایش مقدار فلوراید مینای دندان تازه رویش یافته و افزایش مقاومت این دندان‌ها در برابر پوسیدگی توصیه می‌شود. فلوراید تراپی در مطب دندانپزشکی با انواع مختلف فلوراید که می‌تواند به‌صورت ژل، کف یا موادی به نام وارنیش دندان باشد، انجام می‌گیرد. انجام این کار نیازی به بی‌حسی دندان‌پزشکی ندارد و برای کودک دردناک نیست.

فلوراید چگونه باعث کاهش میزان پوسیدگی می‌شود؟

وقتی که فلوراید در کنار ساختار دندان قرار می‌گیرد به عمق ساختمان نفوذ می‌کند و جزئی از دندان می‌شود. این ساختمان جدید که از مواد جدید تشکیل شده است خواص جدیدی هم پیدا می‌کند، از جمله اینکه نسبت به اسید‌ها مقاوم‌تر می‌شود، اسید‌هایی که از طریق خوردن مواد غذایی ترش به صورت مستقیم یا تخمیر مواد غذایی توسط باکتری‌ها در محیط دهان تولید می‌شوند و در مجاورت با ساختار سخت دندان‌ها قرار گرفته و باعث حل شدن آن در خود می‌شود، به این روند شروع پوسیدگی می‌گوییم.
هرچقدر دندان‌ها زمان و میزان بیشتری در معرض فلوراید باشند مقدار بیشتری فلوراید به خودشان جذب کرده و ساختمانشان مستحکم‌تر می‌شود. امروزه توصیه می‌شود مسواک زدن و مصرف دهانشویه در زمان‌های متفاوت انجام شود و بلافاصله پشت سر هم نباشند تا دندان‌ها زمان بیشتری را در معرض فلوراید باشند.

از چه سنی مصرف دهان شویه توصیه می‌شود؟

بر اساس رفرنس‌های مختلف بین سنین ۶ تا ۸ سال و با توجه به اینکه کودک تا چه حدی می‌تواند مایع دهانشویه را کنترل کند، بچرخاند و قورت ندهد بین کودکان مختلف متفاوت است. فلوراید اگر به صورت سیستمیک مثل قطره، قرص و یا مقدار کمی که در آب شرب وجود دارد مصرف شود، باعث سیستم جذب و گردش خون می‌شود و قبل از رویش دندان‌ها هم در ساختار دندان هم اثر دارد. عمده تاثیر و اهمیت فلوراید بعد از رویش دندان هاست و زمانی که دندان به صورت موضعی در معرض فلوراید (در قالب خمیردندان، دهانشویه، ژل وارنیش و...) قرار می‌گیرد.

دلیل اهمیت دندانپزشکی اطفال چیست؟

متأسفانه یک باور نادرست در بین عموم مردم وجود دارد که چون دندان‌های شیری موقتی هستند و درنهایت خواهند افتاد، بنابراین اگر دچار پوسیدگی، درد یا آبسه شدند، نیازی به نگهداری آن‌ها از طریق انجام درمان ترمیم یا عصب‌کشی دندان نیست. اما باید بدانید که دندان‌های شیری کودک شما مهم هستند و مراحل تکاملی که برای سلامت دندان‌های دائمی کودک ضروری است به آنها بستگی دارد همچنین دندان‌های شیری نقش مهمی در جویدن غذا، کسب مهارت تکلم و زیبایی چهره و اعتماد به‌ نفس کودک دارند. آسیب‌هایی که به دندان‌های شیری وارد می‌شود، ممکن است سبب عفونی شدن آن‌ها شده و باعث تغییراتی در دندان‌های دائمی گردد. از جمله موارد مهمی که لازم است حتما برای درمان به کلینیک دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید شامل موراد زیر میشود:

ترمیم دندان های پوسیده شیری یا دائمی

پوسیدگی دندان عوامل مختلفی دارد؛ از این عوامل می توان به شکستگی و پوسیدگی اشاره کرد. شاید فکر کنید که دندان های شیری نیازی به مراقبت های آنچنانی ندارد، اما این طرز فکر اشتباه است. دندان‌های شیری نیز به اندازه دندان دائمی نیز اهمیت دارد. اگر برای دندان های پوسیده کاری نکنید در سنین بالاتر رشد دندان های اصلی با مشکل جدی روبرو خواهند شد. برای نگهداری دندان های شیری باید به توصیه دندانپزشک کودکان از روش های صحیح درمانی بهره برد.

نکته بسیار مهم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان این است که، والدین باید دقت کنند که نباید با قاشق خود به فرزندشان غذا بدهند. به این دلیل که بزاق دهان شما می‌تواند یکی از دلایل پوسیدگی دندان کودکان شود.

عصب کشی دندان

اگر جزو آن دسته افراد هستید که فکر میکنید دندان شیری عصب و ریشه ندارد، در نتیجه به عصب کشی هم نیاز ندارد سخت در اشتباهید. دندان های شیری مانند سایر دندان های دائمی دارای عصب و ریشه هستند. زمانی که دندان های کودک درد میگیرد، یعنی این پوسیدگی عمیق شده و به ریشه دندان رسیده است. دردهای دندانی کودک را جدی بگیرید تا از آبسه جلوگیری کنید و برای اینکه کودک از اولین تجربه عصب کشی دندان های خود خاطر منفی در ذهن نداشته باشد، پیشنهاد می شود به بهترین دندانپزشکی کودکان مراجعه نمایید.

پالپ، بافت زنده در داخل تمام دندان ها است. این بافت شامل سلول هایی است که عاج دندان، ماده سختی که دندان از آن ساخته می شود، را تولید می کند. در داخل پالپ رگ های خونی و عصبی وجود دارند که توسط لایه عاج و مینای دندان محافظت می شود. وقتی پالپ دچار عفونت می شود، می تواند درد زیادی را در بیمار ایجاد کند. این عفونت می تواند به فک و دندان های مجاور منتشر شود. وقتی دندان یا لثه دچار آبسه می شود، عفونت اغلب با چشم قابل تشخیص است اما گاهی، این مشکل تنها با اشعه X تشخیص داده می شود.

پالپکتومی برای درمان دندانهای شیری مرده یا دندانهای دائمی که آبسه یا عفونت پالپ دارند، صورت می گیرد. که در آن تمام پالپ و کانال ریشه دندان، برداشته می شود. این روند زمانی توصیه می شود که پالپ دچار عفونت شده و قابل رفع نباشد. هدف از این روش درمان، جلوگیری از شیوع عفونتی است که می تواند منجر به افتادن یک یا دو دندان شود.

روش جایگزین پالپکتومی میتواند روشی به نام پالپوتومی باشد، در این روش تنها پالپ از تاج دندان جدا می شود. پالپوتومی ها برای بیمار، کم تهاجمی تر بوده و زمان بهبود آن ها کوتاه تر است و درد کمتری را نیز به همراه دارد.

فضا نگهدارنده

اگر دندان‌های شیری زودتر از زمان خود کشیده شوند، دندان‌های طرفین به سمت فضا خالی حرکت می‌کنند. تنگ شدن فضا باعث می‌شود تا دندان‌های دائمی زیرین به صورت نامرتب رشد کنند. همچنین افتادن دندان‌های شیری دیرتر از زمان خاص خود هم سبب تاخیر رویش و کج شدن دندان‌های دائمی خواهد شد. برای جلوگیری از همچین پیشامدی، در موارد ضروری پس از کشیدن دندان شیری، دندانپزشک با قالب گیری و ساخت وسیله‌ای به نام فضا نگهدارنده به صورت ثابت یا متحرک، رویش منظم دندان‌ها را تضمین می‌کند.

بهترین سن مراجعه به دندانپزشک کودکان و نوجوان

بهتر است اولین ویزیت دندانپزشکی کودکان را با اولین رویش دندان شیری مقارن و هم زمان کرد تا با آموزش والدین در زمینه مراقبت و بهداشت و همچنین کسب با اطلاعات لازم در زمینه روند رویش دندان های شیری، مشکلات احتمالی دهان و دندان و همچنین عوارض ناشی از رویش دندان های شیری که ممکن است گاهی اتفاق افتد، آشنا شوند.

کودکان از چه سنی مسواک زدن را باید شروع کنند؟

به محض رویش اولین دندان در دهان کودکان که حدودا ۶ ماهگی (دو تا سه ماه کمتر یا بیشتر) باید شروع شود، خمیر دندان‌ها براساس غلظت فلورایدشان طبقه بندی می‌شود. غلظت فلوراید در خمیر دندان با واحد پی پی ام سنجیده می‌شود که روی اطلاعات همه خمیر دندان‌ها نوشته شده است. نهایت غلظت خمیردندان برای کودکان تا شش سال ۱۰۰۰-۵۰۰ پی پی ام است و بیشتر از آن باعث مسمومیت خواهد شد. تا سن ۲ سالگی غلظت خمیردندان مورد استفاده اسمیر لایر (لایه خیلی نازک سطحی) است.

ویژگی بهترین کلینیک دندانپزشکی اطفال

حال که به اهمیت مراجعه به کلینیک دندانپزشکی کودکان پی بردید، لازم است که با فاکتورهایی مهم در این انتخاب آشنا شوید. ویژگی بهترین کلینیک دندانپزشکی اطفال عبارتند از:

برقراری محیطی آرام و فضایی پاکیزه

مهم‌ترین نکته حائز اهمیت برای مراجعه به کلینیک دندانپزشکی کودکان این است که کودک‌ در فضا و محیط مطب دندانپزشکی احساس آرامش و امنیت کند. محیط مطب دندانپزشکی کودکان بسیار مهم است؛ زیرا تا زمانی که کودک در محیط احساس راحتی و امنیت نکند، نمی‌تواند در کنار دندانپزشک خود احساس راحتی کند. وجود چشم‌انداز‌های سرگرم‌کننده، نقاشی‌ها و طراحی‌های رنگارنگ و هر آنچه که برای کودکان جذابیت دارد، برای مطب کودکان ضروری است.

داشتن خاطره یا تجربه‌ای ناخوشایند در محیط درمان، باعث تنفر کودکان از دندانپزشکی می‌شود. تیم درمانی موظف به درک و همکاری بیشتر کودکانی هستند که نیاز‌های ویژه‌ای دارند. یکی از ویژگی‌های بهترین کلینیک دندانپزشکی کودکان، همکاری با نیاز‌های ویژه کودکان و انجام اصلاحات برای انطباق دادن محیط با شرایط درمانی است.

همچنین داشتن سرویس بهداشتی تمیز و پاکیزه جزو ویژگی های مهم و ضروری است، زیرا معمولا کودکان در هنگام استرس به سرویس بهداشتی نیاز پیدا می کنند. به همین دلیل بهتر است که یک سرویس بهداشتی در دسترس باشد تا آن ها به راحی از آن  استفاده کنند.

مجهز بودن به تجهیزات با کیفیت

زمانی که یک پزشک در زمینه دندانپزشکی فعالیت میکند باید همواره به روز باشد. زیرا علم دندانپزشکی همواره در حال بروز شدن است و زمانی یک دندانپزشک اطفال بهترین است که دغدغه آن بروز کردن علم و اطلاعات خود باشد. علاوه بر به روز بودن علم دندانپزشک، دندانپزشک اطفال باید از تجهیزات و ابزارهای مخصوصی در کلینیک دندانپزشکی کودکان استفاده کند. ابزارهای مدرن امکان انجام اقدامات بیشتر و بهتری را برای دندانپزشکان فراهم می کند. در نتیجه کودکان با آرامش بیشتری در روند درمان شرکت می کنند. این تجهیزات و امکانات در دندانپزشکی اطفال باید از تمامی تجهیزات به روز و مناسب برخوردار باشد که این امکانات عبارتند از :

• یونیت و صندلی کودک
• کمپرسور
• آمالگاتور
• کاویترون (دستگاه جرم گیری دندان کودکان)
• لایت کیور (نور سرد)
• اینسترومنت‎ها شامل توربین، ایرموتور، میکرو موتور، پوآر، آب و هوا، هندپیس، آنگل و ایر اسکلر
• استریلیزاتور
• رادیولوژی تک دندان
• ساکشن‎ها
• موتور آویز
• تابوره
• و …

کادر آموزش دیده در نحوه برخورد با کودکان

کادر آموزش دیده در نحوه برخورد با کودکان از دیگر ویژگی های مهم بهترین کلینیک دندانپزشکی اطفال محسوب میشود. رفتار محبت آمیز و صمیمانه پرسنل کلینیک یا منشی مطب با کودک و خانواده او مهم است، زیرا منشی هر مطب یا رسنل کلینیک دندانپزشکی کودکان اولین نفراتی هستند که کودک با آن ها مواجهه می شود. بنابراین حتما باید در برقراری ارتباط با کودک موفق عمل کنند تا کودک از ورود به اتاق پزشک ترسی نداشته باشد.

خدمات مرکز دندان پزشکی کودکان و نوجوانان

خدمات درمانی و یشگیرانه ارائه شده در مرکز دندان پزشکی کودکان و نوجوانان شامل موارد زیر است:

• معاینه کودک
• مراقبت های پیشگیرانه از دندان کودکان و نوجوانان که شامل تمیز کردن و درمان های فلوراید و همچنین توصیه های تغذیه و رژیم غذایی است.
• مشاوره در زمینه اصلاح عادات مخرب کودکان (مثل استفاده از پستانک و مکیدن انگشت)
• ارزیابی و درمان اولیه برای صاف کردن دندان ها و اصلاح بایت نامناسب (ارتودنسی دندان کودکان)
• ترمیم حفره ها یا عیوب دندان
• تشخیص بیماری های دهان مرتبط با بیماری هایی مانند دیابت، نقص مادرزادی قلب، آسم، تب یونجه و بیش فعالی
• مدیریت بیماری ها و شرایط لثه از جمله زخم و بیماری پریودنتال کودکان
• مراقبت از آسیب های دندانی کودکان (به عنوان مثال، دندان های شکسته، جابجا شده یا شکسته)
• فیشور سیلانت تراپی (شیاربندی دندان)
• روکش دندان کودکان (روکش های استنلس استیل و پلی کربنات)
• عصب کشی دندان کودکان
• فلوراید درمانی موضعی
• باندینگ دندان های آسیب دیده
• خدمات دندانپزشکی تحت بیهوشی کودکان
• دندان قروچه در کودکان
•  تراماتولوژی پوسیدگی و پیشگیری
• بیماری های پریودنتال
• خدمات دندانپزشکی برای کودکان استثنایی