ترامپ چگونه دستاورد‌های روحانی را نابود کرد؟

رضا غبیشاوی در عصر ایران نوشت: ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ رسما" از برجام خارج شد و چند ماه بعد از آن در دو مرحله، تحریم های قبلی را علیه ایران برگرداند و قول داد تحریم های روبه افزایش و جدیدی را نیز متوجه تهران کند.

با این اتفاق، عملا مهمترین دستاوردهای روحانی نابود شدند یا در معرض نابودی قرار گرفته اند و در نتیجه، این وضعیت باعث شده موجی از نارضایتی در میان عامه مردم، انتقادات علنی و خوشحالی درونی در میان مخالفان تندرو روحانی و گیجی و ناامیدی در میان اصلاح طلبان به وجود بیاید.

روحانی قبل از این اگر در سخنرانی پشت تریبون قرار می گرفت و درباره عملکرد دولتش سخن می گفت به برجام اشاره می کرد اینکه برجام توانست تحریم های سختگیرانه شورای امنیت، آمریکا و اروپا علیه ایران را کنار بزند. اینکه کسب و کار، تعاملات تجاری - مالی با جهان حالت عادی به خود گرفته است. شرکت های بزرگ خارجی به ایران بازگشته اند و سرمایه گذاری می کنند. خودروهای خارجی و به روز جهان، در ایران تولید می شود. تولید و صادرات نفت ایران پس از دوره کاهشی، دوباره روبه افزایش نهاده است.

ایران می تواند پول نفت صادراتی را به یورو دریافت کند و دیگر مجبور نیست به مانند قبل، پول محلی کشورها یا کالاهای آنها را دریافت کند. کشتی های خارجی در بنادر ایران پهلو می گیرند و کشتی های ایرانی در بنادر اروپایی. قیمت دلار در مدت ۵ سال زمامداری، کاهش یا ثابت ماند. نرخ تورم ایران کاهش یافت و به زیر ۱۰ درصد رسید و پس از سال ها تک رقمی شد.

امروزه اما به دلیل بازگشت تحریم های آمریکا و هدف گرفتن ایران زیر ضربات تحریم ها و فشارهای سیاسی - اقتصادی و روانی، روحانی نمی تواند به هیچ کدام از آنها اشاره کند. می توان گفت همه این دستاوردها یا نابود شده اند یا در معرض نابودی قرار گرفته اند.

دولت روحانی تا قبل از خروج ترامپ از برجام، به طور نسبی و کلی، در مسیر صحیح در حرکت بود و اکثر شاخص ها در وضعیت روبه بهبود قرار داشتند. در آن شرایط، عامه مردم راضی یا سطح نارضایتی پایین، قدرت مانور مخالفان پایین و انتقاد اصلاح طلبان و حامیان نیز پایین بود اما در شرایط فعلی، شرایط مناسب برای مخالفان تندرو روحانی به وجود آمده است. آنها می توانند به راحتی همه دستاوردهای روحانی را زیرسوال ببرند و با نادیده گرفتن حرکت ترامپ، شکست روحانی را زمزمه کنند.

خروج ترامپ از برجام و بازگرداندن تحریم ها و وعده فشارهای سخت علیه ایران، هدیه ای غیرمستقیم به مخالفان تندرو روحانی است تا دستاوردهای ۵ ساله دولت روحانی را بکوبند و شکست خورده توصیف کنند. تا با استناد به نارضایتی عامه مردم از شرایط اقتصادی فعلی، شکست روحانی را مطرح کنند. در این شرایط حتی اصلاح طلبان هم درباره ادامه حمایت از روحانی به شک و تردید افتاده اند.

البته این شرایط برای نخستین بار نیست. روحانی خود نیز در سال ۹۲ با استفاده از این شرایط و نارضایتی ها صعود کرد و به کرسی ریاست جمهوری تکیه زد. چیزی جز تحریم های شدید بین المللی - آمریکا و اتحادیه اروپا نمی توانست سیاست های احمدی نژاد را با بن بست مواجه کند و طعم تلخ تاثیرات تحریم ها را به مردم عادی نیز بچشاند. سال ۹۰ و ۹۱ وقتی تحریم ها به اوج خود رسید روحانی توانست با وعده رفع تحریم ها، آینده ای بهتر را وعده داد و انصافا که به وعده خود نیز به خوبی عمل کرد اما پدیده ترامپ را در محاسبات خود نداشت.

برجام نیز گرچه درباره برنامه هسته ای ایران و تحریم هایی بود که به دلیل این موضوع علیه ایران اعمال شده بودند اما گستره تحریم ها همه بخش های حیاتی و تعیین کننده در حیات اقتصادی ایرانی ها را در برگرفته است. یعنی حوزه های مهم و استراتژیک از جمله پولی - بانکی، انتقال و دادو ستد کالا، سرمایه گذاری خارجی و نفت و انرژی.

ترامپ به طور غیرمستقیم به یاری مخالفان تندرو روحانی آمده است و او را در شرایطی قرار داده است که قبل از این هم احمدی نژاد در سال ۹۰ و ۹۱ تجربه کرده بود با این تفاوت که احمدی نژاد در رسیدن شرایط به وضعیت تحریم های شدید اوباما علیه ایران، نقش مستقیم داشت (از جمله موافقت با انتقال پرونده ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان) اما روحانی نقشی در انتقال به شرایط تحریم های شدید ترامپ علیه ایران ندارد و مخالف کاتالیزورهای داخلی بود که زمینه را برای انتقال به این مرحله، مهیا کردند.

شرایط کنونی ایران و وضعیت سخت اقتصادی سیاسی ناشی از عوامل و متغیرات متعددی است اما به نظر می رسد موضوع خروج ترامپ از برجام و بازگشت تحریم های همه جانبه و روبه افزایش و تاثیرات آن در حوزه های مختلف به ویژه کسب درآمد دولت و ملت ایران، نقش اساسی و محوری را در شرایط فعلی ایفا می کند.