اولویت با پیاده‌هاست یا سواره‌ها؟!

خبرگزاری ایلنا: فعالیت‌های عمرانی زیرگذر چهارراه ولیعصر (عج) از فروردین سال ۱۳۹۱ آغاز شد و در سال ۱۳۹۲ به پایان رسید. زیرگذر چهارراه ولیعصر در آذر ماه سال ۱۳۹۲ افتتاح شد تا از بار ترافیکی این نقطه مهم و مرکزی پایتخت کاسته شود. بیش از ۱۰۰ نیروی مهندسی طراحی و نظارت روی این پروژه کار کردند؛ اما با همه تلاش‌ها و زحمات، پس از احداث زیرگذر به آن انتقادهایی صورت گرفت و این نقدها کماکان مطرح است. یکی از این انتقادات، نرده‌کشی در حاشیه پیاده‌رو است که سبب قطع دسترسی شهروندان به خیابان می‌شود.

زیرگذر چهارراه ولیعصر (عج) با زیربنایی بالغ بر سه هزار و ۸۰۰ متر مربع با کریدورهایی با عرض هفت متر و ارتفاع سه متر دارای هشت ورودی و خروجی و ۱۶ پله برقی است که به خطوط سه و چهار مترو و خطوط یک و هفت سامانه BRT متصل است. احداث این زیرگذر کار را برای خودروها آسانتر کرد و رانندگان دیگر مجبور نبودند در تقاطع برای عابران پیاده‌ای که به صورت پراکنده و نامرتب از عرض خیابان عبور می‌کردند معطل شوند اما کار برای عابران پیاده سخت شد. در این چهارراه هر عابر برای گذر از عرض خیابان مجبور است با استفاده از پله برقی وارد زیرگذر شود و پس از پرس‌وجو، از خروجی موردنظر خود خارج شود.

حدود یک هفته پیش، الهام فخاری (عضو شورای شهر تهران) در صفحه توییتر خود از بازگشایی مسیر عابر پیاده در تقاطع چهارراه ولیعصر و خیابان انقلاب خبر داد و نوشت: به پیشنهاد گروه‌‌هایی همچون باهمستان و در راستای انجام شعار «شهر انسان‌محور»، با رایزنی و همراهی شهرداران منطقه‌های ۶ و ۱۱ و معاونت حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران، با همکاری و پیگیری ویژه معاونت شهردار منطقه ۶، چهارراه ولیعصر به طور موقت در محدوده خط عابر پیاده بازگشایی خواهد شد. پس از پایان دوره آزمایشی و با همکاری مردم در رعایت چراغ راهنما و قوانین ترافیکی این نرده‌ها را می‌توان برای همیشه برچید.

در گذشته با طناب از ورود عابران به خیابان جلوگیری می‌کردند

اما این موضوع با مقاومت پلیس مواجه شد. سرهنگ سعید سپهری (سرکلانتر مرکز تهران بزرگ) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، در واکنش به اظهارات الهام فخاری گفت: زمانی که زیرگذر در این منطقه نبود، عبور و مرور عابران پیاده در این منطقه باعث ایجاد ترافیک بسیار سنگین می‌شد. زیرگذر چهارراه ولیعصر با هزینه بسیار زیاد برای راحتی و آسایش مردم در این منطقه و کاهش ترافیک ایجاد شده است. روزانه بیش از ۱۵ هزار عابر از این زیرگذر تردد می‌کنند و در صورتی که قرار باشد خط عابر بازگشایی شود، مشکلات ترافیکی بسیاری برای این منطقه ایجاد خواهد شد.

وی افزود:‌ در گذشته به دلیل عبور عابران پیاده از سطح خیابان بار ترافیکی بسیاری به این محدوده وارد می‌شد و پلیس مجبور بود از طناب برای نگهداری مردم استفاده کند تا از حجم بار ترافیک خودروها کاسته شود. در گذشته به دلیل تردد عابران پیاده از سطح خیابان در این محدوده آمار تصادفات منجر به جرح و فوت در این منطقه بالا بود اما با احداث زیر گذر آمار تصادفات بسیار کاهش یافته است.

سپهری تاکید کرد: در گذشته به دلیل تردد عابران پیاده از سطح خیابان آمار تصادفات منجر به جرح و فوت در این منطقه بالا بود اما با احداث زیر گذر آمار تصادفات بسیار کاهش یافته است. ما به صراحت اعلام کرده‌ایم به هیچ عنوان بازگشایی مسیر عابر پیاده در این چهارراه مورد موافقت پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ نیست.

باید خیابان‌ها را از خودروها پس بگیریم

با وجود مخالفت شدید پلیس، بسیاری از اعضای شورای شهر پنجم و مسئولین معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران بر بازگشایی مسیر عابر پیاده در چهارراه ولیعصر (عج) اصرار دارند.

شهربانو امانی (عضو کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای شهر تهران) که از مدافعان بازگشایی مسیر عابر پیاده در تقاطع ولیعصر (عج) است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفت: باید خیابان‌ها را از خودروها پس بگیریم و خیابان‌ها باید در اختیار دوچرخه‌سواری و پیاده‌مداری قرار گیرند. در تهران، خیابان‌ها به پارکینگی بزرگ تبدیل شده‌اند و خودروها در ایجاد آلودگی نقشی ویژه ایفا می‌کنند.

امانی خاطرنشان کرد: باید سیاستگذاری‌ها به گونه‌ای باشد که استفاده از حمل و نقل عمومی‌نهادینه شود و برای شهروندان طی مسیر با خودرو شخصی صرفه نداشته باشد. متاسفانه بخش مهمی‌‌از عمر شهروندان تهرانی در ترافیک می‌گذرد. این افراد فکر می‌کنند با ماشین شخصی زودتر به مقصد می‌رسند؛ درصورتی که به علت ترافیک این امر محقق نمی‌شود.

قناعتی: چطور است پل‌های عابر را هم برداریم؟!

اما نگاه شورای چهارمی‌ها جور دیگر است. برخی از آنان به شدت با اقدام شهرداری تهران نسبت به بازگشایی این مسیر مخالف هستند. ابوالفضل قناعتی (عضو کمیسیون حمل و نقل و عمران شورای شهر چهارم) در گفتگو با خبرنگار ایلنا ضمن انتقاد از اقدام شهرداری تهران به برداشتن قسمتی از نرده‌های چهارراه ولیعصر برای عبور عابر پیاده گفت: چطور است برای اینکه مردم به سختی نیفتند، پل‌های عابر را هم بردارند؟! از این سو اعلام می‌کنند هرکس طرح ترافیک می‌خواهد می‌تواند اقدام به ثبت نام کند و از سوی دیگر کاری می‌کنند که مردم ماشین نیاورند. به نظر می‌رسد نوعی دوگانگی در تصمیمات وجود دارد.

وی ادامه داد: بعضی می‌گویند برداشتن نرده‌های چهارراه ولیعصر در این جهت است که مردم ناچارا از آوردن خودرو شخصی خودداری کنند و به استفاده از حمل و نقل عمومی‌روی آورند اما آیا زیرساخت‌ها را برای این کار فراهم کرده‌اند؟ عمر ۴ تا ۵ هزار دستگاه اتوبوس شرکت واحد دیگر تمام شده و استفاده از آنها خطرناک است. مردم در بعضی ایستگاه‌ها یک ربع تا ۲۰ دقیقه در سرما می‌مانند. بنابراین ابتدا باید بستر فراهم شود و بعد از مردم بخواهند پیاده یا با دوچرخه تردد کنند.

قناعتی تاکید کرد: نفس اینکه در چهارراه ولیعصر ایجاد زیرگذر را برنامه‌ریزی کردیم، به دلیل تردد زیاد مردم بود که به خاطر مجتمع‌های تجاری و اداری، ترافیک ایجاد می‌کردند. ایجاد زیرگذر را برنامه‌ریزی کردیم تا هم عابرین و هم خودروها راحت باشند. در زیرگذر چهارراه ولیعصر پله برقی تعبیه شده و قرار نیست مردم چندان به سختی بیفتند. مباحث مهم‌تری در سطح شهر وجود دارد که مدیران شهری می‌توانند به آنها بپردازند. پرداختن به نرده‌های چهارراه ولیعصر اولویت ندارد.

مهدی چمران (رییس سابق شورای شهر تهران) نیز در گفتگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به هدف بازگشایی چهارراه ولیعصر که پیاده‌مداری و انسان‌محوری است، اظهار کرد: اگر مبنا فقط این اهداف هستند، پس اجازه دهیم تا مردم وسط اتوبان هم پیاده راه بروند. اگر کسی واقعا دلسوز مردم باشد مترو، خطوط اتوبوس و به‌طورکلی حمل و نقل عمومی‌‌را توسعه می‌دهد یا پیاده‌روها را وسعت داده و سطح آنها را صاف می‌کند.

وی در ادامه گفت: عبور افراد از وسط چهارراه نظم را بر هم می‌زند و بر بار ترافیکی این نقطه از شهر می‌افزاید. همانگونه که ما انتظار داریم اتومبیل‌ها نظم را رعایت کنند، پیاده‌ها هم باید نظم داشته باشند. متاسفانه مردم همواره راحت‌ترین راه‌ها را انتخاب می‌کنند. من حتی فیلمی‌دارم که در آن خانمی‌‌که دامن به تن دارد، با وجود مشکلات سعی دارد از نرده‌ها عبور کند و از زیرگذر استفاده نکند؛ استفاده از پل عابر و زیرگذر باید تبدیل به یک فرهنگ شود.

زمانی که زیرگذر ساخته می‌شد، تردد معلولان و سالمندان مغفول ماند

با وجود اینکه سال‌ها از احداث این زیرگذر گذشته است، هنوز هم بسیاری از شهروندان با ورود به آن دچار سردرگمی‌می‌شوند و نمی‌دانند از کدام خروجی باید به محل موردنظر خود برسند. این کار درمورد بعضی افراد نظیر سالمندان سخت‌تر هم می‌شود. ضمنا یکی دیگر از نقدهایی که به این زیرگذر وارد می‌شود، مربوط به معلولان است. قطعا برای شخصی که با ویلچر حرکت می‌کند، پایین و بالا رفتن از پله‌برقی سخت خواهد بود.

علی پیرحسین‌لو (مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، در این رابطه اظهار کرد: زمانی که زیرگذر چهارراه ولیعصر (عج) را می‌ساختند، به مساله تردد معلولان، سالمندان، بیماران و مادران نوزادان و کودکان توجه نکردند. نمی‌توان به خاطر عدم معطلی خودروها، پیاده‌ها را از حقوق ابتدایی‌شان محروم کرد. جانبازان، معلولان، افراد کم‌توان و مادرانی که نوزادی با خود دارند، همگی حق تردد دارند. اگر آسانسور نساختیم و دسترسی به زیرگذر را برای عده‌ای سخت کردیم، باید شرایط را به نفع آنان تغییر دهیم.

وی افزود: برنامه ما این است که تقاطع ولیعصر برای پیاده‌ها باز شود. اکنون دسترسی پیاده‌ها به صورت موقتی باز شده و قرار است اثرات ترافیکی آن هم سنجیده شود تا در این خصوص تصمیم‌گیری شود؛ ولی نفس تصمیم، بازگشایی تصمیم درستی است و پیاده باید به سواره ترجیح داده شود. در حال حاضر معلولان در چهارراه ولیعصر (عج) با مشکل تردد مواجه هستند و کسانی که ویلچر دارند، حتی از زیر نرده‌ها هم نمی‌توانند رد شوند.

پیرحسین‌لو با بیان اینکه این مشکل در تقاطع فاطمی‌- ولیعصر هم وجود دارد، گفت: پل عابر این تقاطع، پله عادی دارد و در مسیر شمال به جنوب، گذر از خیابان فاطمی‌توسط پیادگان ممکن نیست. بسیاری از افراد کم‌توان و سالمند برای استفاده از این پل عابر به زحمت می‌افتند و ما منطق این کار را در مدیریت شهری قبول نداریم. اینکه پیاده را از سطح زمین، به روی هوا و زیر زمین بفرستیم تا ماشین به راحتی تردد کند، از نظر ما درست و مدرن نیست. ما باید از یک طرف به توسعه حقوق انسان‌ها و پیاده‌ها و از طرف دیگر به توسعه حمل و نقل عمومی‌توجه کنیم.

مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با اشاره به اینکه برای مدیریت ترافیک باید حمل و نقل عمومی‌را توسعه داد و تقاضا برای خودرو شخصی را کاهش داد، بیان کرد: باید مسیرها ایمن‌سازی شوند. اما دیگر در هیچ جای دنیا این را نمی‌پسندند که مسیر ماشین بازتر و مسیر پیاده محدودتر شود. یکی از ارکان محدود کردن تقاضا و مطلوبیت خودرو شخصی این است که پیاده به خودرو شخصی ترجیح داده شود. اگر کسی امکان استفاده از حمل و نقل عمومی‌را داشت و بازهم ترجیح داد از خودرو شخصی استفاده کند، اشکالی ندارد در ترافیک بماند.

بلامصرف ماندن زیرگذر ولیعصر به معنای هدررفت ۴۰ میلیارد تومان سرمایه است

۵ سال پیش برای ساخت زیر گذر چهارراه ولیعصر بدون در نظر گرفتن هزینه تملک ساختمان‌های اطراف، ۴۰ میلیارد تومان هزینه شد. با این پروژه قرار شد مسیر عابران پیاده از خودروها و اتوبوس‌ها جدا شود تا شاهد ترافیک کمتری در این نقطه مرکزی پایتخت باشیم.

اکنون پس از گذشت پنج سال با تغییرات مدیریتی در شورای شهر و شهرداری تهران، تلاش می‌شود نرده‌های چهارراه ولیعصر که مانع ورود عابران پیاده به خیابان می‌شد، در مسیر خطوط عابر پیاده برداشته شود و بنابراین، علاوه بر سالمندان، معلولان و مادران دارای نوزاد، سایر افراد هم از خیابان گذر خواهند کرد و به خود زحمت نمی‌دهند از ازیرگذر استفاده کنند؛ و این علاوه بر بار ترافیکی شدید در این نقطه، به معنای هدررفت ۴۰ میلیارد تومان سرمایه است.

هنوز ناوگان حمل و نقل عمومی‌ما ناکافی است و در ساعات پیک، در مترو و اتوبوس مسافران روی هم سوار هستند و به سختی طی مسیر می‌کنند. بنابراین ایده پیاده‌مداری هنوز به طور کامل در تهران قابل اجرا نیست. این موضوع نشان می‌دهد مدیران شهری باید چاره دیگری بیندیشند تا مشکل افراد کم‌توان در چهارراه ولیعصر برطرف شود. به عنوان مثال می‌توان در خروجی‌های این چهارراه به اندازه کافی آسانسور تعبیه کرد. اما اینکه نرده‌ها برداشته شود و ورود شهروندان به خیابان آزاد شود، آش شلم شوربایی می‌شود که مهار آن بدون وجود نرده‌ها ممکن نیست.

به هر حال خودروهای شخصی و راننده و سرنشینان آنها نیز جزو شهروندان همین شهر هستند و ایجاد ترافیک در زندگی یکایک مردم اثرگذار است. برداشتن نرده‌ها فقط زمانی ممکن است که شهروندان تهرانی بیاموزند زمانی که چراغ راهنمایی و رانندگی برای آنان سبز نشده، از عرض خیابان گذر نکنند؛ اما تا زمانی که چنین فرهنگی در میان مردم نهادینه نشده، با توجه به اینکه ناوگان حمل و نقل عمومی‌هم هنوز ناکافی است، شاید بازگشایی نرده‌ها بازگشت به ۵ سال پیش و برگشت به عقب باشد.