تحصیل طبقاتی و ضربه به مدارس دولتی

خبرگزاری تسنیم: شاید باورش برایمان سخت بود که روزی فاصله طبقاتی کودکان را نیز درگیر کند و دوران تحصیل و روزهای مدرسه نیز با طبقاتی شدن، به کام برخی افراد رقم بخورد.

طبقاتی شدن آموزش که نمود آن با تراکم بالای دانش‌آموزان در کلاس‌های درس، سه دانش‌آموز دبستانی در یک نیمکت، افت کیفیت آموزش در مدارس دولتی و در مقابل کلاس‌های خلوت، امکانات آموزشی متفاوت و فوق برنامه‌های عجیب در مدارس غیردولتی قابل مشاهده است؛ عمده این مدارس خاص را می‌توان در مناطق یک تا سه پایتخت جست‌وجو کرد، مدارسی که مشتریانشان نیز خاص هستند یعنی افرادی از طبقات قدرت و ثروت.

شاید عنوان مدارس قدرت، ثروت و سیاست برای این مدارس عنوان برازنده‌ای باشد، مدارسی که ورود به آنها برای هر طبقه اجتماعی دست یافتنی نیست و حتی آموزش‌وپرورش نیز برای نظارت بر فعالیت آنها قدرت چندانی ندارد.این مدارس که در راس آنها و حتی در میان دانش‌آموزانشان والدین صاحب قدرتی حضور دارند برای خود اقتدار و قدرت خاصی را دست و پا کرده‌اند؛ هرچند که آموزش‌وپرورش هر سال همزمان با فصل ثبت‌نام از نظارت بر مدارس غیردولتی خبر می‌دهد و میزان شهریه مصوب آنها را نیز رسانه‌ای می‌کند اما باید پرسید که این دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها مدارس خاص را هم شامل می‌شوند؟ البته در بحث نظارت بر مدارس غیردولتی، حمیدرضا حاجی بابایی رئیس فراکسیون فرهنگیان مجلس به جمله جالبی اشاره می‌کند:" تا به امروز چه نظارت قوی بر مدارس غیردولتی وجود داشته است که پس از این ادامه یابد، بر مدارس غیردولتی که بالای سر آنها یک فرد قدرتمند به عنوان موسس حضور دارد که زمانی وزیر یا معاون وزیر بوده یا مسئول فلان قسمت است چگونه می‌توانند نظارت داشته باشند."

در هفته‌های اخیر سقف شهریه ثابت مدارس غیردولتی در دوره‌های تحصیلی مختلف از سوی سازمان مدارس غیردولتی اعلام شد و براین اساس مدارس ابتدایی تا سقف ۷ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان، متوسطه اول تا سقف ۸ میلیون و ۲۶۷ هزار تومان و متوسطه دوم تا سقف ۱۰ میلیون و ۱۳۴ هزار تومان مجاز به دریافت شهریه هستند و هزینه فوق برنامه‌ها جدا از این مبلغ است که اجباری برای حضور دانش‌آموز در فوق برنامه‌ها وجود ندارد.

برای بررسی میزان تبعیت مدارس غیردولتی از شهریه اعلام شده توسط وزارت آموزش‌وپرورش به چند مدرسه مراجعه کردیم، هر چند که خودمان مطمئن بودیم، اغلب مدارس به شهریه مصوب توجهی نداشته و کار خود را می‌کنند اما باز هم برای اطمینان بیشتر در تهیه گزارش به عنوان شهروندی که متقاضی ثبت‌نام فرزندش در این مدارس است به آنها مراجعه کردیم.

مدرسه نخست؛ دبستانی در منطقه یک شهر تهران: مدرسه‌ای که لیستی از برنامه‌های مختلف را ردیف می‌کند آن هم از ساعت ۷.۳۰ صبح تا سه بعدازظهر. برنامه‌های مختلفی از موسیقی، زبان انگلیسی، بلز، ورزش و ... گرفته تا برنامه‌های عجیب دیگر که به بهانه آنها برای کلاس اول دبستان ۱۴.۵ میلیون شهریه از خانواده‌ها می‌‌خواهد البته در طول سال تحصیلی نیز به مناسبت اردو و جشن‌های مختلف هزینه‌های دیگری به جز شهریه ۱۴ میلیونی باید پرداخت شود همچنین هزینه دوره پیش دبستانی هم ۱۳.۵ میلیون است.

اگرچه طبق اعلام آموزش‌وپرورش، سقف شهریه مدارس در دوره ابتدایی باید ۷ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان باشد اما این مدرسه فقط برای پیش دبستانی ۱۳.۵ میلیون دریافت می‌کند از طرف دیگر مسئولان سازمان مدارس غیردولتی گفته‌اند در برنامه‌های تابستانی نباید کتاب سال آینده تدریس شود اما مدرسه بخشی از کتاب سال آینده را در این برنامه تدریس می‌کند تا خانواده‌ها مجبور به ثبت‌نام در کلاس‌های تابستان باشند.

مدرسه دوم؛ این مدرسه که سه دوره ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم دارد برای پایه ششم دبستان ۱۸ میلیون تومان شهریه می‌‌خواهد.

مدرسه سوم؛ ماجرای این مدرسه روایت مادری است که برای ثبت‌نام فرزندش در پایه اول دبستان به چندین مدرسه غیردولتی در منطقه هشت مراجعه کرده است. این مادر که فرزندش کم دقت است و نمی‌تواند او را در کلاس‌های شلوغ مدارس دولتی ثبت‌نام کند ناچار به انتخاب مدرسه غیردولتی است اما در مراجعه به مدارس گفته‌اند شهریه ثابت ۴.۵ میلیون تومان است که با فوق برنامه‌های مختلف از کلاس زبان و رباتیک گرفته تا حضور روانشناس در مدرسه به ۹ میلیون تومان می‌رسد و فوق برنامه‌ها اجباری و در ساعات آموزشی مدرسه است. طبق گفته‌های او، کادر آموزشی اغلب مدارس بسیار جوان هستند اما مزیت آنها خلوت بودن کلاس‌های درس است.

مدرسه چهارم؛ روایت این مدرسه توسط یک مادر در برنامه تلویزیونی بیان می‌شود. طبق گفته‌‌های او برای ثبت‌نام فرزندش در پایه اول ابتدایی منطقه یک ۲۵ میلیون تومان شهریه پرداخت کرده است که البته این غیر از حواشی و برنامه‌های جداگانه بود.

شهریه‌هایی که در بالا اعلام شد تنها مربوط به دوره ابتدایی است و میزان شهریه مدارس خاص در دوره متوسطه دوم و به ویژه پیش دانشگاهی بسیار بالاتر است. مدارسی که برای ثبت‌نام در دوره ابتدایی از ۱۴.۵ میلیون تا ۲۵ میلیون شهریه می‌گیرند آن هم بدون احتساب هزینه‌های مختلف دیگری که در طول سال برای خانواده‌ها می‌تراشند اصلا دور از ذهن نیست که برای دوره متوسطه دوم به ویژه سال آخر ۳۰ یا ۴۰ میلیون هزینه دریافت کنند همچنین در یک بررسی اجمالی مشخص می‌شود عمده دانش‌آموزان این مدارس، فرزند افراد وابسته به طبقات قدرت و ثروت هستند و تا زمانی که فرزندان مدیران جامعه در این مدارس خاص تحصیل کنند طبیعی است که حال دانش‌آموزان در کلاس‌های درس ۴۰ نفره مدارس دولتی را حس نخواهند کرد.

بیشتر قبولی‌های کنکور نیز از آن همین مدارس خاص هستند که مخاطبان آنها از بین طبقات خاص جامعه‌اند و طبیعی است که این مدارس باتوجه به امکانات خاصشان در مقایسه با سایر مدارس از جمله سالن مطالعه و اردوهای نوروزی، خیلی بهتر از سایر مدارس در کنکور نتیجه بگیرند و این همین مسئله‌ای است که باعث تبعیض بین مردم و طبقاتی شدن آموزش می‌شود و این‌ بخشی از واقعیتی است که در مدارس تهران در حال وقوع است. شاید عده‌ای بگویند، خانواده‌ها با رضایت به این مدارس پول می‌دهند و از کیفیت برنامه‌های آموزشی و پرورشی رضایت دارند اما دو نکته در این رابطه قابل توجه است: نخست آنکه، اگرچه برخی خانواده‌ها ممکن است نسبت به پرداخت شهریه معترض نباشند اما این مسئله نافی نظارت آموزش‌وپرورش نیست البته باید توجه داشت که در کنار مدارس خاص، مدارس غیردولتی هم در مرکز و مناطق پایین‌تر شهر وجود دارند که عمده طرفداران آنها خانواده‌های متوسط جامعه هستند، خانواده‌هایی که به دلیل ضعف در کیفیت مدارس دولتی به سمت مدارس غیردولتی گرایش پیدا کرده‌اند و این صحیح نیست که در سایه نبود نظارت کافی، هزینه‌های کلانی از یک خانواده‌ دریافت شود.

دوم؛ در کنار چنین مدارسی با امکانات خاص و برای طبقات خاص جامعه، بی‌توجهی به مدارس دولتی و افت کیفیت آموزش در این مدارس به طبقاتی شدن آموزش منجر شده است به گونه‌ای که استعدادهای بسیاری از دانش‌آموزان در ضعف کیفیت مدارس دولتی شکوفا نشده و هدر می‌رود و این همان نقطه‌ای است که نسبت به آن باید نگران بود.