گره کور «لاستیک» بر ریسمان نجات زمین

خبرگزاری ایسنا: ​مشاهده مناظر اطراف و توقفی کوتاه در میانه راه یکی از لذت های سفرهای جاده ای است، اما کسانی که تجربه سفرهای بسیار دارند می دانند که سالهاست این مناظر متنوع و متعدد یک نقطه مشترک آزاردهنده دارند؛ پلاستیک.

امروزه وجه مشترک دشت ها، مراتع، کوهپایه ها، رودها و حتی دریاها سلطه بلاشک و بی رقیب پلاستیک است، سوغاتی که خود برای طبیعت به ارمغان برده ایم بدون آنکه بدانیم یا بخواهیم بدانیم که با اینکار چه خطرات و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متوجه طبیعت و زیستمندانش کرده ایم.

پلاستیک‌ها از همان روزی که بشر تخریب طبیعت را آغاز کرد به سلطه خاکی تنها رضایت نداده و به کمک انسان و باد و باران به منابع آبی راه پیدا کردند، حتما اخبار مختلفی از مرگ انواع حیوانات دریایی را بواسطه خوردن پلاستیک شنیده اید، همین اواخر هفته گذشته بود که یک نهنگ بزرگ در سواحل تایلند به دلیل خوردن ۵۰ کیسه پلاستیکی به گل نشست و نهایتا با بالا آوردن تنها ۵ کیسه جان خود را از دست داد.

از این دست اخبار به وفور شنیده‌ایم و این تنها جزء بسیار بسیار کوچکی از مرگ‌ حیوانات‌ از طریق خوردن پلاستیک است، قطعا شمار قابل توجهی از حیوانات در گوشه و کنار جهان به دلیل خوردن پلاستیک جان داده‌اند و کسی هم از این مرگ دردناک خبردار نشده، اما شکی نیست که همه ما در مرگ این زیستمندان کره خاکی ایفای نقش کرده‌ایم.

روز گذشته روز جهانی محیط زیست بود، روزی که به جهت یادآوری اهمیت محیط زیست تحت این عنوان نامگذاری شده و به همین مناسبت هر ساله با توجه به دغدغه‌های موجود و عمق انواع تخریب‌ها و آسیب‌ها، شعاری به منظور وارد کردن تلنگری جهت بیدارباش جامعه بشری برای این روز انتخاب می شود و این بار سلطه پلاستیک‌های رها شده در طبیعت جهان باعث شد که شعار سال ۲۰۱۸ "غلبه بر آلودگی پلاستیک" باشد.

پلاستیک‌ها به راحتی توسط وزش باد به نقاط مختلف جابجا می‌شوند و به دلیل ماندگاری بسیاری بالا در طبیعت و تجزیه‌پذیری طولانی‌مدت، اکوسیستم یک منطقه را به هم می‌زنند و همین امر زیستگاه حیات‌وحش و تنوع‌زیستی را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند، چنانکه امروز زیستمندان طبیعت با این چالش‌ جدی دست به گریبان هستند.

یک رفتارشناس حیوانات در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: با گذری در کنار جاده‌ها و دشت‌های ایران به راحتی می‌توان لکه‌های نازیبای پلاستیک را دید. این منظره زشت و تاسف‌برانگیز حاصل دست بشر است که آسیب‌های جدی به طبیعت وارد می‌کند.

دکتر نادر صادقی‌راد با بیان اینکه وجود این حجم پلاستیک در کنار جاده‌های کشور گواهی بر این است که این زباله ها از خودروها به بیرون پرتاب شده اند، تصریح کرد: ایران بیش از ۱۰ هزار گونه گیاهی دارد که با ریختن این پلاستیک‌ها متحمل آسیب‌های سنگینی می‌شوند، اما مشکل جدی‌تر درخصوص حیات‌وحش است که متحمل عواقب جبران‌ناپذیر وجود این حجم پلاستیک در طبیعت می‌شوند.

وی تاکید کرد: مسلما این پلاستیک‌ها پس از مصرف محتویات آن که عموما خوراکی، میوه و تنقلات است به بیرون پرتاب می‌شود و به دلیل کمبود مواد غذایی لازم برای حیات‌وحش در طبیعت همین باقی‌مانده انواع خوراکی‌ها در درون پلاستیک عامل بروز مشکل برای حیوانات است چراکه حیوانات به دلیل وجود همین باقی‌مانده به سراغ پلاستیک‌ها می روند و حتی اگر چیزی درون پلاستیک نباشد هم خوردن نمک باقیمانده از تنقلات مصرف شده برای حیوان بسیار لذت بخش است، پس کیسه پلاستیک بانمک را می خورد و جان می سپارد.

صادقی‌راد اضافه کرد: برخی از حیوانات نیز دوستدار جویدن هستند و در طبیعت جویای خوراکی‌های لاستیکی هستند که این نیاز را برآورده می‌کند، غافل از اینکه این پلاستیک چیزی جز مرگ را برای حیوانات به دنبال ندارد. چراکه خوردن پلاستیک معده و روده حیوان را درگیر می‌کند، از بدن خارج نمی‌شود و به مرگ منجر می شود.

وی با اشاره به برخی فعالیت‌های زیست محیطی نوجوانان و جوانان که در جهت جمع‌آوری پلاستیک‌ها و کاهش این فشار عظیم به طبیعت و تنوع زیستی هستند، گفت: گستره درگیری با آلودگی‌های پلاستیکی افزایش یافته است و برای کاهش آن باید از خود شروع کنیم و حتی اگر تلاشی در جهت جمع‌آوری و پاکسازی طبیعت از پلاستیک‌ها نداریم، به افزایش حجم پلاستیک ها در طبیعت کمک نکنیم.

این فعال محیط زیست با اشاره به حضور برخی گردشگران خارجی در کشور که اقدام به جمع‌آوری زباله و پلاستیک از طبیعت کشور کردند، گفت: این اتفاق نوعی بیدارباش برای فرهنگ ایرانی‌هاست، کشور ما فرهنگی غنی و عمیق دارد و می‌تواند با یادآوری و تکیه بر این فرهنگ به کمک جوانان و دغدغه‌مندان و دوستداران طبیعت، محیط زیست خود را نجات دهد.

صادقی‌راد افزود: یک روز به عنوان روز جهانی محیط زیست نامگذاری شده است، اما باید ۳۶۵ روز سال روز محیط زیست و پاکسازی آن باشد چراکه هر آنچه داریم از این طبیعت است و اگر این رویه ادامه یابد منتظر قهر کردن طبیعت باشیم.

به گزارش ایسنا، در سال جاری سازمان محیط زیست برنامه‌ها و اقداماتی در جهت مقابله با تولید زباله‌های پلاستیکی و مصرف انواع پلاستیک داشته است. برای مثال مصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی کاملا در سطح سازمان ممنوع اعلام شد که البته اقدامی موثر در حوزه فرهنگ سازی است و امید است دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی این رویه درست را دنبال کنند، اما باید این رویکرد در جامعه تسری یابد و نکته قابل توجه در امر استفاده از پلاستیک استفاده از کیسه‌های پلاستیکی است که با حجم وسیعی در خریدهای مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد و باید فکری برای آن کرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی عنوان کرد: محیط زیست استان مرکزی در گام اول کاهش مصرف پلاستیک تلاش دارد تا در ۵۵۰ نانوایی اراک با توزیع کیسه‌های پارچه‌ای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را کاهش دهد. پرداخت بخشی از هزینه این کیسه‌ها به عنوان یارانه انجام می‌شود که اهرمی تشویقی برای شهروندان برای عدم استفاده از کیسه‌های پلاستیکی خواهد بود.

رضا میرزایی با اشاره به مصرف بالای پلاستیک توسط کشتارگاه مرغ استان مرکزی عنوان کرد: به عنوان نمونه روزانه ۵۰۰ کیلوگرم پلاستیک به عنوان کاور مرغ توسط کشتارگاه‌های مرغ استان مرکزی مصرف می‌شود که در ماه و سال رقم بسیار بالایی از مصرف پلاستیک را رقم می‌زند و باید کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی را با جدیت دنبال کرد.

به گزارش ایسنا؛ براساس آمار، ۹۰ تن از پسماندهای روزانه بخش خانگی در استان مرکزی مربوط به انواع پلاستیک است که رقم بسیار بالایی است و باید با تغییر فرهنگ مصرف اتفاق مثبتی را در این راستا رقم زد.

براساس اعلام وب‌سایت روز زمین ( www.earthday.org ) هر دقیقه حدود ۲ میلیون کیسه پلاستیکی یکبار مصرف در سراسر جهان استفاده می‌شود، در سراسر جهان هر دقیقه یک میلیون بطری پلاستیکی خریداری می‌شود و تخمین زده شده تا سال ۲۰۲۱ به بیش از پانصد میلیارد بطری برسد که کمتر از نصف آن بازیافت خواهد شد، هر ساله ۸ میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود که با آن می‌توان هر فوت مربع از سواحل دنیا را با پنج کیسه پر از آشغال پلاستیکی پوشاند و اگر تولید پلاستیک محدود نشود تا سال ۲۰۵۰ وزن آلودگی پلاستیک از وزن ماهی‌های دریا بیشتر خواهد شد .

موارد مذکور تنها بخش کوچکی از فاجعه حاصل از استفاده و رهاشدن پلاستیک در طبیعت است که ادامه این رویکرد چیزی جز یک زمین پلاستیکی برای آیندگان به ارث نخواهد گذاشت.

متهم اصلی این گرفتاری حیوانات کسی نیست جز انسان‌ها که از سر بی توجهی و گاهی خودمحوری عرصه را بر دیگر زیستمندان این کره تنگ کرده‌اند و متاسفانه همچنان این رویه کاملا اشتباه خود را دنبال می‌کنند و قسمت تلخ ماجرا دقیقا جایی است که فرزندان این رفتار غلط والدین را تکرار می‌کنند و همین امر آینده طبیعت و محیط زیست را به سمت نگرانی و افقی کدر و مبهم هدایت می‌کند.

تنها راهکار ممکن برای کاهش و توقف استفاده از پلاستیک، در کنار فرهنگ‌سازی، استفاده از کیسه‌های پارچه ای و شاید استفاده از اهرم قانون و الزامات آن باشد. جهان در آستانه فرورفتن در باتلاقی از پلاستیک است که هر روز نفس‌های زمین را بیشتر از روز قبل به شماره می‌اندازد، در دنیای امروز که جایگزین های بی خطر و مناسبی برای پلاستیک وجود دارد تنها باید اراده کرد و راهکارهای موجود را اجرا کرد و تسری داد.

جمعیت جهان حدود هفت میلیارد نفر است، اما میزان مصرف پلاستیک در یک سال توسط جهانیان ۵۰۰ میلیارد عدد کیسه پلاستیکی است و به گفته محمد درویش کنشگر محیط زیست و مدیر کل سابق دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، ایران هفدهمین جمعیت جهان را دارد، اما با مصرف ۵۰۰ هزار تن پلاستیک در سال، پنجمین کشور مصرف‌کننده پلاستیک جهان به شمار می‌رود. این اعداد و ارقام نشان می دهد که ایران بیش از ۳ برابر متوسط جهانی پلاستیک مصرف‌ می‌کند و شاید یکی از دلایل مصرف این حجم پلاستیک رایگان بودن و سهولت در دسترسی باشد.

قطعا باید از خود شروع کنیم، خوشبختانه در سال‌های اخیر برخی از تشکل‌های مردمی اقدام به تولید و توزیع انواع کیسه‌های پارچه‌ای در بین مردم کرده اند که اتفاقا از سوی جامعه مورد استقبال قرار گرفت و این امر نویدبخش آمادگی جامعه برای پذیرش استفاده کمتر از کیسه‌های پلاستیکی است. تنها یک عزم ملی نیاز است تا مردم به مانند گذشته وظایف مدنی و اجتماعی خود را به خوبی انجام دهند و قطعا با قدری فرهنگ‌سازی می‌توان سالی بدون پلاستیک را پشت سر گذاشت و حتی استفاده از پلاستیک را در سال‌های آتی کاهش داد و شاید بتوان یک روز به عمر کیسه های پلاستیکی خاتمه داد.