سازمان حج و زیارت: مفقودالاثر در عربستان نداریم

خبرگزاری ایسنا: حمید محمدی دو ماه مانده تا آغاز اعزام حج تمتع از آخرین سفرش به عربستان، چالش‌های مدینه پس از تخریب گسترده شهر، دلایل اعتراض پی‌درپی خانواده‌های جان باختگان منا و وضعیت اعزام‌ها در عراق سخن گفت.

او درباره سهمیه نهایی حج که وعده و احتمال داده شد از ۸۵ هزار تن به ۹۰ هزار تن افزایش یابد، اظهار کرد: با توجه به قول‌های ضمنی عربستان، تلاش زیادی کردیم سهمیه بیشتری را از عربستان دریافت کنیم، اما محدودیت اسکان در شهر مدینه، این اجازه را نمی‌دهد. امسال هیچ کشوری این سهمیه اضافی را دریافت نکرد.

ویزای حج الکترونیکی صادر می‌شود

رییس سازمان حج و زیارت همچنین درباره تمهیدات صورت گرفته برای صدور ویزای حج، گفت: ویزای حج امسال نیز الکترونیکی صادر می‌شود که مقدمات آن فراهم شده و درحال ثبت اطلاعات زائران هستیم تا پس از تایید، ویزاها چاپ شود. معمولا صدور ویزای حج ۱۵ روز بعد از ماه رمضان آغاز می‌شود.

او سپس آخرین اقدامات صورت گرفته برای تامین ارز حج را شرح داد و افزود: مهم‌تر از موضوع «ارز همراه زائر»، تامین ارز برای تهیه خدمات مورد نیاز زائران در عربستان است که با همکاری بانک مرکزی در اسفندماه سال گذشته با تخصیص ارز به نرخ حدودی ۳۹۰۰ تومان، این مشکل برطرف شد و اجازه ندادیم زائر این بار مالی را متحمل شود.

وی افزود: برای تخصیص ارز همراه زائران در حج نیز با بانک مرکزی هماهنگی خواهد شد. البته برای عتبات معادل ۲۰۰ دلار را درنظر گرفته‌اند.

رییس سازمان حج و زیارت در ادامه به وضعیت اسکان زائران در شهر مدینه با توجه به تخریب هتل‌های اطراف مسجدالنبی (ص) اشاره کرد و افزود: در مکه با توجه به اجرای طرح توسعه مسجدالحرام که بافت قدیمی شهر تخریب و در اختیار زنجیره‌های بین‌المللی هتلی قرار گرفت، مشکلی برای اسکان وجود ندارد، حتی اگر عربستان در سال‌های آینده به جمعیت زائران اضافه کند، اما در مدینه شرایط چالش‌برانگیز است.

وی اضافه کرد: از چهار سال پیش طرح توسعه مسجدالنبی (ص) شروع شد و با تخریب هتل های منطقه مرکزی شهر و حتی هتل‌های نوساز و از طرفی توقف طرح توسعه، با چالش جدی کمبود هتل در مدینه مواجه شدیم که البته همه کشورها را درگیر کرده و مدت زمان اقامت زائران را به حداقل رسانده است. در گذشته زائران ۱۰ تا ۱۵ روز در مدینه اقامت داشتند، اما اکنون نهایت زمانی که درنظر گرفته شده شش روز است، درحالی‌که سفر حج برخی زائران تا ۴۰ روز طول می‌کشد و این انتظار می‌رود که دست‌کم نیمی از این زمان را در مدینه اقامت داشته باشند.

محمدی بیان کرد: اگر حجاج قرار باشد اقامت بیشتری در مدینه داشته باشند، دست‌کم باید به میزان ۵۰ درصد هتل‌های مکه در شهر مدینه ساخته شود در غیر این صورت زائران فشار زیادی را متحمل می‌شوند.

او همچنین به چالش اقامت در سرزمین‌های منا و عرفات اشاره کرد و افزود: سال گذشته یک میلیون و ۷۵۰ هزار زائر از خارج عربستان به حج مشرف شدند، درحالی‌که چادرهای منا و عرفات گنجایش همین تعداد زائر را هم ندارد. عربستان باید در این‌باره چاره‌اندیشی کند تا مردم اذیت نشوند.

رییس سازمان حج و زیارت همچنین در توضیح این‌که چرا با وجود اسکان زائران در عربستان همچنان از واژه «منزل» استفاده می‌شود، گفت: این یک عادت براساس شیوه‌ای سنتی است. در گذشته مردم مکه و مدینه خانه‌های خود را به زائران اجاره می‌دادند که سال‌ها است این رویه تغییر کرده و برای اسکان زائران از هتل استفاده می‌شود.

چرا سفر به عربستان حاشیه‌ساز شد؟

این مقام مسؤول در حوزه حج و زیارت با ارائه توضیحاتی درباره آخرین سفرش به عربستان با توجه به برخی حواشی پیش آمده، ضمن طبیعی خواندن این آمد و شدها پیش از قطع روابط دو کشور، اظهار کرد: در زمان برقراری روابط، این ترددها برای برنامه‌ریزی و تسهیل خدمات در حج که عملیاتی سنگین به شمار می‌آید، مستمر انجام می‌شد، اما از زمان قطع روابط، این ظرفیت از دست رفت و باید ویژه به این امور رسیدگی شود.

محمدی در واکنش به پیش‌بینی‌هایی که درباره‌ی دیدار با وزیر حج عربستان در این سفر شده بود، درحالی‌که دیداری صورت نگرفت، تاکید کرد: هدف از سفر اخیر به عربستان پیگیری امور مربوط به خدمات حج در بخش های مختلف بود. در آخرین دیدار توافق‌هایی با وزارت حج این کشور شد که لازم بود مقدمات آن به طور دقیق آماده شود.

وی اضافه کرد: پس از دیداری که با وزیر حج عربستان در دی‌ماه سال گذشته انجام شد، تا کنون چند گروه کارشناسی برای آماده کردن زمینه‌ها و به سرانجام رساندن توافق‌ها به عربستان رفتند. در گذشته تمام این‌کارها انجام می‌شد، اما چون روابط عادی بود، آن آمد و شدهها به چشم نمی‌آمد، ولی با قطع روابط حساسیت‌ها بیشتر شده است.

محمدی افزود: از جمله کارهایی که در این ترددها به سرانجام رسید، پروژه آشپزخانه مرکزی مکه بود پس از ۱۵ سال در زمان توقف حج از بین رفت و فقدان آن در سال گذشته مشکلاتی را بوجود آورد، هرچند که فشار و آسیب آن به زائر تحمیل نشد. اکنون این مشکل برظرف شده و آشپزخانه‌ی دیگری با ظرفیت پخت ۸۰ هزار پرس غذا در روز با سرمایه‌گذاری عربستانی‌ها و مطابق استاندارد و نیاز ما، برای حج امسال آماده شده است.

ایران در عربستان سفارتخانه نداشت، غرامت مسجدالحرام را ندادند

معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، پرداخت غرامت به شهدا و آسیب‌دیدگان حادثه مسجدالحرام را از دیگر توافق‌های صورت گرفته در آخرین دیدار با وزیر حج عربستان اعلام کرد و افزود: با توجه به اقدام عربستان برای پرداخت این غرامت به سایر کشورها، این پرسش را مطرح کرده بود که چرا پرداخت غرامت حادثه‌ی مسجدالحرام شامل حال شهدای ایرانی‌ حادثه مذکور نشده است. بنابراین در دیدار با وزیر حج عربستان این مطالبه مطرح شد که گفتند؛ چون سفارت عربستان در تهران فعال نیست، تا کنون اقدام نشده است که پیگیری‌های متعدد به این‌ منجر شد که عربستان غرامت حادثه مسجدالحرام را از طرق دفتر نمایندگی خود در نیویورک پرداخت کند.

رییس سازمان حج و زیارت درباره مبلغ این غرامت، گفت: از روز نخست، عربستان فقط یک مبلغ را برای غرامت حادثه مسجدالحرام اعلام کرده، یک میلیون ریال سعودی برای شهدا و ۵۰۰ هزار ریال سعودی به آسیب‌دیدگان آن حادثه که لازم بود اطلاعات و مشخصات آن افراد به تایید وزارت بهداشت عربستان برسد.

وی درباره‌ی سرانجام پرونده منا نیز یادآور شد: در آخرین مذاکره با وزیر عربستان موضوع منا دوباره مطرح و تمام مستندات ارائه شد که در اختیار کمیته حقیقت‌یاب قرار گرفت، اما تا کنون و رسما نتیجه اعلام نشده است.

دیه منا درحالت انتظار...

محمدی با اشاره به این‌که حادثه منا مشمول دیه «قتیل‌الزحام» می‌شود، اظهار کرد: این دیه از وزارت حج عربستان مطالبه شده تا دست‌کم برای التیام زخم خانواده‌های جان‌باختگان منا با توجه به آن قاعده فقهی و مستندات ارائه شده، پرداخت شود که وزیر حج آن را به نتیجه کمیته حقیقت‌یاب موکول کرد.

او در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود این پیگیری‌ها خانواده‌های جانباختگان منا، همچنان معترض‌اند و هر از گاهی در سازمان حج تجمع می‌کنند، اظهار کرد: سازمان حج و زیارت در حد توان خود به شدت این قضیه را پیگیری می‌کند، البته رسیدگی به خانواده‌های جان‌باختگان منا به بنیاد شهید واگذار شده، ولی سازمان حج با وجود قطع روابط دو کشور که تنها رابطه‌اش به وزارت حج عربستان خلاصه شده، آنچه در توان داشته به کار گرفته تا پرونده منا مسکوت نماند و هر زمان دیداری انجام شده به عنوان نخستین مطالبه با طرف مقابل مطرح شده که شاید آن خانواده‌ها این مسائل را دقیق نمی‌دانند، ولی ما برای به نتیجه رسیدن پرونده منا پافشاری و تاکید می‌کنیم.

۷ ایرانی در خاک عربستان جا مانده‌اند

رییس سازمان حج و زیارت درباره آخرین وضعیت شهدای منا که همچنان هویت نامعلوم دارند، با تاکید بر این‌که هیچ «مفقودالاثری» از آن حادثه نداریم و به کار بردن این عنوان برای شهدای منا صحیح نیست، توضیح داد: پس از آن حادثه و زمانی که هنوز روابط دو کشور قطع نشده بود، حدود ۴۰ تن از شهدا در مقبره‌الشهدای مکه به خاک سپرده شده بودند که با اعزام خانواده‌های آن‌ها به مکه و انجام آزمایش‌های DNA شماری از آن‌ها تعیین هویت و به کشور بازگردانده شدند، اما ۱۱ تن در مقبره‌الشهدای مکه باقی ماندند که محل دفن نامشخص بود که با قطع روابط و توقف عمره و حج، امکان پیگیری کار آن‌ها دیگر وجود نداشت. در حج سال گذشته با وجود شرایط سخت، خانواده‌های آن‌ها دعوت شدند که برای تعیین هویت بازماندگان به عربستان اعزام شوند، و هفت خانواده آمدند که پس از طی تشریفات پلیس و پزشکی قانونی عربستان، آزمایش‌های DNA انجام و هویت چهار تن مشخص شد و برای تعیین تکلیف سه تن دیگر به DNA نفر دوم نیاز بود که برای حج آتی برنامه‌ریزی شده است و با اعزام آن‌ها این ابهام نیز برطرف شود.

به گفته او، درحال حاضر محل دقیق دفن ۷ تن از شهدای ایرانی منا که در مقبره الشهدای مکه به خاک سپرده شده‌اند، نامشخص است.

سفر عراق گران‌تر نمی‌شود

معاون وزیر فرهنگ و ارشاد سپس به وضعیت اعزام‌ها به عراق که گاه چالش‌آفرین می‌شود، اشاره کرد و افزود: قانون سازمان حج و زیارت را متولی اعزام زائر به عتبات عالیات عراق و سوریه دانسته است، اما خلاءهای قانونی در کشور وجود دارد که سبب می شود افراد مختلفی وارد این حوزه شوند، از خانم‌های جلسه‌ای گرفته تا مغازه‌دار. درحالی‌که قانون صراحتا مشخص کرده آن‌هایی که قصد دارند در مقاصد زیارتی خارج از کشور فعالیت کنند باید از سازمان حج و زیارت مجوز دریافت کنند. ۲۵۰۰ دفتر زیارتی در سراسر کشور این مجوز را گرفته‌اند که از ذی‌صلاح‌ترین و با تجربه‌ترین افراد در این امر استفاده می‌کنند و افرادی که این مجوز را ندارد و خارج شرایط تعیین شده فعالیت می‌کنند، غیرمجاز شمرده می‌شوند.

وی هچنین درباره‌ی هجمه‌ای که برای فعالیت و حضور انحصاری سازمان حج و زیارت در عراق وارد شده است، گفت: این پندار وجود دارد که سازمان حج و زیارت در عراق انحصار ایجاد کرده، درحالی‌که شمسا ـ شرکت مرکزی که کاروان‌ها را به عراق اعزام می‌کند ـ مجموعه‌ای متعلق به بخش خصوصی است و دولتی محسوب نمی‌شود و حدود ده پانزده سال پیش تشکیل شد که آن دوره عملکرد خوبی داشت، ولی سیستم آن دیگر پاسخگو نیست. معتقدیم باید در این حوزه رقابتی ایجاد شود تا خدمات بهتر و ارزان‌تر به زائران داده شود که ورود شرکت‌های کارگزاری در ۳۲ استان کشور در اعزام زایر به عتبات عالیات با همین رویکرد صورت گرفته است.

رییس سازمان حج و زیارت درباره وضعیت دفاتری که از سازمان حج مجوز دارند، اما به شمسا و آن شرکت‌های کارگزاری در استان‌ها نپیوسته‌اند و فعالیت‌شان گاهی غیرمجاز تلقی می‌شود، توضیح داد: اتفاقا یکی از معضلات همین است، بنابراین الزام شد تا پایان خردادماه این کارگزاران عضو آن شرکت‌های مرکزی شوند، وگرنه به روش دیگری اقدام می‌شود و تشکیلات دیگری ایجاد خواهد شد، برای نمونه استان فارس ۱۴۰ دفتر زیارتی دارد که ۷۰ کارگزار در آن شرکت مرکزی عضو نشده بودند که با اصلاح ساختاری این مشکل برطرف شد.

محمدی تاکید کرد: رمز موفقیت این شرکت‌ها، ارائه خدمات کیفی با قیمت ارزان است. هدف این است که وضعیت کاروان‌ها و اعزام‌ها در عراق بهبود یابد و نرخ‌ها رقابتی و ارزان شود، چرا که غیرمجازها در حق مردم زیاد اجحاف می‌کنند، درحالی‌که مردم از این موضوع اطلاع ندارند.