میدری: رفع فقر مطلق در ایران نشدنی است

روزنامه شرق نوشت: يکي از شعارهاي انتخاباتي حسن روحاني و بعد از آن يکي از برنامه‌هاي وزارت کار دولت دوازدهم، رفع فقر مطلق در ايران عنوان شد؛ طرحي که به‌زعم بسياري از کارشناسان اجراي آن نشدني است.

معاون رفاه وزارت کار در تازه‌ترين اظهارات خود اين را تأييد کرده و عنوان کرد، منظور از اين طرح نه زدودن فقر مطلق، بلکه کاهش فقر غذايي بين ۸۸۰ هزار خانوار ايراني است که از خردادماه با بودجه دوهزار ميلياردتوماني اجرا خواهد شد.

احمد ميدري که در همايش فقر و نابرابري در دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران سخن مي‌گفت، پيش‌بيني کرد، با توجه به نوسانات ارزي و افزايش تورمي که به‌دنبال خواهد داشت، تعداد بيشتري زير خط فقر قرار خواهند گرفت.

احمد ميدري با بيان اينکه فقر مطلق به معناي خط فقر ملي است و هيچ کشوري موفق نشده است فقر مطلق خود را از بين ببرد، توضيح داد: يکي از برنامه‌هاي رياست‌جمهوري دوم به‌عنوان طرح رفع فقر مطلق عنوان شد، اما ما در وزارت کار اين طرح را کاهش فقر غذايي ترجمه مي‌کنيم. در ايران فقر خوراکي طبق برآوردهاي بين‌المللي، حدود بيش از چهار درصد و طبق برآوردهاي داخلي، بيش از دو درصد است. اينکه همه درآمدهاي يک خانوار صرف هزينه‌هاي خوراکي شود، بايد تغيير پيدا کرده و ما تلاش مي‌کنيم اين را حذف کنيم، اما فقر مطلق در ايران در دهه گذشته روند افزايشي داشته است.

تعداد کساني که زير خط فقر قرار گرفته‌اند فزوني يافته و از روستاها بيشتر در شهرها نمود پيدا کرده است. فقر در ايران سه مشخصه دارد؛ سالمندي، زنانه و حاشيه‌نشيني. قرار شد ما به اين سمت حرکت کنيم و کساني را که کمتر از مستمري بهزيستي و کميته امداد درآمد دارند تحت پوشش قرار دهیم. دولت خود را متعهد بداند که هيچ‌کس کمتر از اين ميزان درآمد نداشته باشد. او اضافه کرد: مجموع مستمري در کميته امداد، بهزيستي و يارانه نقدي براي خانواده پنج‌نفره حدود ۶۹۰ هزارتومان است. بنابراين رفع فقر مطلق شعاري بود که داده شد و بر اساس برآوردهاي وزارتخانه، حدود ۸۰۰ هزار خانوار در ايران وجود دارند که زير اين ميزان يادشده درآمد دارند. دولت اين طرح را پذيرفت و ما هم از خردادماه اين افراد را به‌تدريج در اين برنامه حمايتي قرار خواهيم داد. ميزان دوهزار ميلياردتومان بودجه براي اين طرح ديده شده است. با اين بودجه سعي مي‌کنيم حداقل مواد غذايي را براي اين خانواده‌ها تأمين کنيم. البته با توجه به نوسانات ارز و به دنبال آن افزايش تورمي که در پيش خواهيم داشت، تعداد بيشتري زير خط فقر قرار مي‌گيرند.

افزايش فقر در ايران از 18 به 30 درصد

ميدري با اشاره به تغييرگفتماني فقر در ايران در دهه‌هاي اخير توضيح داد: در ۵۰ سال گذشته تغيير گفتماني در اين حوزه ايجاد شده است. به آنهايي که امروز آسيب‌پذير مي‌گوييم، قبلا محروم گفته مي‌شد و در دهه ۶۰ مستضعف. چرا اين تغييرات شکل گرفت؟ کدام درست‌تر است؟ جامعه‌شناسي به ما کمک کرده است، خيلي از توهماتي را که با آنها روبه‌رو بوده‌ايم از بين ببريم. کارل مارکس مطرح کرد، انسان‌ها تحت شرايط اقتصادي انديشه‌هايشان شکل مي‌گيرند. يکي از خواب‌هايي که جامعه‌شناسان، بشر را از آن بيدار کردند، اين بود که ما الفاظ را تصادفي تغيير نمي‌دهيم. اين تغيیر کارکرد دارد. به‌هيچ‌وجه کلمه سرمايه‌دار تصادفي و خودبه‌خودي به کلمه کارآفرين تبديل نشد، بلکه تحول اجتماعي خاصي شکل گرفت و بايد به صورت هوشمندانه به آن بنگريم.

مستضعف فردي است که فقرش محصول روابط اجتماعي- اقتصادي- سياسي است، نه‌اينکه در ذات خود اين فرد فقير باشد. ديگري‌ها (روابط اجتماع، سياست، اقتصاد) مقصر هستند که اين فرد نمي‌تواند مانند ديگران زندگي کند، اما زماني که ما به فقر صفت آسيب‌پذير را نسبت مي‌دهيم و اين‌طور مي‌ناميم، به اين معناست که فرد به دليل یا دلايل ناشناخته در معرض کمبود درآمد و طرد اجتماعي قرار گرفته است. بنابراين بهتر است زبان را احيا کنيم. آسيب‌پذير به بخشي از محرومان گفته مي‌شود. آنچه ما بايد بيشتر روي آن فکر کنيم اينکه چرا استضعاف در جامعه وجود دارد و افراد به دام فقر مي‌افتند. نبايد فکر کنيم فقر ويژگي‌ای ذاتي است، شرايط ساختاري را بايد تغيير داد.

معاون رفاه وزارت کار عامل اصلي فقر و نابرابري در ايران را تعارض منافع دانست و گفت: چيزي که در ايران باعث شده فقر از ۱۸ درصد به ۳۰ درصد گسترش پيدا کند، تعارض منافع است. از رويکرد مارکسيستي‌اش که تضاد منافع است، بگذريم، منافع گروه‌ها قابل جمع‌شدن نيست؛ مگر اينکه آن را به آشتي منافع تبديل کنيم. کساني که صاحب قدرت بيشتر هستند، منافع ديگر گروه‌ها را مصادره مي‌کنند. عامل بنيادين در اين موضوع تعارض منافع است. برخي گروه‌ها صاحب قدرت هستند و گروه‌هاي بسياري بدون قدرت. بايد به يک توازن قدرت دست پيدا کنيم.