شبه جزیره کره و کارت منفی برای ایران

فرارو: بدون شک مهمترین رویدادی که طی روزهای اخیر خبرساز شده است دیدار رهبران کره جنوبی و شمالی است که به جرات می‌توان آن را یک رویداد تاریخی دانست. زیرا به هرحالی برای نخستین بار پس از ۶۵ سال پایان جنگ در شبه جزیره کره یک رهبر کره شمالی به خاک کره جنوبی قدم گذاشت.

در خبرها آمده بود که کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی پیاده از مرز دو کره در پان مونجوم عبور و با مون جائه ‌این، رئیس جمهوری کره جنوبی ملاقات کرد. وی روی خط مرزی از کیم جونگ اون استقبال کرد و دست در دست هم چند قدم وارد خاک کره شمالی شدند و سپس به سمت خاک کره جنوبی حرکت کردند.

این دیدار که مستقیما از کانال‌های تلویزیونی پخش می‌شد سریعا تبدیل به تیتر یک اخبار جهان شد. در این دیدار که در «خانه صلح» انجام شد رهبر کره شمالی را خواهرش و ۵ تن از مقام‌های بلندپایه کره شمالی همراهی کردند و سران نظامی دو کشور نیز از حاضران در این دیدار بودند و سران دو کشور درباره بهبود روابط دو کشور و استقرار صلحی پایدار برای دو کشور جدا شده در شبه جزیره کره صحبت کردند.

بعد از دیدار یونگ یون چانگ، سخنگوی رئیس جمهور کره جنوبی اعلام کرد که کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی به مون جائه ‌این، رئیس جمهور کره جنوبی قول داد دیگر با آزمایش های موشکی که پیونگ یانگ معمولا صبح زود انجام داده، وی را از خواب بیدار نکند. همچنین کیم جونگ اون به پایان دادن به رویارویی و جبهه گیری در شبه جزیره کره و «ایجاد صلح خوب و مطلوب» و انجام دیدار های منظم بین رهبران دو کره فرا خواند. رهبر کره شمالی تمایل خود برای بازدید از سئول را ابراز کرده و از سوی دیگر مون جائه ‌این، رئیس جمهور کره جنوبی گفت می خواهد کوه پکتو، محل مقدس برای مردم کره شمالی را ببیند.

بعد از این دیدار دو طرف طی بیانیه ای اعلام کردند که به غیراتمی شدن شبه‌جزیره کره متعهد هستند و همچنین تمایل خود را به امضای معاهده صلح اعلام داشتند. از آنجا که تنها کره شمالی دارای برنامه‌های تسلیحات اتمی است، غیراتمی شدن شبه‌جزیره کره می‌تواند به معنی کنار گذاشتن این برنامه‌ها باشد. هر چند جزئیات چگونگی غیراتمی‌شدن کره‌شمالی در جریان این مذاکرات به بحث گذاشته نشد و همین موضوع بدبینی تاریخی نسبت به متعهدماندن کره‌شمالی به این مذاکرات را در میان ارزیابی‌های ناظران غربی برجسته کرد. به عقیده آنها جزئیات توافق میان رهبران دو کره تقریبا مشابه همان مفادی است که پدر کیم جونگ اون هم بیش از یک دهه پیش با همتای جنوبی‌اش بر سر آنها توافق کرده بود اما کمی بعد پیونگ‌یانگ با پشت کردن به آنها آزمایش‌های هسته‌ای خود را آغاز کرد.

همچنین رهبران دو کره در پایان مذاکرات روز جمعه که همراه با تشریفات ویژه در منطقه عاری از تسلیحات میان دو کشور برگزار شد، اعلام کردند که در این دیدار به توافقات اصولی رسیده اند. از جمله پایان دادن به اقدامات خصمانه علیه یکدیگر، تغییر ناحیه مرزی معروف به «منطقه عاری از تسلیحات» به منطقه صلح با پایان دادن به جنگ تبلیغاتی که سال‌ها از طریق بلندگوهای نشانه رفته به سوی یکدیگر و تبلیغ برتری و بهتری زندگی در این سوی مرز در جریان بود، کاستن از استقرار نظامی و تلاش برای کاهش تنش نظامی میان دو کشور، تلاش برای فراهم کردن زمینه مذاکرات چهارجانبه میان دو کره با حضور چین و آمریکا و...

همانطور که در ابتدا اشاره شد این دیدار نه تنها یک دیدار عادی نبود بلکه یک رویداد تاریخی بود. بنابراین واکنش‌های زیادی به همراه داشت. کاخ سفید یک روز قبل از آن با انتشار بیانیه ای ابراز امیدواری کرد که گفت‌وگوهای کیم جونگ اون رهبر کره شمالی و مون جائه این رئیس جمهور کره جنوبی موجب پیشرفت در دستیابی به صلح و کامیابی و رفاه در شبه جزیره کره شود.

دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا نیز در صفحه توئیترش این ملاقات را «دیداری تاریخی» توصیف کرد که پس از یک «سال وحشی» با چندین آزمایش اتمی و موشکی به وقوع پیوسته است. اشاره ترامپ به آزمایش‌های اخیر موشکی و اتمی کره شمالی است که تحریم‌های شدید بین‌المللی را برای پیونگ‌یانگ در پی داشت و از جمله زمینه‌های سوق کره شمالی به این دیدار تاریخی تلقی می‌شود. علاوه بر این ترامپ در توییتش از پایان جنگ دو کره سخن گفته و نوشت: «جنگ کره تمام شد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌! ملت بزرگ آمریکا باید به آنچه در حال حاضر در کره در حال روی دادن است مفتخر باشند.»

ایران هم نسبت به آن ابراز خوشحالی کرد و سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری خود گفت:« جمهوری اسلامی ایران همواره خواهان تنش زدایی در شبه جزیره کره بوده و از تلاش ها و اقدامات رهبران دو کشور کره شمالی و کره جنوبی در مسیر تنش زدایی و عادی سازی روابط بین دو کشور استقبال می کند و دیدار اخیر آنها را گامی مسئولانه و در مسیر درست می داند که می تواند به صلح و امنیت پایدار منطقه ای و جهانی کمک موثری نماید.

قاسمی افزود: سیاست اصولی و همیشگی ایران مخالفت با هرگونه تولید، برخورداری، نگهداری و استفاده از تسلیحات کشتارجمعی بوده و از هر گونه تلاشی که به عاری شدن جهان از این گونه تسلیحات بینجامد، حمایت کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران معتقد است که فصل جدید و تاریخی تنش زدایی در شبه جزیره کره، باید هوشیارانه، بصورت دوجانبه و بدون دخالت و تحریک کشورهای فرامنطقه‌ای تداوم یابد.

شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، نیز ضمن استقبال از نتیجه دیدار رهبران دو کره تاکید کرده که این کشور انتظار دارد کره شمالی مانند کره جنوبی قدم‌های مشخص برای رفع تنش بردارد. همچنین در چین دیدار رهبر دو کره واکنش‌های مثبتی در پی داشته است. وزارت خارجه این کشور از صدور بیانیه مشترک کره شمالی و جنوبی در پایان این دیدار اظهار خشنودی کرده است. وزارت خارجه چین اظهار امیدواری کرده که دو کره بتوانند برای حل مشکلات شبه‌جزیره کره یک راه‌حل سیاسی پیدا کنند. دولت چین تاکید کرده که در روند این تلاش‌ها نقشی مثبت ایفا خواهد کرد.

همچنین سخنگوی وزارت خارجه آلمان در واکنش به دیدار رهبران دو کره گفته است: «ما اساسا خوشحال هستیم که کره شمالی بالاخره دست کره جنوبی را که به طرفش دراز شده بود گرفت.» سخنگوی وزارت خارجه آلمان همچنین اظهار امیدواری کرده که کره شمالی با همان جدیت کره جنوبی گفت‌وگوها را ادامه دهد. دفتر ریاست جمهوری روسیه نیز دیدار سران دو کره را «پیشرفتی بسیار مثبت» خوانده و گفته این کشور از قدم‌های بعدی برای رفع تنش استقبال می‌کند؛ قدمی مانند دیدار دونالد ترامپ با رهبر کره شمالی.

اما دبیر کل ناتو، پیمان آتلانتیک شمالی با وجود اینکه از نتیجه دیدار رهبران دو کره استقبال کرد، در عین حال از ادامه تحریم‌ها علیه کره شمالی سخن گفت. او اظهار کرد: «من فکر می‌کنم این یک قدم بسیار مهم بود. در عین حال ما باید فشار را حفظ کنیم تا به یک راه حل سیاسی برسیم.» استولتنبرگ که در جلسه دیدار وزرای خارجه ناتو در بروکسل سخن می‌گفت تصریح کرد: «راه فیصله دادن به مناقشه شبه جزیره کره بسیار طولانی است و هنوز کارهای سختی پیش روی ماست.»

حالا بعد از این دیدار قرار است در تابستان امسال دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و کیم جونگ اون دیدار کنند. در ملاقات سران دو کره هم زمینه برای این دیدار فراهم شد و پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز طی سفری به کره شمالی با مقامات این کشور دیدار و گفت‌وگو کرده است.

در همین خصوص علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص تحولات و دیدار اخیر عنوان کرد: «رهبر کره شمالی بعد از پدر و پدربزرگش به این نتیجه رسید که نمی‌تواند از تمام دنیا جدا باشد و مردمش را در تنگنای اقتصادی و مشکلات اجتماعی قرار دهد. از سوی دیگر اخیرا در کره شمالی زمینه شورش‌های سیاسی و اجتماعی ایجاد شده است و تحریم‌های آمریکا به این مسائل دامن زده است. بنابراین رهبری کره شمالی تصمیم گرفت که این تارتنیده شده دور کشورش را باز کند. بعد از این تصمیم برای اولین بار به پکن سفر کرد. طی این سفر با یکی از نزدیک‌ترین متحدانش مشورت کرد.»

وی افزود: «در این میان چین هم که از فشارهای آمریکا خسته شده بود مدت‌ها به دلیل بالابردن تعرفه فولاد و آلومینیوم دچار مشکل بود و سعی داشت دوباره به شرایط قبل بازگردد به رهبر کره پیشنهاد کرد که ارتباط خود با جهان را بازسازی کند. به نظر من رهبر کره شمالی تصمیم بزرگ و مهمی گرفت که این پیشنهاد چینی‌ها را قبول کند و با توجه به مشکلات داخلی کشورش با کره جنوبی و آمریکا وارد مذاکره شود.»

او ادامه داد: «رهبر کره شمالی یک بار در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود که دوست ندارد عاقبتش مانند قذافی شود و این نشان می‌دهد که ترس از چنین اتفاقی او را در شرایطی قرار داد که حاضر به مذاکره شد و به دنبال این است که شرایط را در کره بهبود ببخشد و هم جایگاه خود را مستحکم کند و هم رضایت مردمی را جلب کند و شورش‌های پراکنده را آرام کند. لذا به عقیده من او بعد از دیدار با ترامپ قطعا تمام فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف می‌کند و یک حادثه بزرگ و تاریخی رخ می‌دهد که شباهت زیادی به سفر نیکسون به چین در سال ۱۹۷۲ خواهد داشت.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد:«البته این موضوع برای ما مفید نخواهد بود به عبارتی یک کارت منفی است. زیرا از یک سو در آمریکا خیلی رسانه‌ها بر روی آن مانور دادند که وقتی کره شمالی با تمام توانمندی هسته‌ای که دارد و می‌توانست ایالات متحده را مورد حمله قرار دهد، نهایتا تحت فشار حاضر به مذاکره شد و از مواضع خود کوتاه آمد. از سوی دیگر ترامپ هم در دیدار با ماکرون بدون ذکر نام ایران عنوان کرد که نباید اجازه دهیم کشورهای دیگر بی‌جهت ادعای قدرتمندی کنند و باید همین میزان فشار را به آنها تحمیل کنیم تا از مواضع خود برگردند.»

وی درخصوص اینکه تصمیم رهبر کره شمالی چه تاثیری در معادلات جهانی می‌گذارد، عنوان کرد: «این ماجرا درست است که از لحاظ استراتژیکی به ضرر ما تمام شد اما از لحاظ تاکتیکی به نفع چین و روسیه خواهد بود. از سوی دیگر این اتفاق بسیار به نفع آمریکا و به خصوص ترامپ است. زیرا این یک برگه برنده و امتیاز مثبت در کارنامه او خواهد بود که به جرات می‌توان گفت روسای جمهور قبل موفق به دستیابی به آن نشده بودند. لذا او خود را تبدیل به یک قهرمان کرد.»

بیگدلی در پایان گفت: «هرچند هنوز مشخص نیست که چه امتیازاتی قرار است به کره داده شود اما ممکن از در سفر آقای پمپئو زمینه های برای این مسئله چیده شده باشد. با این وجود به نظر من با توجه به اینکه رهبر کره یک بار اعلام کرده بود ۱۶میلیارد دلار هزینه فعالیت های هسته‌ای آنها شده است قاعدتا باید آمریکا و ژاپن و کره جنوبی این را جبران کنند و قول دهند کره شمالی را از بن‌بست اقتصادی نجات دهند. از سوی دیگر کره شمالی قصد دارد درها را برای گردشگران باز کند و با توجه به اینکه یک کشور دربسته بوده است قطعا سیل عظیمی از توریست ها وارد این کشور خواهند شد.»