ایران و ایرانی شادتر شده است؟!

روزنامه صبح نو: در تازه‌ترین گزارش سازمان ملل از رتبه‌بندی شادترین کشورهای جهان، ایران از لحاظ شاخص‌های معرف شادی و خوشبختی با صعودی دو پله‌ای نسبت به سال گذشته، در رتبه ۱۰۶ قرار گرفت که با بررسی رتبه‌بندی آن در سال‌های اخیر (از سال ۲۰۱۳ به بعد) می‌توان نتیجه‌گیری کرد، سطح نشاط عمومی در کشور افزایش یافته است.

بر مبنای این گزارش که در آن وضعیت شادی به عنوان مقیاسی برای سنجش پیشرفت اجتماعی و تحقق خط‌مشی‌های عمومی در کشورهای مختلف سنجیده می‌شود، امسال ایران در میان ۱۵۶ کشور مورد بررسی، در رتبه ۱۰۶ جای گرفت؛ از لحاظ نمره نیز ایران توانست نمره خوشحالی خود را از ۶۹۲/ ۴ واحد در گزارش سال گذشته به ۷۰۷/ ۴ در گزارش امسال بهبود بخشد (نمره‌ای که بین ۱۰ (بهترین) و صفر (بدترین) ارائه شده است).

«گزارش جهانی خوشبختی» (World Happiness Report) از آوریل سال 2012 توسط «شبکه توسعه راه‌حل‌های پایدار» (SDSN) وابسته به سازمان ملل‌متحد و بر مبنای متغیرهایی چون سرانه تولید ناخالص داخلی، امید به زندگی سالم در بدو تولد، آزادی انتخاب، سخاوتمندی و بخشندگی و فساد مالی دولتی در روزهای منتهی به «روز خوشبختی» (بیستم ماه مارس، اول فروردین‌ماه) منتشر می‌شود.

بررسی رتبه ایران در این گزارش حتی در سال‌های اخیر (2013:115، 2015:115، 2016:105، 2017:108) و رشد دو پله‌ای آن در فهرست جدید معرف بهبود نسبی شاخص شادی در این کشور است که می‌تواند هدف‌گذاری امیدوارانه‌تری را برای سال 97 رقم بزند.

این در حالی است که اخیراً نیز براساس اعلام رسمی کمیته مسوول رتبه‌بندی ریسک کشورهای دنیا در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) رتبه اعتباری ایران نیز به 5 ارتقاء پیدا کرد و نام آن بعد از مدت‌ها از گروه کشورهای بسیار پرریسک خارج شده است. (درجه بندی رتبه‌ها در OECD از یک الی هفت است).

کاهش رتبه ریسک ایران در کاهش هزینه‌های تأمین سرمایه از نظر مالی (معمولاً تا حدود 10درصد) در جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و ترغیب آنها برای حضور در ایران به‌ویژه فعالان اقتصادی اروپایی تأثیرگذار و حائز اهمیت است و می‌تواند چشم‌انداز اقتصادی روشنی در سال 97 پیش روی آن قرار دهد.

گفتنی است گزارش جهانی خوشبختی 2018 در سال جاری، علاوه بر رتبه‌بندی معمول خود از سطوح و تغییرات شادی در سراسر جهان، بر مهاجرت در داخل و بین کشورها نیز توجه داشته است. در این ارزیابی 156 کشور با سطوح خوشبختی و 117 کشور با خوشبختی مهاجران خود رتبه‌بندی شده‌اند.

وضعیت سایر کشورها

در گزارش جهانی خوشبختی 2018، کشور فنلاند در شمال اروپا با نمره ۷/۶۳۲ به عنوان شادترین کشور جهان در سال 2018 معرفی شد. پس از این کشور، نروژ، دانمارک، ایسلند، سوئیس، هلند، کانادا، نیوزلند، سوئد و استرالیا به ترتیب در رده‌های دوم تا دهم «شادترین» کشورهای جهان قرار گرفته‌اند.

این درحالی است که بوروندی در مرکز آفریقا، جمهوری آفریقای‌مرکزی، سودان‌جنوبی، تانزانیا، یمن، روآندا، سوریه، لیبریا، هائیتی و مالاوی با کسب پایین‌ترین نمره از لحاظ فاکتورهای شادی و رفاه، به‌ترتیب به عنوان غمگین‌ترین کشورهای جهان معرفی شدند.

اما نکته حائز توجه در این بررسی، وضعیت بحرانی کشور آمریکاست که با چهار پله سقوط نسبت به سال گذشته در رتبه هجدهم قرار گرفته است. در منطقه خاورمیانه نیز بیشترین رشد در شاخص خوشبختی را کشورهای امارات متحده‌عربی و قطر با قرارگرفتن به ترتیب در جایگاه 20 و 32 کسب کرده و کشورهای عراق (با رتبه 117)، مصر (122) و افغانستان (145) در پایین این رتبه‌بندی قرار گرفته‌اند.

دانمارک همچنان در میان صدرنشینان

اما انتخاب دانمارک برای هفتمین سال متوالی به عنوان یکی از شادترین کشورهای جهان در رتبه‌بندی سالانه گزارش جهانی خوشبختی 2018، توجهات را به سمت عملکرد سیستم این کشور جلب کرده است.

در نظرسنجی‌های مختلف صورت گرفته در مورد دلایل این اتفاق مشخص شده که در این کشور به موضوع خرسندی و سعادتمندی با جدیت بسیار نگاه می‌شود. خدمات بهداشتی-درمانی رایگان، میزان اعتماد بالا، سیستم رفاهی عادلانه، برابری اجتماعی و امنیت در این کشور ازجمله عوامل تأثیرگذار در میزان رضایت‌مندی مردم معرفی شده است. اما چرا دانمارکی‌ها در مقایسه با مردم سایر کشورها دید مثبتی به زندگی دارند:

کشور دانمارک دارای دولتی باثبات و فساد عمومی اندک بوده و مردم این کشور به سیستم آموزشی و بهداشتی فوق‌العاده باکیفیت دسترسی دارند. با اینکه این کشور بیشترین مالیات را از مردم خود دریافت می‌کند، اما مردم این مبالغ را با رضایت تمام می‌پردازند. آنها به این باور رسیده‌اند که پرداخت مالیات بیشتر به دولت، به معنی داشتن یک زندگی اجتماعی با رفاه بیشتر است. از نظر آنها سهیم‌بودن در تأمین هزینه‌های اجتماعی با دولت و پرداخت مالیات بالا، رفاه اجتماعی بیشتری برایشان تأمین می‌کند.

«واژه «هوگه» (Hygge) که در زبان اسکاندیناوی به معنای حالت روحی و آرامش توأم با احساس سلامتی و رضایت به کار می‌رود، در سال‌های اخیر به ویژگی مشخصی از فرهنگ دانمارک تبدیل شده است. این واژه در مفهوم وسیع و اجتماعی آن دلالت بر رفاه اجتماعی عمومی دارد.

داشتن این احساس برای مردم به عنوان عامل ضداسترس عمل کرده و فضای تعاملی مطلوبی در سطح اجتماع ایجاد می‌کند. در کشوری چون دانمارک که میزان فردگرایی در آن بالاست، وجود سطح بالای Hygge می‌تواند باعث تقویت مساوات و برابری شده و میزان بالایی از اعتماد و صمیمیت را بین مردم این کشور ایجاد می‌کند.

در همین‌رابطه، وبگاه خبری-تحلیلی «کانورسیشن» طی گزارشی با تشریح این مفهوم، جایگاه آن را در فرهنگ آمریکایی در مقایسه با دانمارک به بررسی گذاشته و می‌نویسد:

این در حالی است که در مورد کشور آمریکا- که ارزش زیادی به فردگرایی قائل است- مفهومی که با هوگه برابری کند، وجود نداشته و فرهنگ‌سازی درخصوص آن صورت نگرفته است. «درآمد» معمولاً یکی از فاکتورهای مرتبط با احساس خوشبختی است. با این‌وجود، به‌رغم افزایش رشد میزان تولید ناخالص ملی در ایالات‌متحده و کاهش نرخ بیکاری در آن همچنان شاهد سقوط رتبه این کشور در فهرست کشورهای دنیا هستیم، اما مشکل کجاست؟

نابرابری درآمد همچنان در این کشور موضوع است. میزان اعتماد میان فردی و نیز اعتماد افراد به مؤسسات و نهادها از جمله دولت و نیز رسانه‌ها به طور چشمگیری کاهش یافته به طوری که باوجود درآمد بیشتر، مردم از اینکه در موقع نیاز بتوانند به کسی تکیه کنند، مأیوس‌اند (در حالی که 95 درصد مردم دانمارک عقیده دارند که در زمان نیاز کسی وجود دارد که به کمک آنها بشتابد.)در اصل Hygge مفهومی در رابطه با ایجاد صمیمیت و اعتماد با دیگران است؛ چیزی که آمریکایی‌ها در زندگی‌شان بهره اندکی از آن دارند.