باز تولید جریان سوم بعد از فوت آیت الله هاشمی

نامه نیوز: گعده سیاسی در منزل حسن روحانی؛ تکرار یک همنشینی که در زمان آیت الله هاشمی رفسنجانی تجربه شده بود. جلسه ای که می گویند به درخواست حسن روحانی تشکیل شده و البته در آن حرف های بسیار مهمی رد و بدل شده است.

افراد مدعو به خانه حسن روحانی ، علاوه بر معاون اول دولت ، علی اکبر ناطق نوری و سید محمد خاتمی بوده اند. این اولین بار است که شنیده می شود حسن روحانی بانی چنین جلسه ای آن هم در خانه خودش بوده است. فعلا که این ۴ نفر بنا را بر سکوت خبری گذاشته و کسی از آنها درباره محتوای این شب نشینی اطلاع رسانی نکرده است.

بازتولید جریان سوم

کسانی که رفتار سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی را زیر نظر داشته اند بر این نکته اتفاق نظر دارند که او همیشه به دنبال تولید یک ضلع سوم در سیاست ایران بود . ضلع سومی که البته قرار نبود مانند دو ضلع سنتی دیگر اکت سیاسی داشته باشد. او دنبال ایجاد ضلعی بود که بتواند با یارگیری از نیروهای دو جناح به کار حکومت داری بیاید . نمونه اش هم در دولت های خودش نمایان بود ، هم در پیدایش دولت حسن روحانی که خواسته و آرزوی او بود. عمر آیت الله اما به دولت دوم حسن روحانی نرسید . حالا چند وقت بعد از فوت آیت الله ، به نظر می رسید که فعالان سیاسی رویکرد آیت الله هاشمی رفسنجانی مبنی بر ایجاد یک جریان سیاسی سوم را به فراموشی سپرده اند اما دیدار لیدرهای اصلاحات و اعتدال نشان داد که هنوز هم بزرگان سیاست تحقق این امر را برای دستیابی به اهداف سیاسی خود موثر و لازم می دانند.

علی اکبر ناطق نوری و حسن روحانی به نمایندگی از جریان راست محافظه کار و اسحاق جهانگیری به نمایندگی از طیف راست جریان چپ در کنار سید محمد خاتمی چهره ارشد جریان چپ کنار همه نشسته و پیرامون مسایل محتلف صحبت کرده اند. جزییات زیادی از محتوای صحبت ها رسانه ای نشد و معلوم نیست که آقایان در مورد دولت ،جناح های سیاسی ، حصر، اوضاع و احوال اقتصاد، شهرداری تهران و ... چه گفته و چه شنیدند اما این نشست را باید یکی از مهم ترین جلسات سیاسی امسال دانست. جلسه ای که بدون شک تاثیر قابل توجهی در آینده سیاسی کشور به ویژه انتخابات مجلس آتی دارد.

اهمیت جلسه

بدون شک ملاقات ناطق نوری، حسن روحانی، اسحاق جهانگیری و سید محمد خاتمی یکی از تاثیرگذارترین جلسات سیاسی سال جاری است. شاید برخی از اهالی سیاست انتظار داشته اند علی لاریجانی نیز مدعو این جلسه می بود. لاریجانی اما گویا محافظه کارتر از آن است که در جلسه ای با حضور خاتمی به بحث و رایزنی نشیند. او هنوز هم حرف و حدیث های بعد از هم نشینی چند دقیقه ای در جماران را به یاد دارد و اگر هم بنای پیوستن به «جریان سوم» را داشته باشد تا پیش از انتخاباتی شدن فضای سیاسی ، دست نگه می دارد. در عین حال برخی منابع خبری غیر رسمی از چهره های نزدیک به این چهار نفر نقل کرده اند که او از جلسه بعد به این جمع خواهد پیوست. می گویند سید حسن خمینی نیز به دلایلی که اعلام نشده در این جلسه حضور نداشته است.

ملاقات انجام شده فارغ از اینکه چه تاثیری در مسایل روز کشور داشته باشد از زاویه ای دیگر نیز مهم تلقی می شود زیرا برخی آن را شبیه سازی تشکیل مجمع عقلا در دهه ۶۰ ارزیابی کرده اند. حالا هر چه هست این ۴ چهره که قبلا در انتخابات سال ۹۶ نظراتی شبیه هم داشته اند ولی در تمام این مدت از یکدیگر دور بوده اند در یک نقطه کانونی جمع شده اند. ناطق نوری به واسطه گوشه نشینی و دور شدن از سیاست، روحانی به خاطر تصدی ریاست جمهوری و پست حکومتی، خاتمی به خاطر محدودیت هایی که با آن مواجه است و جهانگیری به دلیل برخی حاشیه های دولتی موجبات اکت های اینچنینی را نداشته اند. اما آیا این جمع را از این پس یک نفر اداره خواهد کرد ؟ به یک معنا آیا یکی از این ۴ نفر قرار است در کاراکتر آیت الله هاشمی ایفای نقش کند؟

پیش به سوی فهرست مشترک

شاید بتوان مساله را از یک زاویه عملیاتی هم دید . ممکن است یکی از خروجی های این جلسه این باشد که این ۴ نفر دست به دست هم داده اند تا پیش از انتخابات مجلس زمینه ارائه یک فهرست واحد را فراهم کنند. اخباری که در مورد پیوستن لاریجانی به آن ها به گوش می رسد نیز این گمانه را تقویت می کند و نوید می دهد که اعتدالیون پیروز انتخابات های بعدی باشند. اعتدالیونی که تا حالا فصلی عمل کرده و در موسم انتخابات فعال می شدند حالا موفقیت هایی همچون دو دوره ریاست جمهوری حسن روحانی، انتخابات مجلس دهم و شورای شهر پنجم را در کارنامه دارند.
این چهره های شاخص، فضای سیاسی کشور و مخاطرات اختلافات درون جریانی را خوب می شناسند. به خوبی می دانند که در آستانه هر انتخاباتی برخی نیروهای جناح چگونه میل به مرکز گریزی پیدا می کنند و ائتلاف ها را بر هم می زنند . شاید برای همین هم باشد که آنها از همین حالا نگران شده اند. این نگرانی البته فقط مختص به این 4 نفر نیست. می گویند جلسات خانه عبدالله نوری هم داغ تر از همیشه شده است. در آخرین مورد عبدالله نوری برای رفع اختلافات کارگزاران و اتحاد ملت تلاش هایی داشته است. جلسه اعتدال و توسعه با حضور محمود واعظی و محمد باقر نوبخت نیز شاید در همین راستا قابل ارزیابی باشد و نشان می دهد که بدنه حزبی جریان ائتلاف موتورش را روشن کرده است.

سهم اصلاح طلبان در جریان سوم

در جمع حاضر سید محمد خاتمی و اسحاق جهانگیری از چهره های اصلاح طلب هستند. سید محمد خاتمی که با محدودیت هایی مواجه است از طیف چپ اصلاحات است و اسحاق جهانگیری به طیف راست جناح چپ تعلق دارد. برخی از همان روز پایان انتخابات 96 او را گزینه بالقوه انتخابات 1400 می دانند . او در یک سال گذشته فراز و نشیب های بسیاری را تجربه کرده است. از همان وقت که برای کمک به روحانی به مبارزات انتخاباتی فرستاده شد تا آن وقت که به واسطه برخی لابی ها در دولت دوازدهم گوشه گیر شد. از آن وقت که رابط اصلاح طلبان با حاکمیت به شمار می آمد تا آن وقت که موتورش را روشن و نقش ناجی دولت را ایفا کرد. جهانگیری در شرایط فعلی یک رئیس جمهور بالقوه برای اصلاح طلبان است اما کسی نمی داند که فردا چه اتفاقی می افتد. رقابت های کارگزاران و اتحاد ملت در انتصاب شهردار تهران این گمانه را ایجاد می کند که در بزنگاه های سخت تر نیز اختلافاتی ایجاد شود. از سوی دیگر معلوم نیست که جریان رقیب چه گزینه هایی داشته باشد لذا شاید برای تکنوکرات های سیاست ایران بهترین راه این است که جهانگیری نیز با این جمع همراه شده و سهم خود از انتخابات های بعدی را تضمین کند. او ضمنا از این پس نقش مهمی برای پایان دادن اختلاف اصلاح طلبان خواهد داشت.

آغاز فعالیت اعتدال و توسعه

هر یک از حاضران جلسه مورد اشاره وجه حکومتی و سیاسی دارند. آنچه با تشکیل این جلسه نمود یافت اما چهره سیاسی آن ها است. حسن روحانی نیز نه به عنوان رئیس جمهور بلکه به عنوان یک سیاستمدار در کانون 4 نفره مورد نظر حضور دارد. او در دولت یازدهم به واسطه مذاکرات هسته ای و تلاش برای حفظ ثمرات برجام و در یک سال گذشته به واسطه بحران های اقتصادی و اجتماعی تحت فشار بوده است . او روزهای سختی را پشت سر گذاشته و دورنمای آینده هم برای او چندان سهل نیست. همین که او دعوت کننده اعضا برای تشکیل جلسه بوده شاید گواهی باشد بر این مدعا که حسن روحانی حالا بیش تر از همیشه به کمک اعضای ائتلاف احتیاج دارد . اما در سطحی دیگر این نکته هم مهم است که بعد از این جلسه بدنه تشکیلاتی او هم بعد از مدت ها با تحرکی قابل توجه مواجه شده است.

محمود واعظی و محمدباقر نوبخت یکشنبه شب در کنار دیگر اعضای حزب اعتدال و توسعه نشسته و گفت و گو کردند. گفت و گوها قاعدتا در مورد فعالیت های این حزب بود. فعالیت هایی که پیش تر با نزدیک شدن به انتخابات کلید می خورد. اکنون اما وضع فرق کرده و دو دوره ریاست جمهوری حسن روحانی ، بستر فعالیت های بیشتری را برایشان مهیا ساخته است. از همین رو است که ماه ها قبل از انتخابات مجلس کار تشکیلاتی را در پیش می گیرند.

در مجموع به نظر می رسد که مهمترین خروجی این جلسه صدور فرمان روشن کردن موتورهای فعالیت سیاسی در بدنه تشکیلاتی و سیاسی اعضای حاضر بوده باشد . فعلا که برخی نشانه ها در دو سر جریان ائتلاف کننده دیده شده و به نظر می رسد با گذر زمان شاهد رخدادها و تحولات مهمی در این مورد باشیم.