بارش باران و برف بهاری ایرانی‌ها را غافلگیر کرد
روزنامه شهروند نوشت: با گرمایی که تا نیمه فروردین برقرار بود، کسی انتظار چنین برف و بارانی را نداشت. بهاری که شروعی تابستانی داشت، دیروز چهره‌ای زمستانی به خود گرفت. سازمان هواشناسی از یکشنبه این موج بارشی را در بعضی استان‌ها پیش‌بینی کرده بود اما ناگفته پیداست؛ باز هم غافلگیر شدیم. برفی که در روزهای پایانی فروردین باریدن گرفت، بعضی مدارس را تعطیل و جاده‌ها را لغزنده کرد.
روزنامه شهروند نوشت: با گرمایی که تا نیمه فروردین برقرار بود، کسی انتظار چنین برف و بارانی را نداشت. بهاری که شروعی تابستانی داشت، دیروز چهره‌ای زمستانی به خود گرفت. سازمان هواشناسی از یکشنبه این موج بارشی را در بعضی استان‌ها پیش‌بینی کرده بود اما ناگفته پیداست؛ باز هم غافلگیر شدیم. برفی که در روزهای پایانی فروردین باریدن گرفت، بعضی مدارس را تعطیل و جاده‌ها را لغزنده کرد.
برف و باران براساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، کیفیت هوا در ١٩شهر را پاک و در ٩ شهر سالم کرد. اینها باعث شد بارش‌ها موجی از خوشحالی به همراه داشته باشد اما دست‌کم برای بعضی کشاورزان و باغداران سفیدپوش شدن بهار ناخوشایند بود چرا که موج سرما برای آنها خسارت داشت.
با وجود افزایش دما در هفته‌های گذشته بسیاری از مردم در نقاط مختلف کشور لباس‌های زمستانی‌شان را جمع کرده بودند و با ورود موج سرما ناچار شدند بار دیگر سیستم‌های گرمایشی را روشن کنند. آنچه رخ داده اگرچه از نگاه کارشناسان هواشناسی غیرطبیعی نیست و با اطمینان نمی‌توان به تغییر اقلیم نسبتش داد اما در ایران شاهد تغییر فصول هستیم؛ مثل اسفندی که گذشت و هوای آن در بسیاری از نقاط کشور، چندان تفاوتی با فروردین نداشت.
این بارش طبیعی است
بارش باران، گاهی به شکل طوفان تندری، گاهی با رگبار و رعدوبرق و وزش تندباد لحظه‌ای و در نقاطی به شکل تگرگ آب و هوایی بود که مردم در جنوب کردستان، کرمانشاه، مرکزی، نیمه جنوبی همدان، تهران، البرز، خوزستان، ایلام، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال‌وبختیاری، برخی مناطق به‌ویژه نیمه‌غربی اصفهان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی تجربه کردند. اهالی مناطق سردسیر و کوهستانی مازندران، گلستان، خراسان‌شمالی، شمال خراسان‌رضوی، تهران، سمنان، جنوب کردستان، شمال کرمانشاه، شمال و شرق لرستان، شمال غرب چهارمحال و بختیاری هم برف آخر فروردین را تجربه کردند.
احد وظیفه، مدیر پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور به «شهروند» می‌گوید این آب و هوا چندان جای تعجب ندارد: «این برف طبیعی است و این سرما هم طبیعی است. نه این‌که انتظار داشته باشیم هر‌سال شرایط جوی یکسان باشد اما این شرایط قبلا هم مشاهده شده است. در سال‌های گذشته سابقه داشته که در بهار، نقاط مختلف کشور سفیدپوش شوند. حتی در اردیبهشت هم گاهی اتفاق افتاده و بنابراین غیرطبیعی نیست.»
این بارش‌ها بی‌آبی را جبران نمی‌کند
با این همه وظیفه این موج را سرمازدگی دیررس معرفی می‌کند: «ما می‌توانیم برای این بارش‌ها خوشحال باشیم اگرچه این سامانه بارشی با خسارت‌هایی همراه بوده است. ما کاهش دما در بهار را سرمازدگی دیررس می‌نامیم و اگر در پاییز باشد، سرمازدگی زودرس.»
مدیر پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور اینها را می‌گوید: «چون این سرما دیر اتفاق می‌افتد و پیش از آن هم به‌خصوص در اسفندماه هوای گرم داشته‌ایم. نیمه‌اول فروردین هم به‌طور نسبی هوای کشور گرم بود. نسبت به میانگین حتی دما بالاتر بود، درختان گل کردند و برگ درآوردند و برگ‌های درختان رشد کرد و حالا برفی که آمده در برخی مناطق مثل استان زنجان، قزوین، برخی نقاط کردستان و حتی همدان و در ارتفاعات البرز که از شمال غرب تا شمال شرق کشیده شده، محصولات باغی اگر در این بازه زمانی برگ و گل داده‌اند و حتی میوه‌های اولیه رشد کرده باشند، آسیب می‌بینند.»
برای این بارش‌ها در کشور اگرچه با توجه به خشکسالی که تجربه‌اش می‌کنیم می‌توان خوشحال بود اما کارشناسان در موارد مشابه دیگر هم گفته بودند این بارش‌ها جبران کم بارشی‌هایی که داشتیم نیست. از شنبه تا دیروز سازمان هواشناسی هر ۲۴ ساعت یک‌بار اخطاریه‌ای صادر کرد و همه آنها حکایت از آن داشت که بارش‌ها ۱۳ استان ایران را درگیر می‌کند و حتی نسبت به سیلابی‌شدن معابر و رودخانه‌ها هشدار داد. این درحالی است که پیش‌بینی شده امسال خشک‌ترین‌سال ایران طی دهه‌های اخیر باشد.
به‌طوری که براساس آمار رسمی هیچ سالی کمتر از امسال نسبت به ٥٠سال اخیر کاهش بارش نداشتیم و هم‌زمان طبق آماری که دیروز از سوی مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی منتشر شده استان‌های سیستان‌وبلوچستان، کرمان، هرمزگان و فارس به ترتیب با ۷۷، ۶۸، ۶۵ و ۶۴درصد کم بارشی مواجه شدند و همچنین یزد و اصفهان از کم بارشی ۵۶ و ۶۳درصدی رنج می‌بردند.
از سوی دیگر از ابتدای مهر ٩٥ تا عصر روز ٢٤ فروردین ٩٦ حجم بارش‌ها در ایران ٣٣٩میلیارد و ٩٩٨میلیون مترمکعب بوده و این میزان نشان می‌دهد که بارش‌های سال آبی جاری (١٨١,١١٨میلیارد مترمکعب) بیش از ٤٦درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته است. بنابراین باید روی این تصور که برف و باران اخیر کم بارشی را جبران می‌کند، خط باطل کشید.
این سرما نشانه تغییر اقلیم نیست، اما نمی‌توان تغییر فصل را کتمان کرد
با این همه محسن ناصری، مدیر طرح ملی تغییر آب‌وهوا با اشاره به این‌که نسبت سرمای رخ داده با تغییر اقلیم، نیاز به بررسی دارد، به «شهروند» توضیح می‌دهد: «تغییر اقلیم دو خصوصیت خیلی مهم و متفاوت به جا می‌گذارد که یکی از آنها در کشور ما مصداق خیلی پررنگی داشته است: تغییر فصول. ما یک شیفت یک‌ماهه در فصل‌ها داریم، البته این به سمت جلو حرکت کرده؛ مثل این است که در اسفند ماه، فروردین ماه را تجربه می‌کنیم. این اثری است که تقریبا از بابت شاخصه‌های ملموس آب‌وهوایی مثل دما و تبخیر و بارش تقریبا می‌توان به آن توجه ویژه کرد.»
او ادامه می‌دهد: «نکته دوم بحث extreme event یا رویدادهای حدی است که اتفاق می‌افتد و از اثرات تغییر اقلیم است و بنابراین این‌که سرما خود را پررنگ نشان دهد، می‌تواند اثر همین رویدادهای حدی باشد و در این جنس طبقه‌بندی شود، اما این‌که درحال‌حاضر چه اتفاقی در حال روی دادن است، نمی‌توان پاسخی داد.»
ناصری وقوع تغییر فصل را در کشور تأیید می‌کند و ادامه می‌دهد: «ما با تغییر فصل و آثار بزرگ مقیاس تغییر اقلیم نمی‌توانیم مقابله کنیم. مهمترین رویکرد ما سازگاری است و استفاده از الگوهای موفقی که در سازگاری است که هم در کشور ما پیشنهاد شده و هم در خارج از کشور مورد مطالعه قرار گرفته است.»
مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا الگو قرار دادن این سازگاری را با یک مصداق، این‌طور توضیح می‌دهد: «در این الگوها نکته مهم این است که شیوه زندگی متناسب با شرایط تغییر می‌کند. ما به جنگ طبیعت نمی‌رویم و با این تصور واهی که می‌توانیم طبیعت را تسخیر کنیم برای امورات شخصی و اجتماعی‌مان برنامه‌ریزی نمی‌کنیم. ما واقعیت‌ها را می‌پذیریم و متناسب با آن برنامه‌ریزی می‌کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «مثلا اگر بحث بارش‌های نابهنگام به‌عنوان یکی از مهمترین اثرات اکستریم ایونت‌ها خودنمایی می‌کند، سعی می‌کنیم برنامه‌ریزی شهری و انضباط شهری را جوری تنظیم کنیم که هر زمانی متوجه حضور چنین اتفاقات نابهنگامی در عرصه زندگی‌مان باشیم، نه این‌که یک برخورد ناموفق و غیرواقع‌بینانه داشته باشیم. در الگویی که در تمام دنیا، به‌طور مثال در کشورهای زمستانی مثل سوئد و کانادا پیاده می‌شود، برنامه‌ریزی شهری طوری است که با یک متر و دو متر برف هم این‌قدر دچار تلاطم نمی‌شوند که ما با ٢٠ سانت دچار مسأله می‌شویم. دلیلش این است که برنامه‌ریزی شهری ما به نحوی نیست که آمادگی این تغییرات را داشته باشیم و هر سال هم غافلگیر می‌شویم.»
ناصری با بیان این‌که باید در برنامه‌ریزی‌های کلان به این تغییر الگو مناسب با شرایط برنامه‌ریزی کرد، ادامه می‌دهد: «برای این کار، برنامه‌ای در سال‌های گذشته در کشور تعیین شده و سازمان حفاظت محیط زیست آن را رونمایی کرد که می‌تواند چراغ راه باشد. بخشی از این برنامه‌ریزی متاثر و متناسب با سازگاری هست که در بخش‌های حفاظت آب و خاک، امنیت غذایی و تنوع زیستی (تنوع محیطی همراه با حفاظت طبیعی) را در برمی گیرد و بخشی از آن هم متاثر از برنامه کاهش انتشار گاز گلخانه‌ای که مصوبه این فرآیند هست را دارد.»
جمعه موج بارشی دیگری از راه می‌رسد
سامانه بارشی که به‌طور تقریبی از روز شنبه در تهران آغاز شده، از عصر دیروز کم‌کم به اتمام رسید و آسمان بسیاری از شهرها بازتر شد. وظیفه با پیش‌بینی این‌که بارش آنچنانی، دیگر اتفاق نمی‌افتد، توضیح می‌دهد که صبح سه‌شنبه، دما حتی از دمای ٧درجه‌ای صبح دوشنبه هم کمتر خواهد شد و به ٦ درجه خواهد رسید: «بعد از این مجددا افزایش دما خواهیم داشت. به‌طوری که در روزهای پنجشنبه و جمعه دمای تهران دوباره به شرایط نرمال برمی‌گردد و حتی گرم می‌شود.»
مدیر پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور با این توضیحات درباره تهران می‌گوید: «در غالب کشور هوا به همین روند خواهد بود، به‌طوری که از روز سه‌شنبه رفته‌رفته در تمام نقاط به جز شرق کشور روند افزایش دما خواهیم داشت اما با عبور قسمت شمالی سامانه بارشی از دوشنبه‌شب، در بخش‌های شمالی غرب کشور مثل کرمانشاه، بخش شمالی همدان و خود همدان، زنجان، قزوین، تهران، البرز، گیلان، مازندران و گلستان، پدیده ویژه‌ای رخ نداده و در صبح سه‌شنبه دمای خنکی خواهند داشت و به تدریج با طلوع آفتاب روند افزایش دما اتفاق خواهد افتاد.»
به‌گفته او، نوار مرکزی کشور یعنی از جنوب کرمانشاه تا شمال خوزستان و سپس از شمال بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال‌وبختیاری، بخش‌های شمالی فارس و بعد یزد و اصفهان و همین‌طور کرمان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی، روز سه‌شنبه همچنان بارندگی خواهند داشت و این بارندگی‌ها در بخش‌های عنوان‌شده، همراه با رگبار و رعدوبرق است: «بنابراین در برخی نقاط احتمال رگبار و رعدوبرق همچنان وجود دارد و همین‌طور احتمال صاعقه نیز هست. وقتی که جنس بارش به شکل رگباری است، به‌طور طبیعی در بعضی مناطق آب رودخانه‌ها بالا می‌آید، چون بارش در بازه زمانی کوتاه‌مدت و ناگهانی است، سیلاب‌های ناگهانی رخ می‌دهد و آبگرفتگی ایجاد می‌شود.»
وظیفه اما وضع آب‌وهوایی دیگری برای شمال خراسان پیش‌بینی می‌کند: «در حالی که برای دوشنبه‌شب انتظار می‌رفت این نقاط بارش برف داشته باشد، به‌ویژه در خراسان رضوی و خراسان شمالی، بارش برف رخ خواهد داد، به‌طوری که می‌تواند حمل‌ونقل را تحت‌تأثیر قرار دهد، باعث کندی ترافیک و لغزندگی جاده شود. از سوی دیگر بخش‌های جنوبی‌تر یعنی خراسان جنوبی، شمال سیستان‌وبلوچستان و همین‌طور کرمان باز هم بارش باران خواهند داشت که گاهی با رگبار و رعد و برق همراه است. این‌جا پدیده صاعقه و آبگرفتگی جاده‌ها ممکن است رخ دهد، یعنی در مناطق مستعدی چون زمین‌های شیب‌دار و خروجی حوضه‌های آبریز با توجه به توپوگرافی محل می‌تواند آبگرفتگی رخ دهد.»
براساس پیش‌بینی‌ها از روز چهارشنبه پدیده خاصی تقریبا رخ نخواهد داد و بارش‌ها به خراسان‌جنوبی یا سیستان و بلوچستان و احتمالا شرق کرمان محدود خواهد شد. باقی نقاط کشور پدیده ویژه‌ای ندارد. «علاوه بر این‌که طی روزهای دوشنبه و سه‌شنبه در بخش عمده کشور به‌خصوص سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و اصفهان وزش باد، نسبتا شدید خواهد بود. چون این بارندگی در سیستان و بلوچستان یکپارچه نیست و به صورت رگبار و رعد و برق رخ می‌دهد، عمدتا قابل‌توجه نخواهد بود و وزش باد می‌تواند در برخی نقاط گردوخاک ایجاد کند که این روند می‌تواند کندی ترافیک را سبب شود. به‌طوری که در برخی محورهای مواصلاتی آن منطقه که محورهای ترانزیتی هم محسوب می‌شوند، می‌تواند باعث کاهش دید شود و ترافیک را تحت‌تأثیر قرار دهد.» او با توضیح شرایط جوی روز چهارشنبه ادامه می‌دهد: «با خروج سامانه در روز چهارشنبه، روند افزایش دما در طول روزهای پنجشنبه و جمعه کاملا محسوس خواهد بود و از روز شنبه انتظار داریم که سامانه بارشی دیگری از غرب کشور وارد شود. به‌طوری که جمعه‌شب در نوار غربی کشور بارندگی خواهیم داشت.
وظیفه همچنین با استناد به آنچه خروجی مدل‌های هواشناسی نشان می‌دهد، می‌گوید: «بارش‌ها در آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی و اردبیل متمرکز خواهد شد و به هرحال از جنوب غرب تا شمال غرب در جمعه‌شب انتظار داریم که بارندگی داشته باشیم.»
مدیر پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور
می توانیم برای این بارش ها خوشحال باشیم اگرچه این سامانه بارشی با خسارت هایی همراه بوده است.
کاهش دما در بهار را سرمازدگی دیررس می نامیم و اگر در پاییز باشد، سرمازدگی زودرس سرمازدگی دیررس با توجه بالا بودن دما در نیمه اول فروردین، در برخی مناطق مثل زنجان، قزوین، کردستان، همدان و البرز با خسارت هایی برای محصولات باغی همراه بود براساس آمار رسمی هیچ سالی کمتر از امسال نسبت به پنجاه سال اخیر کاهش بارش نداشتیم بارش های سال آبی جاری بیش از ٤٦ درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته است.
ارسال نظر