خروج تقاضای مازاد دلار از بازار ارز

دنیای اقتصاد: روز گذشته، پیاده‌روهای خیابان فردوسی خیس و لیز و خلوت‌تر از همیشه بود. مهم‌ترین اتفاق بازار پس از تصمیمات جدید ارزی، خروج تقاضای اضافی از بازار بود. تا همین هفته گذشته، بسیاری از مردم عادی وارد بازار می‌شدند و سعی می‌کردند با استفاده از تفاوت بین نرخ عرضه بازیگران بازارساز و بازار آزاد کسب سود کنند.

در آخرین روزی که چنین رویه‌ای در بازار وجود داشت، متقاضیان ارز مسافرتی می‌توانستند دلار را با قیمت ۴ هزار و ۹۷۰ تومان از صرافی‌های منتخب تهیه کنند و آن را بالاتر از ۵ هزار و ۷۰۰ تومان در بازار به فروش برسانند. فاصله بین قیمت‌ها به اندازه‌ای بود که متقاضی حتی با پرداخت هزینه لغو بلیت پرواز و هزینه‌های خروج از کشور، همچنان سود قابل‌ملاحظه‌ای را کسب می‌کرد. جذابیت بهره‌گیری از چنین سودی موجب شده بود که صف‌های طولانی در بازار شکل بگیرد و فضای بازار و انتظارات افراد بیرونی را تحت‌تاثیر قرار دهد. در واقع، مشاهده صف‌های طولانی و روند افزایشی قیمت دلار موجب می‌شد روزبه‌روز به تقاضاهای اضافی بازار افزوده شود؛ تقاضای مازاد را می‌توان به تقاضای افرادی تعبیر کرد که نیاز واقعی به تهیه ارز نداشتند، ولی به دلایل مختلفی از جمله بهره‌گیری از اختلاف قیمت‌ها، جوسازی روانی پیرامون قیمت‌ها و انتظارات آینده وارد بازار می‌شدند. با این حال، پس از اینکه دوشنبه شب قیمت دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومان اعلام و خرید و فروش ارز توسط دلالان متوقف شد، کم‌کم تقاضای مازاد نیز از بازار رخت بست. روز سه‌شنبه، در اولین روز بازار پس از اعلام دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی، صف‌های بسیار طولانی در بازار شکل گرفت و عده زیادی برای تهیه ارز با قیمت یاد شده وارد بازار شدند؛ ولی پس از آنکه اعلام شد دیگر از سوی صرافی‌ها ارز مسافرتی عرضه نخواهد شد و فعالیت‌های ارزی بیشتر به سوی بانک‌ها هدایت خواهد شد، افراد مشاهده کردند که راه‌های کسب سود از خرید ارز ارزان از بین رفته است.

در شرایط کنونی، ارز مسافرتی در مبادی خروج فرودگاه‌ها تحویل متقاضیان می‌شود. در کنار این، دیگر بازار آزادی به آن شکل وجود ندارد که مسافران ارز خریداری شده خود را با قیمت‌های بالاتر در آن به فروش برسانند؛ بنابراین می‌توان گفت تصمیمات جدید سیاست‌گذار بخشی از تقاضای مازاد را از بازار خارج کرده است. با این حال، بازیگران انتقاداتی را نیز نسبت به تصمیمات جدید بانک مرکزی عنوان کرده‌اند. عده زیادی عنوان می‌کنند، هزار یورو برای سفرهای خارجی طی یک سال مقدار کافی نیست و متقاضیان در آینده ناچار خواهند شد برای تهیه ارز بیشتری که نیاز دارند، به بازار مراجعه کنند. این در حالی است که هم‌اکنون فعالیت در بازار آزاد ارز نیز دیگر مانند گذشته مجاز نیست، امری که در این شرایط می‌تواند به شکل‌گیری یک بازار سیاه کمک کند.

وضعیت بازیگران غیررسمی ارزی

در اولین روز کاری بازار در هفته جدید، دلالان مانند روزهای انتهایی هفته گذشته دور یکدیگر جمع نشده بودند و به‌صورت منفرد فعالیت می‌کردند؛ هر سایبانی پذیرای چند تن از بازیگران ارزی بود و برخی نیز در مرکز تجارت جهانی قرار گرفته بودند. با این حال، این دسته معامله خاصی را صورت نمی‌دادند و بیشتر به‌دنبال آن بودند که مشتری عادی پیدا کنند. در واقع به‌نظر نمی‌رسید دلالان با یکدیگر مبادله چندانی داشته باشند و سعی داشتند افراد عادی را که برای تهیه ارز به بازار آمده بودند جذب کنند. این دسته از معامله‌گران سعی می‌کردند در صورتی که خریدار خاصی پیدا کنند، با قیمت‌هایی بسیار بالاتر از رقم ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی، دلار را به آنها عرضه کنند.

وضعیت بازیگران رسمی بازار

روز گذشته، اولین روزی بود که صرافی‌ها به‌صورت قانونی مجاز به معامله اسکناس‌های ارزی نبودند. با وجود این، بیشتر صرافی‌های خیابان فردوسی مطابق روزهای قبل کار خود را از حدود ساعت ۱۰ صبح آغاز کردند. حتی کارمندان صرافی‌ها نیز مطابق روند گذشته پشت سیستم‌های خود بودند و کمتر کسی به دلیل کاهش فعالیت‌های قانونی ترجیح داده بود که به بازار نیاید. با این حال، تفاوت‌های مشهودی نیز دیده می‌شد. تقریبا افراد بسیار کمی به صرافی‌ها مراجعه می‌کردند. فضایی که برای بسیاری از صرافی‌ها غریب بود. روی تابلوی بسیاری از این صرافی‌ها اطلاعیه‌ای با مضمونی مشابه مشاهده می‌شد «خرید و فروش ارز تا اطلاع ثانوی نداریم». برخی نیز قیمتی را روی تابلوی خود ثبت نکرده بودند، موضوعی که از عدم فروش ارز و فعالیت آنها خبر می‌داد.

واکنش رئیس کانون صرافان به بخشنامه جدید

با منع صرافی‌ها از خرید و فروش اسکناس، رئیس کانون صرافان، صرافی‌ها را دعوت به آرامش و صبر کرد. رئیس کانون صرافان با دعوت از صرافی‌ها به صبوری برای روشن شدن سیاست‌های جدید ارزی کشور گفت: به‌زودی جلسه‌ای با مسوولان بانک مرکزی درباره آینده فعالیت صرافی‌ها برگزار می‌کنیم. وی با یادآوری اینکه در شیوه گذشته، صرافی‌ها همه نیازهای ارزی متقاضیان را پوشش می‌دادند، گفت: نمی‌توان از تقاضای ارزی برای قاچاق کالا و ارز و نیز اقداماتی که پولشویی محسوب می‌شوند، چشم‌پوشی کرد و نیاز است پالایشی در تقاضاهای ارزی انجام شود.

مجتهدی با تاکید بر اینکه صرافی‌ها در زمینه مبارزه با پولشویی با برنامه‌های دولت همسو هستند، اظهار کرد: صرافی‌ها در اقتصاد جهانی حضور فعال دارند و قابل محو نیستند؛ در ایران نیز صرافی‌ها در سالیان گذشته بازوی اقتصادی کشور بوده‌اند و انتظار می‌رود صبوری کنند تا فضای روشنی برای آینده فعالیت آنها ترسیم شود. رئیس کانون صرافان با یادآوری اینکه تاکنون جلسه‌های ارزی در سطح حاکمیتی بوده است، افزود: به‌زودی مسوولان کانون صرافان جلسه‌ای با مدیران بانک مرکزی خواهند داشت تا چگونگی حضور صنف صرافی در مبادلات ارزی مشخص شود.

وی تاکید کرد: صنف صرافی منافع ملی را به منافع صنفی خود ترجیح می‌دهد و توانایی لازم را برای همکاری با دولت در جهت پوشش مبادلات ارزی کشور دارد. مجتهدی افزود: باید اجازه داد مسوولان به بازار ارز نظم بدهند و در این شرایط صبوری خریداران و فروشندگان ارز ضروری است تا جایگاه هر کسی اعم از بانک‌ها و صرافی‌ها در بازار مشخص شود. وی با یادآوری اظهارات رئیس کل بانک مرکزی درباره اینکه هنوز بخشی از مبادلات بین‌المللی ایران به عهده صرافی‌هاست، گفت: هنوز روابط بانکی ایران در سطح مطلوب نیست و از این رو صرافی‌ها می‌توانند در مراودات ارزی همکاری لازم را با دولت داشته باشند. وی همچنین به مقررات گروه ویژه اقدام مالی (FATF) برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم در جهان اشاره کرد و افزود: باید کمک کنیم تا دست کسانی که در امور پولشویی و قاچاق فعالند، از سیستم ارزی کشور کوتاه شود و نظام پولی کشور به سطح استانداردهای بین‌المللی برسد.

مجتهدی حضور صرافان را برای کمک به سیستم نقل و انتقالات مالی کشور ضروری دانست و گفت: با توجه به تحریم‌ها، بدون کمک صرافی‌ها نمی‌توان انتظار داشت چرخه پولی به‌طور کامل شکل گیرد. رئیس کانون صرافان در پاسخ به اینکه کدام یک از صرافی‌ها قرار است با اقدام نیروی انتظامی پلمب شود، اظهار کرد: صرافی‌های دارای مجوز رسمی از بانک مرکزی مشکلی ندارند، اما اگر مجوز صرافی حتی یک روز پیش نیز باطل شده باشد، باید تمدید شود.وی در عین حال افزود: باید بین صرافی که نسبت به دریافت مجوز اقدام کرده و همه معاملات آن در سامانه نظارت ارز ثبت می‌شود و مالیات سالانه را به‌طور شفاف می‌پردازد با فردی که هیچ گاه مالیات نداده و معاملات آن نیز قابل‌پیگیری نیست و اقدام‌هایش مصداق پولشویی است، تفاوت قائل شد.

سکه در میانه کانال

روز گذشته، سکه تمام بهار آزادی نیز به روند افزایشی خود ادامه داد. سکه که پس از لغو حراج روز چهارشنبه در مسیر صعودی قرار گرفته و با بیش از ۵۰ هزار تومان رشد به قیمت یک میلیون و ۷۸۰ هزار تومان رسیده بود، در اولین روز هفته ۵ هزار تومان رشد دیگر را تجربه کرد و به قیمت یک میلیون و ۷۸۵ هزار تومان رسید. این در شرایطی بود که برخی صرافی‌ها و فروشندگان، بهای سکه را بر تابلوهای خود بالای یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان ثبت کردند.