صالحی: در پیشران هسته‌ای خیلی جلو هستیم

خبرگزاری ایسنا: عاون رئیس‌جمهوری گفت: شش کشور در دنیا دارای پیشران هسته ای هستند اما ما الان قصدی برای ورود به این مساله نداریم.

علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی شامگاه دوشنبه در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری با اشاره به رونمایی از سامانه سنجش فرآیندی اظهار کرد: این سامانه در رابطه با شبیه‌سازی یک راکتور مورد استفاده در پیشران هسته‌ای مورد استفاده است. فرض کنید یک راکتور را می‌خواهید بسازید. برای ساخت آن بعد از آنکه آن را در ذهن، کامپیوتر و محاسبات طراحی کردید باید روی زمین آن محاسبات را با موقعیت تطبیق دهید و برای چنین تستی در حال حاضر سامانه شبیه‌سازی سنجش فرآیندی ساخته شده است.

وی گفت: این سامانه قابلیت آن را دارد که آرایش مختلف سوخت‌ها را به شکل مربع و مثلث انجام دهد. سوخت را از هم جدا و یا نزدیک کند. همچنین با توجه به اینکه این راکتور باید در شناورها قرار گیرد نیاز است تا در شرایط شناور و تکان‌های مربوطه مورد تست قرار گیرد.

صالحی گفت: ما در محاسبات مربوط به این راکتورها خیلی جلو رفتیم و امروز دقیقا می‌دانیم چه می‌خواهیم. پنج کشور صاحب پیشران هسته‌ای در بعد نظامی هستند و هند سال گذشته به آنها اضافه شد که آن هم استفاده نظامی دارد. در حالی که ما چنین تصمیمی را اعلام نکردیم و فعلا قصد این مساله را نداریم.

رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: پیشران‌ها موارد غیرنظامی هم دارند و کشورهایی مثل ژاپن و روسیه در رابطه با شناورهای بزرگ صید ماهی و یا یخ‌شکن‌ها از آنها استفاده کرده و می‌کنند. با توجه به اینکه علم و تکنولوژی در رابطه با ساخت پیشران خیلی جلو رفته است بسیاری از کشورها آرام آرام به این سمت می‌روند که پیشران‌های هسته‌ای را در عرصه تجاری به کار گیرند.

صالحی تاکید کرد: ما در بحث پیشران خیلی جلو هستیم.

معاون رئیس‌جمهوری در پاسخ به این سوال که اگر به هر دلیل خروج آمریکا از برجام اتفاق بیفتد پاسخ ایران چه خواهد بود، اظهار کرد: اینکه اگر آمریکا از برجام خارج شود چه می‌شود، تصمیمش با هیات نظارت بر برجام و مقامات ارشد است اما از نظر فنی ما مثل یک ارتش تلقی می‌شویم. در همه سطوح آماده‌ایم که اگر فرمانده دستور داد پیشروی کنیم و نگوییم مثلا آذوقه یا تفنگ نیست. ما همه چیزمان آماده است و در سطوح مختلف به سرعت می‌توانیم به شرایط قبلی برگردیم.

صالحی ادامه داد: ما در نطنز خیلی سریع می‌توانیم کار را پیش ببریم و اورانیوم غنی‌شده تولید کنیم یا در فردو اورانیوم ۲۰ درصد داشته باشیم بنابراین جای نگرانی نیست.

رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه این گفت‌وگو در رابطه با آخرین تحولات مربوط به راکتور اراک با تاکید بر اینکه متولی طراحی راکتور اراک، ایران است، گفت: با این وجود ما از اینکه کشورهایی مثل چین و دیگر کشورهای ۱+۵ طراحی‌های ما را بررسی کنند و مورد تایید قرار دهند، استقبال می‌کنیم. ما طراحی مفهومی و پایه را انجام داده‌ایم و به تایید طرف چینی و کشورهای دیگر رسیده است. این تایید بسیار مهم است چراکه مساله ایمنی در حوزه فناوری هسته‌ای امر بسیار مهمی است بنابراین باید با اطمینان خاطر در این مسیر گام برداریم.

وی گفت: ما در این روند انتقال دانش فنی داریم و این برای ما بسیار مهم است.

رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین اعلام کرد: طراحی تفصیلی راکتور اراک در بخش قابل توجهی انجام شده و به طرف چینی ارائه شده است. قدم بعدی در رابطه با اراک، ساخت تجهیزات براساس طراحی‌های ارائه‌شده است که ما در این بخش هم وارد گفت‌وگو بر سر قراردادهای مربوطه شده‌ایم. از این رو می‌توانم بگویم ما از زمان‌بندی تعیین‌شده در رابطه با مذاکرات پیش از شروع ساخت خیلی جلوتر هستیم و امیدواریم طی سه سال آینده شاهد راه‌اندازی راکتور اراک باشیم.

صالحی در ادامه، توضیحی درباره راکتور قدیمی اراک به افکار عمومی ارائه کرد. وی گفت: متاسفانه در افکار عمومی تصور این بود که راکتور اراک در حال کار بوده است و بعد از برجام فعالیت آن متوقف شده اما باید بگویم این راکتور هنوز عملیاتی نشده بود و بخشی از تجهیزات بسیار مهم آن تامین نشده بود یا سوخت آن مورد تست قرار نگرفته بود. ما در برخی تجهیزات از جمله پمپ‌ها یا ماشین تعویض سوخت کمبودهای عمده‌ای داشتیم. علاوه بر این، شار نوترونی راکتور بسیار پایین بود و خیلی از کارها را نمی‌توانستیم با آن انجام دهیم. مثلا ما نمی‌توانستیم با آن راکتور کبالت تولید کنیم که برای سامانه‌های پرتودهی خیلی مهم هستند و هر ساله آن را وارد می‌کنیم. در حالی که با راکتور بازطراحی‌شده در آینده می‌توانیم این محصول را خودمان تولید کنیم. علاوه بر اینها در رابطه با سوخت راکتور جدید که قرار است چینی‌ها آن را تامین کنند و بسیار قابل اعتماد است، ما بسیار جلو خواهیم رفت.

رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین در ادامه درباره قراردادی که با قزاقستان برای واردات حدود ۹۵۰ تن کیک زرد داشتیم اما با مخالفت ۱+۵ روبه‌رو شد، اظهار کرد: قرارداد ما با قزاقستان براساس یک توافق جانبی میان ما و ۱+۵ بود. براساس این قرارداد، قرار بود ۶۰۰ تن کیک زرد خریداری کنیم و علاوه بر آن ۳۰۰ تن را دریافت کرده و به UF۶ تبدیل کنیم و مجددا به قزاقستان بفروشیم اما متاسفانه این قرارداد در حالی که امضا شده بود و آماده عملیاتی‌شدن بود با کارشناسی انگلیسی‌ها متوقف شد البته دوستان ما در وزارت خارجه همچنان در حال پیگیری این مساله هستند.

رئیس سازمان انرژی اتمی درباره اجرای برجام نیز گفت: در بعد فنی کارها جلو می‌رود و دعوت می‌کنیم از صداوسیما که بروند و از سایت فردو، نطنز و دیگر تاسیسات گزارش تهیه کنند و به مردم نشان دهند. ما این امکان را داریم که در عرض چهار روز در فردو به دستگاه‌ها گاز تزریق و تولید اورانیوم ۲۰ درصد را آغاز کنیم. سایت فردو پیام جدی‌ای برای کشورهای مقابل ما در بحث هسته‌ای دارد. وقتی ما می‌گوییم چهار روزه می‌توانیم به شرایط قبل برگردیم آنها به خوبی متوجه می‌شوند چه می‌گوییم. متاسفانه برخی در داخل این را باور نمی‌کنند و می‌گویند بلوف می‌زنید. سفیر فرانسه در واشنگتن گفته است اگر ایرانی‌ها واقعا چنین کاری کنند چه کار باید کرد؟ این نشان می‌دهد آنها از این مساله نگرانند و پیام را دریافت کرده‌اند.

صالحی ادامه داد: علاوه بر این در سایت فردو تاسیسات ایزوتوپ پایدار ایجاد و تجهیزات آن نصب شده است و در حال تست هستند. برخی ماشین‌های سانتریفیوژ باید اصلاح شوند و تغییرات مختصر با کمک روس‌ها در آنها ایجاد شود. روس‌ها تا به امروز خوب همکاری کرده‌اند و امیدواریم در آینده نه‌چندان دور شاهد تولید ایزوتوپ پایدار باشیم.

این مقام ارشد سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: ایزوتوپ پایدار، ماده‌ای بسیار ارزشمند و گران است و ما را وارد عرصه جدیدی می‌کند.

معاون رئیس‌جمهوری در ادامه درباره با سانتریفیوژ دکانتر اظهار کرد: این سانتریفیوژ موارد استفاده گوناگونی دارد اما این نوع آن که در ایران ساخته شده است به درخواست وزارت نفت و برای استفاده در زمینه استخراج نفت است. عمدتا کشورهایی مثل آمریکا این سانتریفیوژ را در اختیار دارند و هند تحت لیسانس آمریکا نیز آن را تولید می‌کند و فکر می‌کنم یکی دو کشور اروپایی مثل فرانسه این سانتریفیوژ را داشته باشند. متاسفانه بسیاری از کشورها خیلی از تجهیزات و مواد را به ما می‌دهند اما برخی از این تجهیزات مثل همین سانتریفیوژ را به ما نمی‌دهند. مثلا دوستان ما در وزارت بهداشت از یک کارخانه داروسازی در فرانسه تجهیزات و موادی را می‌خواستند خریداری کنند و در لیستشان سانتریفیوژی بود که ما سال گذشته آن را به وزارت بهداشت تحویل دادیم و طرف فرانسوی گفته بود آن نوع سانتریفیوژ را نمی‌تواند به ما بفروشد، طرف ایرانی پاسخ داده بود اتفاقا ما همه چیز را می‌خواهیم به جز آن دستگاه چون خودمان داریم و وقتی با این مساله مواجه شدند و دیدند ظرفیت تولید آن در داخل کشورمان وجود دارد بر سر قیمت آن چانه زدند.

صالحی در ادامه در رابطه با تولید کیک زرد و استخراج اورانیوم در کشور گفت: ما تصورمان این بود که در بخش اورانیوم و معادن اورانیوم فقیر هستیم. اما اواخر سال ۸۸ - ۸۹ که با اجازه رهبری اکتشاف هوایی را سرعت دادیم موارد امیدبخش زیادی دیدیم و الان می‌توانیم بگوییم در این حوزه فقیر نیستیم اگرچه غنی هم نیستیم. کیک زرد ماده استراتژیکی است و ما در این حوزه با جدیت عمل خواهیم کرد. اولین محموله از کیک زرد کارخانه اردکان یزد امروز همزمان با ۲۰ فروردین به تاسیسات اصفهان منتقل شد و امیدواریم در سال ۹۷ تولیدات قابل توجهی از کیک زرد در کارخانه اردکان داشته باشیم.

وی ادامه داد: امیدواریم در مناطق مرزی کشورمان بویژه مناطق شرقی و شمالی نتایج قابل توجهی از ذخایر اورانیوم را دریافت کنیم. ما تلاش داریم به تعداد نیروگاه‌هایی که داریم کیک زرد مورد نیاز را در داخل تامین کنیم.

صالحی همچنین در رابطه با جوان‌سازی راکتور تهران اظهار کرد: این راکتور واقعا پیر شده بود و نیاز به جوان‌سازی داشت. از این رو راکتور را کاملا بازسازی کردیم. تمام کانال‌ها در آن پوسیده بود که تلاش کردیم مجددا نوسازی شود و برای هر کانال آزمایشگاه ویژه تعبیه کردیم تا از هر کانال بتوانیم پرتو بگیریم. علاوه بر این اگر راکتور به طور کامل بازسازی و فعال شود می‌توان از تمام قابلیت‌هایش استفاده کرد مثلا در نوترون‌تراپی راکتور تهران قابلیت بالایی دارد که در سال‌های گذشته از آن استفاده نشده و ما قصد داریم این ظرفیت را فعال کنیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی درباره ساخت دستگاه تست لوپ در راکتور تهران اظهار کرد: از این دستگاه امروز در حضور رئیس‌جمهوری رونمایی شد. این دستگاه به معنای مدار آزمایش است یعنی در استخر راکتور تهران یک محفظه درست کردیم و داخل استخر قرار دادیم به طوری که آب وارد آن نمی‌شود. برای تست سوخت راکتوری مثل راکتور تهران باید از قبل آزمایش انجام شود و این آزمایش باید در شرایط واقعی اتفاق بیفتد. با ساخت این محفظه و دستگاه این امکان به ما داده می‌شود تا سوخت را در شرایط واقعی تست کنیم و در معرض تشعشعات، فشار و حرارت واقعی قرار دهیم و بعد از آن اگر سوخت برایش مشکلی ایجاد نشد می‌تواند به تولید انبوه برسد.

صالحی با بیان خاطره‌ای از تست سوخت ۲۰ درصد گفت: در زمان تولید سوخت ۲۰ درصد ما این امکان را نداشتیم و سوخت مورد نظر را برای تست در استخر قرار دادیم اما نمونه اولیه شکاف برداشت که سریع نمونه سوخت را از استخر خارج کردیم تا تشعشعات منتشر نشود و با رفع نقایصش آن را مجددا تست کردیم اما حالا که این دستگاه را داریم دیگر جای نگرانی نیست. باید بگویم عملا با ساخت این دستگاه ما یک راکتور ساخته‌ایم. ما امیدواریم بتوانیم دستگاه‌های بزرگ‌تر و بهتری بسازیم تا با آنها سوخت مورد نظر راکتورهای قدرت را مثل راکتور بوشهر تست کنیم.

معاون رئیس‌جمهوری درباره ورود ایران به عرصه فناوری کوانتومی نیز اظهار کرد: کوانتوم دنیایی است که در آینده بدون آن بشر زندگی نمی‌کند. مثلا فرض کنید امروز دنیا بدون برق باشد یا بدون موبایل. تصورش امکان‌پذیر نیست. کوانتوم علم محاسبات و کامپیوترهای جدید است که سرعت در آنها بسیار بالاست. الان شرکت گوگل سرمایه‌گذاری عظیمی روی کامپیوترهای کوانتومی کرده است. استفاده دیگر این فناوری در عرصه ارتباطات است و همانطور که در اخبار دیدید چینی‌ها اولین ماهواره کوانتومی را به کار گرفته‌اند که از امنیت و سرعت بسیار بالایی برخوردار است. اکنون ما زیرساخت‌های لازم را برای ورود به این عرصه فراهم کرده‌ایم و آزمایش‌های زیادی را در این حوزه انجام داده‌ایم و توانسته‌ایم آزمایش در هم تنیدگی را با موفقیت انجام دهیم اما نیاز داریم این آزمایش را تکرار کنیم و چنانچه پس از چندین بار تکرار، روند مورد قبول و موفقیت‌آمیز بود با اطمینان می‌توانیم اعلام کنیم که در این عرصه به نتایج قابل توجهی رسیده‌ایم و اگر موفق شویم اولین کشور در جهان اسلام هستیم که به فناوری کوانتوم وارد شده‌ایم و این نتیجه ظرف ماه‌های آینده به دست خواهد آمد.

صالحی استفاده دیگر فناوری کوانتوم را در بیولوژی عنوان کرد و گفت: هر چه بتوانیم در این حوزه وسایل و دستگاه‌های اندازه‌گیری ظریف و حساس را تولید کنیم و تکنولوژی بالاتری را داشته باشیم می‌توانیم به عرصه اندازه‌گیری دقیق مغناطیس زمین و یا جاذبه زمین وارد شویم که فناوری کوانتوم این شرایط را برای ما فراهم می‌کند.

رئیس سازمان انرژی اتمی در رابطه با روند رو به رشد و گسترش نیروگاه‌های هسته‌ای در حوزه خلیج فارس گفت: این کشورها در حال خریدن باطری هستند؛ البته باطری‌های خیلی بزرگ. یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس چهار نیروگاه خریداری کرده است و کشور سازنده تضمین کرده که آن را راهبری می‌کند و بعد از ۴۰، ۵۰ سال هم آن را جمع‌آوری خواهد کرد. اما ما اینطور نیروگاه نمی‌سازیم بلکه خودمان آن را می‌سازیم و راهبری می‌کنیم همانطور که الان نیروگاه بوشهر را خودمان اداره می‌کنیم.