کلاه قرمزی هم در امان نیست

آفتاب یزد: دهه‌ شصتی‌های ایران ابژه‌های نسلی ویژه‌ی خودشان را دارند. از انیمیشن‌های غم‌انگیز که معمولا مشکلات زندگی انسان‌های بی کس و بی خانمان را نشان می‌داد گرفته تا مجموعه‌های تلویزیونی که جمع‌گرایی و ساده زیستن را به نمایش می‌گذاشت. اما تمام مجموعه‌های تلویزیونی به نمایش انیمیشن و موجودات واقعی نمی‌پردازد. در این میان عروسک‌ها که دست‌ساز بشر هستند و قدمتی بیشتر از انیمیشن‌ها در زندگی انسان دارند، جایگاه ویژه‌ای دارند. مجموعه‌های عروسکی تلویزیون ایران، از گذشته تا حال مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده‌اند. بعضی از شخصیت‌های عروسکی با گذر زمان تنها به خاطره و به معنای واقعی واژه جسم بی‌جانی تبدیل شده‌اند و باید آن‌ها را در موزه‌ سینما جست. اما چنین سرنوشتی برای تمام این عروسک‌ها نوشته نشد؛ حضور بعضی از این عروسک‌ها در زندگی روزمره از هر جانداری محسوس‌تر است. مجموعه‌های کلاه‌قرمزی از آن دست از مجموعه‌های ماندگار و جاری در زندگی ایرانیان است. این مجموعه که در خاطرات دهه شصتی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد، برای نخستین بار در سال ۱۳۷۲ وارد خانه‌ها شد. کلاه قرمزی و پسرخاله بارها در تلویزیون و سینما بچه‌ها را سرگرم کردند و خنداندند. اما بچه‌ها تنها گروهی نبودند که مشتاق تماشای این مجموعه بودند؛ چه بسیار بزرگسالانی که بیشتر از بچه‌ها در انتظار پخش این مجموعه به ویژه نسخه‌های نوروزی آن می‌نشستند.

محبوبیت همه‌گیر
مجموعه نوروزی کلاه قرمزی از سال ۱۳۸۸ در صدا و سیمای ایران پخش می‌شود. در این سال‌ها عروسک‌های زیادی به این مجموعه افزوده شده است. تعدد عروسک‌ها و همچنین نپرداختن صرف این مجموعه به موضوعات کودکان، باعث محبوبیت آن در بین بزرگسالان شده است. این محبوبیت و تعداد بالای بیننده، برای این سریال کم دردسر نساخته است؛ از زمزمه‌های عدم پخش این مجموعه در صدا و سیما گرفته تا ممنوع‌التصویر شدن جیگر! حاشیه‌های مربوط به اختلاف عوامل کلاه قرمزی با صدا و سیما تا جایی بالا گرفت که مرتضی میرباقری، معاون سیما در شهریورماه گذشته در این خصوص به خبرنگاران گفت: «کلاه قرمزی در مالکیت صدا و سیماست و آقای جعفری جلوه (مدیر شبکه دو) چندین جلسه را با عوامل کلاه قرمزی در کنار تیم حقوقی داشتند و ما علاقه‌مند هستیم که این مشکل حل شود اما باید این موضوع در چارچوب قانون و مسیر حقوقی - کارشناسی حل شود. تلاش ما این است که سایر منابع را برای هنرمندان فراهم کنیم. گاهی اقداماتی غیرحرفه‌ای صورت می‌گیرد که در مسیر اختلال ایجاد می‌کند.»

غیبت دو ساله
اختلاف صدا و سیما با مجموعه‌های پر طرفدار به ویژه مجموعه‌های طنز اتفاق تازه‌ای نیست. اما در مورد کلاه قرمزی این مسئله عجیب‌تر می‌نماید. مجموعه‌ای عروسکی که با مطرح کردن داستان‌هایی در جمع عروسک‌ها، سعی در دوری از دنیای پر فریب و نیرنگ انسان‌ها دارد، روا نیست که مورد چنین بی‌مهری‌هایی قرار بگیرد.
پرحاشیه‌ترین شخصیت این مجموعه، جیگر است. خری که چند سال پیش، تنها به‌خاطر نامش ممنوع‌التصویر شد! شاید به دلیل اختلافات سازندگان کلاه قرمزی و صدا و سیما بود که از سال 1394 تا سال 1397، پخش این مجموعه در روزهای نوروز متوقف شد.

پایان بدون خداحافظی
حضور دوباره‌ی کلاه‌ قرمزی در نوروز ۱۳۹۷، بسیاری از ایرانیان را خوشحال کرد. چند سالی بود که جای این مجموعه در بین برنامه‌های نوروزی تلویزیون خالی بود. اما گویا پخش مجموعه‌ی جدید کلاه قرمزی در تلویزیون بدون حرف و حدیث نبود. طبق معمول حرف و حدیث‌هایی از جنس سانسور. حمید جبلی صدا پیشه کلاه قرمزی و پسر خاله و نویسنده‌ی این مجموعه در پیامی اینستاگرامی به سانسور‌های اعمال شده بر کلاه قرمزی واکنش نشان داد و نوشت: «به خاطر مردم آمدیم؛ به خاطر مردم لطفا کمتر سانسور کنید!» جالب این جاست که جبلی در پایان پیامش نام «داداش گلم» را آورده است. داداش گلم شخصیتی آوازخوان است که رفتارش هنگام خواندن آواز، جالب توجه است. جبلی همچنین عکسی از داداش گلم را همراه با این پیام در صفحه‌ی خود گذاشته است. افزون بر حمید جبلی، محمد لقمانیان یکی از عروسک‌گردانان این مجموعه نیز لب به گلایه گشود و نوشت: «نمی‌دونم و نمی‌دونیم چرا کلاه قرمزی یهو و بدون خداحافظی تموم شد! سانسور زیاد بود مثل سریال پایتخت، کلاه قرمزی هم از این قضیه مستثنی نبود.» آن گونه که از حرف‌های این عروسک‌گردان برمی‌آید احتمالا بخشی از سریال که سانسور شده مربوط به بخش‌های پایانی سریال بوده، چرا که سریال بدون خداحافظی و پایان‌بندی تمام شده است! این بخش سانسور شده مربوط به حضور همسر فامیل دور و اعتراض وی به آقای مجری است. در این بخش همسر فامیل دور به آقای مجری اعتراض می‌کند که فامیل دور احتمالا همسری جز او را اختیار کرده است؛ به این دلیل که فامیل دور پیش‌تر فقط به همسرش می‌گفت «موشموشی»، حال آن که به تازگی به شخص جدیدی هم موش موشی می‌گوید. اما آقای مجری همسر فامیل دور را قانع می‌کند که فامیل به همسرش خیانت نکرده است و همسر جدیدی ندارد؛ بلکه موش موشی یکی از شخصیت‌های مجموعه است که واقعا یک موش است. همچنین بخش دیگری از کلاه قرمزی که مربوط به شخصیت داداش گلم آواز خوان است نیز سانسور شده است. شخصیت داداش گلم، به جز یک معرفی کوتاه، نتوانست در قسمت‌های دیگر مجموعه حضور پیدا کند و چهره‌ای ممنوعه یافت.

هنرمندان را نترسانید
اما چرا صدا و سیما چنین غیر حرفه‌ای و بدون عاقبت‌اندیشی قصد جان خود را کرده است و مجموعه‌های پر طرفدار و نوستالژیک را این گونه از زیر تیغ سانسور می‌گذراند؟ سال‌هاست که مردم در بین تولیدات سیما از چند مجموعه‌ی تلویزیونی استقبال می‌کنند و بی‌صبرانه منتظر رسیدن ایام پخش این مجموعه‌ها هستند. حال چنین رفتار ناشیانه‌ای چه بر سر مخاطبان تلویزیون خواهد آورد؟ قطعا ریزشی وسیع‌تر از گذشته را در تعداد مخاطبان تلویزیون شاهد خواهیم بود؛ ریزشی که از سال‌ها پیش آغاز شده است. این که صدا و سیما توانسته چنین مجموعه‌ی پرطرفداری را بیافریند و تا سال‌ها به عنوان یک نوستالژی شیرین در ذهن مردم جای دهد، اتفاق بسیار نیکی برای یک رسانه است. این اتفاق در مورد کلاه قرمزی افتاده است، اما می‌بینیم که صدا و سیما با دستان خودش در حال نابودی این مجموعه است. سانسورهای صدا و سیما شاید چشم بسیاری از نویسندگان، تهیه‌کنندگان و کارگردانانی را که می‌خواهند با این سازمان کار کنند بترساند و آن‌ها از فعالیت هنری منصرف کند و یا این که آن‌ها را به عرضه‌ی هنرشان از طریقی جز صدا و سیما وادارد.