از اوجگیری دل تورو تا احیای مک دورماند

بانی فیلم - وصال روحانی: ۴۸ ساعت بعد از توزیع جوایز «اسکار ۲۰۱۸» در تالار کداک تیاتر شهر لس آنجلس و در مراسمی ۵/۴ ساعته که از شبکه ABL آمریکا برای بیش از ۱۴۵ کشور پخش مستقیم یا غیرمستقیم تلویزیونی شد، اوجگیری گی یرمو دل توروی مکزیک در این حرفه بیش از هر زمانی تحقق یافت و فرانسیس مک دورماند مسن نیز ۲۲ سال بعد از فتح اولین مجسمه طلایی اش بابت بازی در فیلم پلیسی «فارگو» دومین اسکار خود را هم فرا چنگ آورد و یک بار دیگر برترین بازیگر زن نقش اول سال تلقی شد و مراتب و مراحل احیای خود را کامل کرد. این در حالی است که دل توروی مکزیکی هم اسکار برترین فیلم سال را با «شکل آب» برد و هم خودش برترین کارگردان شناخته شد.

«دانکرک» فیلم جنگی اخیر کریستوفر نولان سه اسکار برد تا پس از «شکل آب» چهار اسکاری پر جایزه ترین فیلم در نودمین دوره اهدای این جوایز باشد اما از سه جایزه این فیلم دوتا صرفاً اسکارهای فنی (تدوین صدا و میکس صدا) بودند و فقط اسکار تدوین می توانست یک دستاورد بسیار با ارزش موضوعی و محتوایی برای «دانکرک» با فضای مستندوار آن تلقی شود. اختصاص یافتن دو اسکار از ۴ اسکار قسمت های بازیگری به «سه بیلبورد بیرون ابینگ میسوری» سندی از غنای سناریوی این فیلم به قلم و کارگردانی مارتین مک دوناف بریتانیایی- ایرلندی بود اما چه سود که اسکارهای اصلی تری که نام شان آمار به دل تورو و فیلم غریب وی رسید.

دل بستن به رویای غریب
اسکار ۲۰۱۸ که نتایج آن صبح روز دوشنبه (۱۴ اسفند) اعلام شد، تاکیدی آشکار و تازه بر دل بستن چشمگیر هالیوود به «شکل آب» بود. «شکل آب» فیلم اخیر گی یرمو دل توروی مکزیکی درباره زنی لال است که در یک مجتمع تحقیقاتی- فضایی در گوشه ای از شهر بالتیمور آمریکا کار می کند ولی روزی با انتقال یک هیولای روبوت وار موهوم به آن محل زندگی اش دگرگون می شود. فتح ۷ گلدن گلوب در اواسط ماه ژانویه نشان داده بود که این فیلم ظرفیت های چشمگیری برای تصاحب اسکارها هم دارد و در همین راستا این قصه غیرملموس در نودمین دوره اهدای جوایز اسکار که برای دومین سال متوالی به مجری گری جیمی کیمل برگزار شد، از ۱۳ کاندیدایی خود چهار جایزه را تصاحب کرد که اسکارهای اصلی و بسیار مهم بهترین فیلم و برترین کارگردانی را هم شامل می شد.

دل تورو: این غلبه نیک اندیشی به اهریمن ها است
پیروزی بزرگ دل تورو حلقه فتوحات سینماگران مکزیکی در مهمترین جوایز سینمایی جهان را وسیعتر ساخت به طوری که برای چهارمین بار در ۵ سال اخیر مجسمه طلایی برترین کارگردان به یک هنرمند این کشور رسید. پیشتر آلفونسو کوارون با «جاذبه» (۲۰۱۳) و آله خاندرو گونزالز ایناریتو با «بازگشته» و «مرد پرنده ای» (۲۰۱۴ و ۲۰۱۵) به این جایزه رسیده بودند. دل تورو که برخلاف نفرات فوق در تولید آثار پولساز هالیوود هم دست داشته است، در مصاحبه ای با شبکه ABC آمریکا که مثل معمول پخش کننده مستقیم تلویزیونی مراسم اسکار بود، «شکل آب» را محصول عشق و همکاری یک گروه متحد نامید و تصریح کرد که قصه فیلم تاکیدی بر ظرفیت های وسیع امید و نیک اندیشی برای غلبه بر تباهی ها و اهریمن ها است. وی افزود: به هر حال من یک مهاجر به حساب می آیم و دنیای متحد کنونی باید فرصت های بیشتری به ما برای بیان داستان هایمان بدهد.
مادر، من دارم با اسکار می آیم!

پیروزی گری اولدمن بریتانیایی و ۶۰ ساله در شاخه برترین بازیگر مرد نقش اول یک موضوع «از پیش معلوم» و محصول برتری عظیم او بر رقبایش بود. او در فیلم «تاریک ترین ساعات» رل وینستون چرچیل نخست وزیر ایام جنگ جهانی دوم بریتانیا را طوری بازی کرده که انگار خود اوست و گریم مفصل صورت گرفته بر روی چهره او به حدی بوده که تشخیص سیمای واقعی وی را غیرممکن کرده بود و براساس همین سزاواری ها بود که وی پیش از اسکار جوایز گلدن گلوب و بافتا و کلکسیونی از جوایز انجمن های دیگر سینمایی را هم درو کرده بود. اولدمن در نطق بعد از پیروزی اش خطاب به مادر ۹۹ ساله اش گفت: مادر، بافتنی های خود را کنار بگذار، دارم اسکار را به خانه می آورم.

مک دورماند: دستمزدها یکسان شود
فرانسیس مک دورماند آمریکایی که برابر با انتظارهای قبلی اسکار برترین بازیگر زن نقش اول را ربود، روی «سن» گفت: اگر از فرط هیجان افتادم مرا از نو بلند کنید زیرا حرف های زیادی برای گفتن دارم. من از سایر کاندیداهای شایسته این جایزه هم می خواهم برخیزند زیرا همه ما طرح هایی تازه داریم و باید بودجه ساخت و ارائه آنها را فراهم آوریم. اضافه بر این باید نهضت تعیین دستمزدهای برابر برای زنان و مردان در حرفه سینما به سامان برسد.

متشکرم، بیلبوردها!
مک دورماند در «سه بیلبورد بیرون ابینگ میسوری» زن رنج کشیده ای در ایالت میسوری آمریکا است که دختر جوان دلبندش به قتل رسیده اما ماهها بعد نیز معضلات مرتبط با آن حل نشده و خبری از دستگیری قاتلان نیست و در نتیجه با اجازه سه بیلبورد در منطقه محل زندگی اش و نوشتن عباراتی روی آنها به انتقاد از مسوولان پلیس منطقه بر می خیزد. سم راک ول به خاطر ایفای رل افسر تندرو و طرفدار تبعیض نژادی اداره پلیس در همین فیلم، دوشنبه جایزه اسکار نقش دوم مرد را کسب کرد تا تعداد پیروزی ها و آرای مشابه در جوایز عمده امسال شامل اسکار، بافتا، سزار و گلدن گلوب پرشمارتر شود. راک ول در جمله ای معنادار و توام با طنز در سخنرانی پس از پیروزی اش گفت از هر کسی که تا به حال ضمن عبور از خیابان ها به بیلبوردها نگاه و محتوای آنها را خوانده است، تشکر می کند!

پیروزی مادر پرنده بر دوش!
اسکار نقش دوم زن نیز در استمرار ماجرای تشابه جوایز نهادهای بزرگ سهم آلیسون یانی شد که قبلاً گلدن گلوب را هم صید کرده بود، او در فیلم «من، تونیا» مادر سختگیر کاراکتر ایفا شده توسط مارگوت رابی است که در هیأت یک قهرمان واقعی سابق پاتیناژ آمریکا به نام تونیا هاردینگ ظاهر می شود و در رقابت با قهرمان «هم عصر» خویش به نام نانسی کریگان در راه شرکت در المپیک زمستانی ۱۹۹۴ کارش به خشونت کشیده می شود. اهمیت کار یانی اضافه بر تمام تخصص های این هنرمند ۵۹ ساله در این نکته بود که وی در بیشتر صحنه های این فیلم باید یک پرنده کوچک را بر روی شانه خود حمل می کرد. همانند راک ول، این اولین اسکار برای یانی بود.

پیرترین برنده اسکار تاریخ سر بر آورد
جیمز ایوری ۸۹ ساله که اسکار برترین فیلمنامه اقتباس شده را به خاطر نگارش سناریوی فیلم «مرا با نام خودت صدا بزن» برد، بیش از ۴۵ سال سابقه مطرح و نامزد بودن در جوایز اسکار را در معیت همکار فقید سابقش یعنی اسماعیل مرکانت دارد و آن دو با هم کارهای کلاسیکی مانند «اتاقی با یک منظر» و «هاواردز اند» را در سالهای ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۵ ساخته بودند. این اولین اسکار انفرادی ایوری پس از آن فتوحات تیمی در کنار مرکانت بود و با اقتباس وی از روی کتاب رُمانی با همین نام اثر آندره آسیمان حاصل آمد. ایوری با احتساب این که اگنس واردا که فقط ۸ روز مسن تر از اوست نتوانست اسکار برترین فیلم مستند داستانی امسال را تصاحب کند تبدیل به پیرترین برنده اسکار در تاریخ توزیع جوایزی شد که اهدای آن از سال ۱۹۲۷ آغاز شده است.

کار بی سابقه جوردن پیل سیاهپوست
مجسمه طلایی برترین سناریوی اوری ژینال در یک شگفتی بزرگ نصیب جوردن پیل برای ساخت و ارائه فیلم ترسناک «راه فرار» (یا «برو بیرون») شد تا وی به اولین هنرمند سیاهپوست تاریخ طی ۹۰ دوره اهدای اسکار تبدیل شود که جایزه نخست این قسمت را تصاحب می کند. پیل روی «سن» و پس از دریافت جایزه اش گفت: بارها روند تولید این فیلم را متوقف و سپس از نو اقدام و تلاش کردم زیرا می ترسیدم که تماشاگری نداشته باشد.

البته نگرانی پیل که در گذشته نزدیک یک تیم کمدی دو نفره معروف و موفق با نام «کی و پیل» داشت بیهوده بود زیرا بین فیلم های اسکاری امسال فقط «دانکرک» ساخته جنگی کریستوفر نولان درآمد بیشتری در گیشه ها داشت. «دانکرک» که کاندیدای ۸ جایزه اسکار بود، از جوایز اصلی نصیبی برنگرفت اما اسکارهای بهترین تدوین و برترین ادیت صدا و موفق ترین میکس صدا را تصاحب کرد.

والت دیسنی دست بردار نیست
در قسمت انیمیشن «کوکو» اول شد تا والت دیسنی با انبانی از اسکارهای قدیم و جدید یک بار دیگر تخصص خود را در این ژانر با صید مطرح ترین جایزه تبلیغاتی سینمای جهان به نمایش بگذارد و این فیلم اسکار برترین ترانه را هم با آوای «مرا به یاد آور» بدست آورد. در همین حال اسکار برترین موسیقی متن به الکساندر دسپلات فرانسوی رسید که موسیقی پر رمز و رازی را برای «شکل آب» ساخته است. دسپلات که ۲ سال پیش اسکار همین شاخه را با موسیقی ساخته خود برای فیلم «هتل بزرگ بوداپست» هم صید کرده بود، در نطق پس از دریافت جایزه اش خطاب به گی یرمو دل تورو گفت: متشکرم که اجازه دادی موسیقی متن فیلم زبان احساسات و وسیله صحبت کردن کاراکترهای اصلی (اشاره به لال بودن کاراکتر سالی هاوکینز) در این فیلم باشد.

اولین اسکار بعد از ۱۴ کاندیدایی
طلسم شکنانه ترین پیروزی صبح دوشنبه را در مراسم «اسکار ۲۰۱۸» بی گمان راجر دیکینز داشت زیرا این فیلمبردار پر سابقه و گرانمایه سرانجام در چهاردهمین مرتبه نامزدی اش برای اسکار، این جایزه را برای نخستین مرتبه صید کرد. این مهم با موسیقی ریتمیک و ضربه زننده ای که وی برای فیلم علمی- تخیلی «بلید رانر ۲۰۴۹» ساخته است نصیب وی شد و این فیلم که دنباله ای بر کار کلاسیک سال ۱۹۸۲ ریدلی اسکات به حساب می آید. سومین مرتبه همکاری وی را با دنیس ویله نوو کارگردان کانادایی شکل داده است و در دو مورد قبلی نیز وی کاندیدای اسکار شده بود که یکی از آنها سال پیش برای فیلم پلیسی «سیکاریو» بود. دیکینز روی سن گفت: اگر همچنان فیلمبرداری می کنم به خاطر ارادتم به اسکار نیست بلکه به دلیل عشق به این حرفه است. اهل آماده کردن نطق پیروزی هم نیستم و فقط در سال ۱۹۹۵ که اولین کاندیدایی ام برای فیلم «ندامتگاه شاشنگ» بود چیزی را در ذهنم آماده کرده بودم که آن هم به سبب شکستم در انتخابات آن سال، هرگز علنی و بیان نشد.

پیروزی ورزش ناب کوبی برایانت
«اسکار ۲۰۱۸» از چهره های ورزشی هم بی نصیب نماند زیرا مجسمه طلایی بهترین انیمیشن کوتاه به «بسکتبال عزیز» رسید که هر چند توسط گلن کین کارگردانی شده اما متن آن را کوبی برایانت بسکتبالیست مشهور و بازنشسته آمریکایی نوشته و همین ورزشکار هم کار نریشن روی فیلم را انجام داده و به مثابه نامه عشق او به این ورزش است. همانند عشق به سینما که با اهدای اسکارهای ۲۰۱۸ هم فروکش نکرد و وعده ملاقات بزرگان این حرفه از همان دیروز به اسکارهای ۲۰۱۹ در اسفندماه ۱۳۹۷ گذاشته شد. زمانی که آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری امیدوار است. هیچ یادی از هاروی وین اشتاین تهیه کننده بدنام آمریکایی که به دهها زن تعدی کرده و دوشنبه هم چند هنرمند آسیب دیده در مراسم اسکار به نکوهش وی پرداختند، نشود و او محو و محوتر گردد.

نقطه اوجی تازه برای آلیسون یانی
آلیسون یانی هنرپیشه زن ۵۹ ساله ای که متولد شهر بوستون مرکز ایالت ماساچوست آمریکا است و پیشتر هم نام و وصف وی را آوردیم، پس از سالها درخشش در تلویزیون و فتح ۷ جایزه امی (اسکار تلویزیونی) سرانجام اولین مجسمه طلایی عمر هنری خود را نیز بدست آورد. وی با بازی در فیلم کمدی سیاه «من، تونیا» به این توفیق نایل آمد اما پیش از آن نیز جوایز متعددی را به خاطر نقش آفرینی اش در این فیلم کسب کرده بود یکی از آنها جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش دوم سال بود و دیگری بافتا (اسکار سینمای بریتانیا) و همین طور جایزه ای با همین عنوان از جانب اتحادیه بازیگران سینمای آمریکا که برای تعیین برنده های اسکار این رده نیز به آرای همان ها رجوع شد. یانی حتی سابقه درخشش در تئاتر و کسب جوایزی عمده در این حیطه را هم دارد که برای آثاری چون «منظری از یک پل» و موزیکال «۹ تا ۵» بوده است و از فیلم های شاخص او در یک عمر هنری حداقل ۳۵ ساله می توان به «رنگ های اولیه»، «ساعت ها»، «هیراسپری»، «جونو» و «دختری در قطار» اشاره کرد اما فتح اسکار امسال اوجی نادیده و قله ای تازه برای او به شمار می آید.

بُرد بزرگ جوردن پیل
در میان ۹ فیلم کاندیدای مجسمه برترین فیلم سال فقط یک فیلم وجود داشت که نامزد شدنش در عین سزاواری برای این مهم تا حدی اسباب تعجب شده بود و از سایر کاندیداها از این مهم دورتر نشان می داد. آن فیلم «راه فرار» (یا «برو بیرون») ساخته جوردن پیل، کارگردان سیاهپوست و جوان آمریکایی بود که مضمونی جنایی و ترس آور دارد و خیلی ها آن را از پدیدهای سال سینمای جهان دانسته اند. مشکل «Get Out» این بود که با هشت فیلمی بر سر اسکار مزبور رقابت می کرد که اعتبار و نفوذ نام شان بیشتر از این فیلم بود و به لحاظ تشکیلاتی و حمایت نهادها از آنان لااقل برای جوردن پیل و فیلم وی غیرقابل دستیابی نشان می دادند و از آن قبیل بودند «پُست»، ساخته استیون اسپیلبرگ، «دانکرک» به کارگردانی کریستوفر نولان، «لیدی برد» کار گره تا گرویک و البته «شکل آب» ساخته ویژه و غیرمتعارف گی یرمو دل توروی مکزیکی که سرانجام اسکار را تصاحب کرد. پیل که کاندیدای اسکار برترین کارگردانی هم شده بود، به واقع به عرصه بازی ای پا نهاده بود که برای او بردی در برنداشت اما این فقط ظاهر قضیه بود و او همان طور که پیشتر هم آوردیم اسکار برترین سناریوی اوری ژینال سال را برد تا یک پیروزی بزرگ را تجربه کند.

اعجاز سالی هاوکینز در «شکل آب»
به اعتقاد اکثر کارشناسان فیلم و سینما سالی هاوکینز بریتانیایی و ۴۲ ساله که دانش آموخته سازمان معتبر آکادمی هنرهای دراماتیک شهر لندن است، بهترین و غریب ترین بازی سال را در فیلم «شکل آب» ساخته گی یرمو دل تورو ارائه داده و از هر جهت اعجاب انگیز نشان می دهد. او همان طور که پیشتر هم گفتیم، در این فیلم کارمند زن لال یک مجتمع تحقیقاتی فضایی در گوشه ای از آمریکا است که با یک موجود روبوتیک کریه چهره منتقل شده به آن جا مراوداتی پیدا می کند و دل تورو با به تصویر کشیدن این ارتباط غیرمعمول جهان غرق در تکنولوژی های کاذب را به سخره می گیرد و هشدار می دهد که حتی روابط انسانی پس از گذشت ۱۸ سال از هزاره سوم در پایین ترین سطح خود قرار دارد و جایش را به ارتباط انسان با تبلت ها و روبت ها و ملاحظات ماشینی داده که جز بیماری روحی چیزی از آن برنمی خیزد. سالی هاوکینز در رل چنین زنی که قوه تکلم ندارد با دریای احساسات گنگی که هر لحظه صورتش را می پوشاند، بینندگان را به سوی فرجام غیرعادی ارتباط هایی از این دست رهنمون می کند. وی واقعاً شایستگی دریافت اسکار برترین بازیگر زن نقش اول سال را داشت اما ناچاراً تسلیم فرانسیس مک دورماند شد تا به حق خود نرسد.

یک کاندیدای غیرمعمول در بین انیمیشن ها
در میان ۵ فیلمی که نامزد اسکار برترین انیمیشن سال شده بودند، «عشق به ونسان» عجیب ترین و غیرمعمول ترین کار هنری نشان می دهد، در حالی که شانس پیروزی دو کارتون هالیوودی «کوکو» و «فردیناند» بسیار بیشتر از سه کاندیدای دیگر بود و در نهایت نیز «کوکو» این جایزه را برد، اگر مبنا را بر غنا و قوت تصاویری قرار می دادند که هر فریم فیلم را شکل می دهد، «عشق به ونسان» پروازی بلندتر را تجربه می کرد. این فیلم به رغم کارتونی بودن و برداشتی که معمولاً از آثار این ژانر وجود دارد نه یک کار کمیک سطحی بلکه اثری دراماتیک براساس زندگی و دستاوردهای ونسان ون گوگ نقاش افسانه ای هلند است و بسیاری از صحنه ها و تصاویر این انیمیشن همچون نقاشی های رنگ و روغن و نشانگر کارهای ون گوگ و بهتر بگوییم آثار ۱۲۵ هنرمندی است که تکرار کننده خطوط کاری و تکنیک های وی بوده اند. این فیلم با نویسندگی و کارگردانی دوروتا کوبی یلا و هیو ولچمن ساخته شده و به نام لهستان عرضه شده و بودجه انستیتوی فیلم این کشور شرق اروپایی و همچنین شرکت کمیک استارتر تهیه آن را ممکن ساخته است. در این میان کوبی یلا نیز مثل مرادش- ون گوگ- از سالها پیش به حرفه نقاشی پرداخته و در میان نامه ها و یادگارهای وی کنکاش عمیقی داشته است.

حذف شده ای بزرگ به نام «در تاریکی»
در حالی که فیلم سوئدی «میدان» و «بی عشق» کار عمیق آندری زویاگینتسف روسی و همچنین «یک زن فوق العاده» اثری از سینمای شیلی شانس قابل توجهی برای تصاحب اسکار برترین فیلم «خارجی» (غیرانگلیسی زبان) امسال داشتند و درنهایت «یک زن فوق العاده» اول شد، بسیاری از کارشناسان از شگفتی حذف نام فیلم آلمانی «در حال محو شدن» (یا «در تاریکی») سخن می رانند. این فیلم با بازی بسیار قوی دایان کروگر در رل اصلی چندی پیش جایزه گلدن گلوب برترین فیلم «خارجی» امسال را تصاحب کرد و به سبب تشابه فراوان انتخاب های گلوب با گزینش های اسکار راهیابی آن به فهرست نامزدهای «اسکار ۲۰۱۸» حتمی به نظر می رسید اما در یکی از شگفتی های عمده خلق شده توسط آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری (نهاد اهدا کننده اسکار) نام این فیلم اصلاً وارد فهرست نامزدها نشد. این فیلم را فاتح اکین کارگردان ترکیه ای ساکن آلمان ساخته و در اواخر بهار ۲۰۱۷ در جشنواره معتبر کن فرانسه هم تحسین شد و در همان جا بود که کروگر جایزه نخل طلای برترین بازیگر زن را تصاحب کرد.