واکنش به کم شدن مناطق حفاظت شده در ایران

رویداد ۲۴ نوشت: اسماعیل کهرم، فعال محیط زیست در واکنش به مصوبه شورای عالی محیط‌زیست برای کم شدن مناطق حفاظت‌شده گفت: این اقدام، به نفع غارتگران و از بین برندگان محیط‌زیست و به نفع توسعه ناپایدار خواهد بود و در این شرایط محیط‌زیست قربانی خواهد شد. چون مسئولان قصد دارند ۱۱ درصد مناطق حفاظت‌شده را از دست محیط‌زیست خارج کنند و آن را برای ساخت‌وساز جاده، شهرک و کارخانه استفاده کنند.

به‌تازگی مسئولان سازمان محیط‌زیست، مصوبه‌ای از سوی شورای عالی محیط‌زیست اعلام کردند که در آن نشان می‌داد ۷۷ هزار هکتار از ۲۸ منطقه مورد حفاظت‌شده کاهش پیداکرده است. در تاریخ مناطق حفاظت‌شده کشور این اولین بار است که چنین تصمیمی گرفته می‌شود.

همین هم دلیلی شد تا بسیاری از فعالان محیط‌زیست به این مصوبه واکنش تند و انتقادات شدیدی داشته باشند. شورای عالی محیط‌زیست در تصمیم‌گیری خود اعلام کرده است این مناطق به دلیل تعارض با حوزه‌ها گوناگون و مشکلاتی که در بخش‌های مختلف ایجاد کرده است از حفاظت محیط‌زیست خارج می‌شود. درصورتی‌که فعالان محیط‌زیست این مصوبه را یک گناه بزرگ و نابخشودنی می‌دانند که جای جبران هم ندارد.

از طرفی کارشناسان که دلیل کاهش مناطق را اصلا منطقی نمی‌دانند از مسئولان می‌خواهند که در این حوزه شفافیت داشته باشد. چون به نظر آنها چگونه ممکن است یک منطقه حفاظت‌شده با منطقه صنعتی و نظامی و خدمات شهری تعارض داشته باشد و برای اینکه این تعارض حل شود وسعت منطقه را زیاد کنید نه اینکه کاهش دهید.

اسماعیل کهرم، مشاور سابق رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‎وگو با رویداد۲۴ درباره مصوبه شورای عالی برای کم شدن مناطق حفاظت‌شده به گفت: اینکه گفته می‌شود با مناطق حفاظت‌شده با بخش‌های مختلف تعارض دارد و مشکلاتی ایجاد کرده است، اصلا درست نیست. ایران در آمار جهانی پایین‌ترین رتبه را از مناطق نگهداری شده، دارد. در ایران کل مناطق تثبیت‌شده ۱۱ درصد است درصورتی‌که در بسیاری از کشورهای جهان ۴۴ درصد از خاک‌شان را برای نسل‌های آینده قرار می‌دهند و اصلا به آن دست نمی‌زنند.

او ادامه داد: حدود ۴۵ سال گذشته در سازمان محیط‌زیست افراد کارشناس و متخصص نقاط گوناگون کشور را بازدید و رصد می‌کردند. وقتی نقاطی که همانند بهشت بود را پیدا می‌کردند، توصیه می‌کردند از این مناطق حفاظت شود و هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگیرد. مجلس هم همکاری لازم را انجام می‌داد و تصویب می‌شد. اما اکنون ما در بازنگری خود به‌جای افزایش مناطق حفاظت‌شده آن را می‌خواهیم کم کنیم. در این شرایط آیا ضمانتی است که در دوره‌های بعد این مناطق دوباره وسعت پیدا کند. مطمئن هستم این اتفاق نمی‌افتد و در دوره‌های آینده افزایش و بازگشت مناطق حفاظت‌شده غیرممکن است.

این فعال محیط‌زیست افزود: آقای تابش، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس درباره این مصوبه شورای عالی محیط زیست حرف جالبی نقل کردند. اینکه کم کردن مناطق حفظ‌شده، برای توسعه پیشرفت‌های صنعتی است. یعنی صراحتا ایشان گفتند که محیط‌زیست اهمیتی ندارد. درصورتی‌که باید به‌جای این اقدام از شخم زدن، جاده‌سازی، ساخت‌وسازهای بی‌رویه و شهرک‌سازی مناطق چهارگانه جلوگیری شود.

او ادامه داد: اکنون تعارض محیط‌زیست در این است که مانع منافع انسانی و توسعه صنعتی است. به همین دلیل قرار است از این به بعد اجازه داده شود که مردم به‌راحتی بتوانند در بهترین مناطق ایران هرکاری دوست دارند انجام دهند و آن را شخم بزند تا صنعت و ساخت‌وساز شهرک و کارخانه‌ها پیشرفت کند.

کهرم اشاره کرد: بیرون کشیدن مناطقی که باید از آن حفظ و نگهداری کرد علیه محیط‌زیست است. آقای «عیسی کلانتری» رئیس جدید سازمان محیط‌زیست به تنها چیزی که توجه ندارند مسئله محیط‌زیست است. به نظرم رئیس‌جمهور خانم ابتکار را از مسئولیت سازمان کنار گذاشتند چون با این اقدامات موافق نبودند.

مشاور سابق رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: چندین سال پیش در دوران آقای خاتمی تصمیم گرفته‌شده پارک‌های ملی چون خجیر، سرخه‌حصار، شهرک زیتون واگذار شود. خانم ابتکار همان موقع دفاع کردند که اگر این‌گونه اقدامات صورت گیرد مسئولیت حفاظت هیچ‌یک از مناطق را به عهده نمی‌گیرد و همه محیط‌بانان را از مناطق بیرون می‌آورند. همچنین قرار بود نای بند بوشهر قسمتی از کویر مرکزی را منطقه حفاظت درآورند و در آن چاه نفت بزنند که بازهم خانم ابتکار اجازه ندادند.

او ادامه داد: آقای روحانی اطلاع داشتند که تا زمانی خانم ابتکار در سازمان باشند نمی‌توانند مناطق حفاظت‌شده را کاهش دهند و به نظرم کاهش مناطق حفاظت‌شده از برنامه‌های قدیم دولت بوده. برای همین هم فردی را مدیر سازمان کردند که بیشتر فعالیت و بودجه خود را به آب اختصاص دهد و ما به‌راحتی این مناطق را از دست بدهیم. درصورتی‌که این مناطق گل و بهشت ایران است. خود من جزو کسانی بودم که ۴۰ سال گذشته این مناطق را به آقای فیروز رئیس سازمان محیط‌زیست سفارش کردم و ایشان هم به مجلس دادند و بخشی از مناطق حفاظت‌شده نام‌گذاری شد.

وی تاکید کرد: این اقدام، به نفع غارتگران و از بین برندگان محیط‌زیست و به نفع توسعه ناپایدار خواهد بود و در این شرایط محیط‌زیست قربانی خواهد شد. چون مسئولان قصد دارند ۱۱ درصد مناطق حفاظت‌شده را از دست محیط‌زیست خارج کنند و آن را برای ساخت‌وساز جاده، شهرک و کارخانه استفاده کنند.

پژوهش‌گر پژوهشگاه مهندسی بحران‌های طبیعی افزود: اصلا برای مسئولان بحران منابع طبیعی آینده اهمیت ندارد. اکنون مهم این است که از نظر اقتصاد خود را تامین کنند و از این مناطق درآمد داشته باشند. مانند منطقه آشوراده که ابتدا می‌خواستند به بخش خصوصی واگذار کنند اما اکنون به میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی تعلق دارد. در صورتی آشورده از مناطق طبیعی نادر ایران به شمار می‌آید.

کهرم در اشاره به عملکرد رئیس سازمان محیط‌زیست گفت: اکنون آقای کلانتری۷۰ درصد وقت و بودجه و برنامه خود را فقط به حوزه آب تخصیص داده است. درصورتی‌که سازمان محیط‌زیست اصلا در این حوزه وظیفه‌ای ندارد.اگر قرار است آقای کلانتری مسئولیت آب را به عهده گیرد پس وزارت نیرو چه وظیفه‌ای دارد؟ مسئولیت سازمان و محیط‌بانان اصلا چیز دیگری است. اینکه در مناطق از شکار جلوگیری کند و به فکر حیات یوزپلنگ ایرانی و دیگر حیوانات نادر ایران باشد، نه اینکه میراب شود و چاه حفر کند.

این فعال محیط‌زیست در پایان تاکید کرد: ما به‌عنوان افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنیم به‌صراحت می‌توانیم بگوییم در پایان چهار سال دولت یازدهم، محیط‌زیست بسیار تضعیف خواهد شد و من از عملکرد بسیار متاسف هستم. هرچند دولت شعار «دولت محیط‌زیستی» می‌دهد ولی در عمل اصلا برخلاف آن عمل کرده است.