برندگان و بازندگان دو دوره بورس تهران

روزنامه دنیای اقتصاد: شاخص کل بورس تهران در معاملات روز گذشته با افت ۱۹۲واحدی مواجه شد و ضمن واگذاری کانال ۹۷ هزار واحدی در سطح ۹۶ هزار و ۹۹۱ واحدی به کار خود پایان داد.

انتشار سیگنال‌ها از ضعف بازارهای جهانی در ساعات معاملاتی بورس تهران، قیمت سهام مربوطه را تحت فشار قرار داد و نماگر بازار را با افت ۲/ ۰ درصدی مواجه کرد. با توجه به اینکه عمده بازدهی بورس تهران از ابتدای سال به پشتوانه رشد بنیادی سهام کالایی رخ داده است، رصد تحولات بازارهای جهانی یکی از مهم‌ترین‌ موضوعاتی است که سهامداران دنبال می‌کنند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد صنایع کالایی بورس تهران از ابتدای سال جاری تا روز اوج شاخص سهام (۴ بهمن) پربازده‌ترین گروه‌های بورسی بوده‌اند. در ادامه اما شاخص این صنایع از سطوح قبلی عقب‌نشینی کردند. این عقب‌نشینی در شرایطی رقم خورد که بازدهی این صنایع از ابتدای سال همچنان قابل توجه است. بر همین اساس روند اخیر صنایع مزبور، نوعی اصلاح قیمتی و زمانی به شمار می‌رود.

از روز اوج‌نشینی شاخص تا دیروز

حالا بیشتر از یک ماه و نیم است که شاخص سهام در مسیر نزولی حرکت می‌کند. در ۴ بهمن ماه سال جاری شاخص کل در ادامه رکورد‌شکنی‌های تاریخی خود به سطح ۹۹ هزار و ۵۵۲ واحدی رسید. این بالاترین سطح شاخص سهام طی تاریخ فعالیت بورس تهران به شمار می‌رود. بیشترین تاثیر در رکورد‌شکنی‌های پی‌در‌پی نماگر بورس تهران بر دوش تقویت بازارهای جهانی و روند صعودی نرخ ارز بود. جایی که نمادهای وابسته به قیمت نفت و فلزات پایه در کنار صعود نرخ ارز بیشترین حمایت را از شاخص کل به عمل آورد و رکورد‌شکنی‌های متعددی برای نماگر اصلی بازار سهام به ثبت رساندند. این روند تا چهارمین روز معاملاتی بهمن ماه نیز ادامه داشت. در ادامه این معاملات تضعیف شد و در نهایت با سیطره احتیاط و انتظار در بازار سهام کانال‌های فتح شده شاخص سهام به تدریج از دست رفت. در فضای معاملاتی ۲۷ روز اخیر (از هفتم بهمن ماه تا کنون) رنگ و بوی انتظار و احتیاط در بازار سهام به خوبی مشهود است. در رقم خوردن این فضای احتیاطی چندین عامل اثر‌گذار بود. نگرانی‌های غیراقتصادی (برجام)، صعود چشمگیر نرخ ارز و عدم قطعیت در بازارهای جهانی در مجموع روند عمومی قیمت سهام در بورس تهران را در مسیری محتاطانه پیش برد.

دونالد ترامپ در شامگاه ۲۲ دی ماه پایبندی ایران به برجام را تایید نکرد. این عامل موجب شد، سهامداران دست به عصا به داد وستد سهام بپردازند. در ادامه نیز صعود چشمگیر نرخ ارز احتیاط را در معاملات تشدید کرد. هر چند مطابق نمونه‌های تاریخی بین صعود نرخ ارز و رشد عمومی قیمت سهام نوعی همبستگی وجود دارد با این حال سهامداران از صعود این ارز مهم برداشت غیر اقتصادی داشتند و این امر نگرانی‌ها را تشدید کرد. ارائه بسته بانک مرکزی برای مقابله با التهاب ارزی مسیر بورس تهران را بیش از پیش مبهم کرد. انتشار گواهی سپرده بانکی با سود ۲۰ درصدی فشار فروش در تالار شیشه‌ای را شدت داد. روند تحولات بازارهای جهانی در ۲۷ روز معاملاتی اخیر (از ۷ بهمن تا معاملات ماه گذشته) نیز حاکی از شرایط نامطمئنی بوده است. ریزش بازارهای سهام دنیا، چشم‌انداز افزایش عرضه کالاها با عبور از فصل سرما و تصمیم ترامپ در پایان هفته گذشته مبنی بر وضع تعرفه ۲۵ و ۱۰ درصدی بر فولاد و آلومینیوم که احتمالا آغاز یک جنگ تجاری بین آمریکا و شرکایش باشد، همگی مواردی بودند که موجب شدند فعالان عرصه اقتصادی از تحولات این بازارها با عدم قطعیت نسبتا چشمگیری مواجه شوند. تفاوت روند قیمت‌ها از ۷ بهمن ماه تا کنون با روند قیمت سهام از ابتدای سال تا آن بازه زمانی را می‌توان به خوبی در نوسانات شاخص صنایع کالایی بورسی مشاهده کرد.

صدرنشینان دیروز کجا هستند؟

پس از رکوردشکنی شاخص سهام در تاریخ ۴ بهمن ماه، این نماگر تا کنون با افت بیش از ۵/ ۲ درصدی مواجه شده است. مرور تحولات بورس از پیش از تاریخ مزبور و پس از آن نشان می‌دهد که عوامل تقویت‌کننده بازدهی خیره‌کننده بورس تهران از ابتدای تابستان، حالا به‌دلیل عدم قطعیت و ابهام پیرامون خود موجب تنزل قیمت سهام شده‌اند. این روند را می‌توان با مقایسه جدول بازدهی صنایع از ابتدای سال تا ۴ بهمن یعنی روز رسیدن شاخص سهام به رکورد تاریخی و پس از آن تا پایان معاملات دیروز به خوبی مشاهده کرد. رصد جدول بازدهی صنایع از ابتدای سال تا ۴ بهمن ماه حاکی از صدرنشینی صنایع کالایی است. به‌طور مثال در این بازه زمانی دو صنعت فرآورده‌های نفتی و فلزات اساسی با ثبت رشد چشمگیر ۵/ ۸۰ و ۷/ ۷۶ درصدی صدر‌نشین صنایع بورس از ابتدای سال تا ۴ بهمن بوده‌اند. استخراج کانه‌های فلزی نیز با ثبت رشد ۳/ ۵۱ درصدی رتبه چهارم پربازده‌ترین صنعت از ابتدای سال تا تاریخ مزبور را به خود اختصاص داده است. صنعت محصولات پتروشیمی نیز با ثبت بازدهی بیش از ۵/ ۳۶ درصدی مواجه بوده است. این چهار صنعت به تنهایی بیش از ۵۱ درصد ارزش بازار سهام را به خود اختصاص داده‌اند. این موضوع مبین این است که بازدهی ۲۹ درصدی شاخص سهام در ۱۰ ماه نخست سال تحت تاثیر معاملات مثبت در این گروه‌ها و به پشتوانه بنیادی رخ داده است. بررسی جدول صنایع از هفتم بهمن ماه تا معاملات دیروز نیز نشان می‌دهد که این صنایع در این بازه زمانی با افت شاخص مواجه بوده‌اند. صنعت فرآورده‌های نفتی در این بازه زمانی با افت ۱/ ۵ درصدی مواجه بوده است. گروه فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی به ترتیب زیان ۵/ ۲ درصدی و ۱/ ۱ درصدی را تجربه کرده‌اند. محصولات شیمیایی نیز افت ۹/ ۲ درصدی را به ثبت رسانده است. هر چند افت شاخص صنایع مزبور بیان‌کننده عقب‌نشینی قیمت سهام مربوطه از اوج تاریخی شاخص سهام (۴ بهمن) است با این حال با توجه به اینکه بازدهی صنایع مزبور از ابتدای سال همچنان ارقام قابل توجهی هستند، می‌توان گفت روند کنونی بورس تهران نوعی اصلاح قیمتی بوده است.

گروه فرآورده‌های نفتی

پربازده‌ترین صنعت بورس تهران از ابتدای سال جاری تا‌کنون صنعت فرآورده‌های نفتی است. این صنعت از ابتدای سال جاری تا پایان معاملات روز ۴ بهمن‌ماه با ثبت بازدهی ۵/ ۸۰ درصد پربازده‌ترین صنعت بورسی بوده است. اما از آن تاریخ تا کنون ۵ درصد بازدهی خود را از دست داده است. ضعف معاملات در این صنعت به خوبی مشهود است. رشد موجودی نفت آمریکا، رشد شاخص دلار و ریسک گریزی سهامداران از آغاز جنگ تجاری بین آمریکا و شرکای این کشور موجب فشار بر قیمت نفت شد. این امر سهام پالایشی بورس تهران را تحت فشار قرار داد. هر چند در ادامه فعالان تالار شیشه‌ای شاهد تقویت نسبی قیمت این کالای استراتژیک بودند، با این حال گزارش‌های عملکرد گروه فرآورده‌های نفتی در پاییز که باز هم با تاخیر به بازار منعکس شد. در تشدید فشار فروش سهام در این گروه بی‌تاثیر نبوده است. این گزارش‌ها با وجود تعدیل مثبت سودآوری پایین‌تر از انتظار فعالان تالار شیشه‌ای بودند. چشم انداز افزایش تولید نفت آمریکا در شرایطی عامل فشار به بازار نفت است که تخمین‌ها از تولیدات نفت اوپک به کف ۱۰ ماهه از قیمت این کالای استراتژیک حمایت می‌کند. باید دید در ادامه معاملات روند قیمت نفت و ابهاماتی همچون نرخ‌گذاری پالایش و پخش در نهایت مسیر این صنایع را به کجا می‌رساند.

رصد گروه فلزی -معدنی در سال جاری

همان‌طور که اشاره شد گروه فلزات اساسی در زمان اوج تاریخی شاخص سهام با ثبت بازدهی ۷/ ۷۶ درصدی رتبه دوم جدول صنایع بورسی از ابتدای سال بوده است. با این حال از پنجمین روز معاملاتی بازار سهام تا کنون بیش از ۵ درصد از ارتفاع خود را از دست داده است. عقب‌نشینی قیمت سهام زیر‌مجموعه گروه فلزات اساسی از سطوح پیشین به‌دلیل ضعف بازار جهانی فلزات اساسی در بیش از یک ماه اخیر بوده است. در هفته‌های اخیر فعالان تالار شیشه‌ای شاهد نوساناتی در بازارهای مزبور بودند. این نوسانات به‌دلیل ریزش بازارهای سهام دنیا رخ داد. این موضوع تا حد زیادی وضعیت بازارهای جهانی را با عدم قطعیت مواجه کرد و این فلزات نوسانات منفی را تجربه کردند. از آن زمان به نظر می‌رسد نا اطمینانی بر سر معاملات این بازار‌ها سیطره یافت.

مهم‌ترین‌ دلیل این موضوع به احتمال کند شدن رشد تقاضا در چین به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ مصرف‌کننده فلزات بر‌می‌گشت. در ادمه چشم انداز رشد شاخص دلار در پی احتمال ۴ بار افزایش نرخ بهره در سال توسط فدرال رزرو، معاملات فلزات در بازارهای جهانی را تحت فشار قرار داد. در هفته گذشته نیز تصمیم ترامپ در مورد وضع تعرفه سنگین بر واردات فولاد و آلومینیوم ابهام این بازارها را بیش از پیش کرد. در مجموع تمام این عوامل موجب سیطره موجی از نا‌اطمینانی در معاملات بازارهای جهانی شده است. ضمن اینکه چشم انداز رشد عرضه فلزات به خصوص در‌مورد روی نیز وجود دارد.در این میان گروه استخراج کانه‌های فلزی نیز از بازدهی ۱/ ۵۰ درصدی خود در روز ۴ بهمن حدود ۱/ ۱ درصد عقب‌نشینی کرده است. عدم قطعیت در بازارهای جهانی در شرایطی که رشد قیمت سنگ آهن از سهام زیر مجموعه این صنعت حمایت می‌کرد، عامل فشار بر سهام این گروه به شمار می‌رود.