گمانه زنی درباره تغییر مدیریتی در یک نهاد فرهنگی

روزنامه قانون نوشت: امروزه مسئولان دستگاه‌ها، شركت‌ها و نهادهاي مختلف براي اطلاع‌رساني درباره دستاوردهاي مختلف نيازمند تبليغات گسترده‌ هستند. اين اقدام هم مي‌تواند از طريق انتشار اطلاعات در رابطه با اين دستاوردها باشد هم اينكه از طريق تربيت نيروهايي كه بتوانند اين دستاوردها را براي ديگران بازگو كنند. نهادهاي ديني و مذهبي ايران در اين زمينه فعاليت‌هاي گسترده‌اي دارند و هموراه در تلاش هستند تا دستاوردهاي خود را نه تنها در داخل جامعه نشر دهند بلكه به كشورهاي ديگر نيز صادر كنند.

در اين بين نهادي ديني، علمي و بين المللي با هويت حوزه اي به نام جامعه‌المصطفي العالميه فعاليت مي‌كند که با هدف گسترش علوم اسلامي، انسانی و اجتماعی، با رويكرد آموزشي، پژوهشي و تربيتي، اهتمام دارد که انبوهي از داوطلبان را از سراسر جهان تحت پوشش قرار دهد. به گفته مسئولان اين نهاد، جامعه‌المصطفي العالميه فرصت كم نظيري براي تشنگان زلال معارف اسلامي و هدايت قرآني در سراسر جهان فراهم آورد تا ضمن تربيت مجتهدان، عالمان و متخصصان پارسا و متعهد، به تبيين، توليد و تعميق تفكرات و انديشه هاي اسلامي و نشر و ترويج اسلام ناب محمدي همت گمارد.

چند ده‌هزار نيرو

اين نهاد بین المللی بيش از ۵۰۰۰۰ دانش پژوه مرد و زن را از ۱۲۲ مليت، تحت تعليم و تربيت خود داشته که تاكنون، بيش از ۲۵۰۰۰ نفر از آنان دانش آموخته شده اند.

رشته ها

در جامعه‌المصطفي العالميه رشته ها ی اسلامی فقه، اصول فقه، قرآن، حديث، فلسفه، عرفان، اخلاق، كلام و تاريخ اسلام و در حوزه علوم انسانی نيز رشته‌ها و گرایش‌هایی همچون علوم تربيتي، حقوق، روان‌شناسي، اقتصاد، جامعه شناسي، علوم سياسي، بانكداري، ارتباطات، مديريت و زبان و ادبيات زبان های فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسوی و روسی، با رويكرد اسلامي ارائه می شود.

ادوار

اين علوم در دو نظام آموزشی حوزه ای و آکادمیک در قالب ۱۷۰ رشته و گرايش در سطوح نظام آموزشی حوزه‌ای و نظام آموزشی دانشگاهی ذيل تدريس مي‌شود.

دوره تمهيدي (آموزش زبان فارسي و معارف اسلامي)

سطح ۱ - کاردانی

سطح ۲ - کارشناسی

سطح ۳ - کارشناسی ارشد

سطح ۴ - دکتری

سطح ۵ - اجتهاد

جامعه‌المصطفي العالميه ، با بهره گيري از توانمندی‌های نظام آموزشي حوزه ای و بهره مندی از آخرين دستاوردهاي مديريت و برنامه ريزي آموزشي، بيش از ۳۵۰۰ عضو هيات علمي و استاد تمام وقت و پاره وقت در ۱۵۰ گروه علمي و نیز پيشرفته ترين ابزار و فناوري های آموزشي، رشته های مزبور را ارائه می‌كند. این نهاد علمی به دانش آموختگانش مدرك رسمي مورد تاييد مراكز و سازمان هاي علمي بين المللي جهان را اعطا می کند. زبان آموزشی در داخل ایران، فارسی و عربی است که دانش پژوهان در مدت یک‌سال با پیشرفته ترین روش‌های آموزشی آن را فرا می گیرند. زبان آموزشی در کشورهای دیگر متناسب با زبان رسمی آن کشور است. پذيرفته شدگان در آزمون‌ها و مصاحبه‌هاي علمي ورودی جامعه‌المصطفي العالميه ، در قالب دوره هاي آموزشی بلندمدت و كوتاه مدت، به صورت حضوري و مجازي (در دانشگاه مجازي المصطفي) آموزش می بینند.

واحدهاي جامعه‌المصطفي

سازمان مرکزی جامعه‌المصطفي العالميه در قم قرار دارد و بیش از ۱۷۰ واحد آموزشي، تربيتي و پژوهشی وابسته و پيوسته آن در داخل و خارج کشور مستقر است. این واحدها در شهر‌های مشهد، تهران، اصفهان، گرگان و قشم و بيش از ۶۰ كشور جهان مانند آفريقاي جنوبي، آلباني، آلمان، افغانستان، اندونزي، انگلستان، اوگاندا، برزيل، بلغارستان، بنگلادش، بوركينافاسو، بوسني و هرزگوين، بنين، پاكستان، تانزانيا، تايلند، توگو، دانمارك، ژاپن، ساحل عاج، سوئد، سنگال، سوريه، سيرالئون، عراق، غنا، فيليپين، قرقيزستان، قزاقستان،كامرون،كوزوو، كنگو دموكراتيك، كومور، گامبيا، گرجستان، گويان، گينه، لبنان، ماداگاسكار، مالاوي، مالزي، مالي، ميانمار، نروژ، نيجر، نيجريه، هند و... فعال هستند.

توليدات پژوهشي

جامعه المصطفي العالميه، با بهره مندی از ۱۵۰گروه علمي آموزشي و پژوهشي، ۹۰ انجمن علمي، بيش از ۲۵۰۰ پژوهشگر، ۱۲ مرکز پژوهشي و پژوهشگاه و نیز ۶۰ كتابخانه با بيش از ۵۰۰.۰۰۰ نسخه كتاب در داخل و خارج كشور، توليدات علمي فراواني در زمینه ترجمه، تاليف، پژوهش و تصحيح در قالب ۱۲۰۰۰ عنوان كتاب، ۴۰۰۰ پايان نامه، ۲۰۰ عنوان مجله و نشريه علمي - پژوهشي، علمي - ترويجي، تخصصي و اطلاع رساني، ۵۰۰ عنوان كتاب درسي، ۸۳ سايت علمي و ۳۵۰۰۰ مقاله به بيش از ۲۰ زبان زنده جهان عرضه كرده است.

انتشارات اين نهاد

دستاوردهای علمي جامعه المصطفي العالميه در قالب کتاب و منشورات دیگر به زبان های فارسي، عربي، انگليسي، فرانسوي، آلماني، روسي، اردو، آذري، تركي استانبولي، هوسا، سواحيلي، بنگال، تاجيكي و... به همت مراكز بین المللی ترجمه و نشر المصطفي در قم، مشهد، تهران و اصفهان و نيز در کشورهای انگلستان، اندونزي، مالزي، لبنان، هند، پاکستان، افغانستان و تايلند چاپ و منتشر مي شود.

تبادلات پژوهشي

این نهاد علمی به منظور گسترش ارتباطات پژوهشي و تبادلات علمي، همايش هاي علمي بين‌المللي، كارگاه هاي پژوهشي، اردوهاي علمي، المپيادها و مسابقات علمي بين المللي متعددی را به صورت سالانه در داخل و خارج كشور برگزار می‌کند یا در برگزاری آن‌ها همکاری می‌كند. افزون بر این، فرصت‌های مطالعاتی بسیاری را در اختیار پژوهشگران مراكز علمي جهان قرار می دهد. تاكنون، ۱۵ دوره جشنواره بين المللي پژوهشی شيخ طوسي با دريافت بيش از چهار هزار اثر علمي از شرکت کنندگانش در سراسر جهان برگزار شده است.

دستاوردهای فرهنگي - تربيتي

جامعه‌المصطفي العالميه بنا بر رسالت ذاتي‌اش، تربيت را در كنار تعليم قرار داده و با تدوين نظام نامه تربيتي، به دنبال پرورش جامع و متوازن دانش پژوهان در ابعاد علمي، اخلاقي، اجتماعي و فرهنگي است. در این زمینه، با بهره برداری از مراكز تخصصي و ۲۲۰ تشكل فرهنگي دانش پژوهان از ۴۰ مليت و كارشناسان خبره و توانمند، توانسته است بيش از ۷۰۰۰ اردوي فرهنگي، ۵۰۰۰ مراسم فرهنگي و مذهبي، ۱۸ دوره المپياد بين‌المللي قرآن و حدیث در داخل و خارج كشور، ۱۰۰ دوره المپياد و مسابقات ورزشي، ۵ دوره جشنواره طوبي (ویژه آثار و دستاوردهاي فرهنگي و هنري دانش پژوهان) و ۲۰۰۰ دوره آموزش های مهارتي و كاربردي در زمينه های فرهنگي، هنري، رسانه اي، امدادي، فني و مديريتي برگزار کند. راه اندازی ۴۰۰۰ سايت و وبلاگ و انتشار ۳۰۰ نشريه فرهنگي به بيش از ۴۰ زبان زنده دنيا از دیگر اقدامات در این زمینه است. راه اندازي اتحاديه راديو و تلويزيون هاي طلاب جامعه‌المصطفي العالميه نیز از نتايج توانمندي ها و فعاليت هاي فرهنگي جامعه‌المصطفی(ص) است. جامعه‌المصطفي العالميه با در پیش گرفتن راهبرد قرآن محوري، افزون بر راه اندازي رشته‌هاي گوناگون آموزشي و پژوهش هاي قرآني فراوان، توانسته است بيش از ۲۰۰۰ نفر از دانش پژوهان و فرزندان‌شان را به جمع حافظان قرآن كريم بیفزاید. جامعه‌المصطفي العالميه به منظور گسترش ارتباطات آموزشي و پژوهشي با نهادها و مراكز علمي - فرهنگي جهان، با استفاده از كارشناسان داخلي و خارجي، كميسيون هاي منطقه اي و ميزباني مهمانان خارجي، توانسته است ضمن توليد بيش از ۴۵۰ مورد مطالعه منطقه اي، با بيش از ۱۰۰۰ مركز علمي - فرهنگي و ۱۵۰۰ شخصيت علمي و فرهنگي در جهان ارتباط برقرار كرده، با ۱۱۰ دانشگاه و مركز علمي بين المللي در داخل و خارج كشور تفاهمنامه همكاري امضا كند. اکنون، جامعه‌المصطفي العالميه در اتحاديه بين المللي دانشگاه ها (IAU)، اتحاديه دانشگاه هاي جهان اسلام (FUIW)، اتحاديه دانشگاه های آسيا و اقيانوسيه (AUAP)، اتحاديه بين المللي روساي دانشگاه هاي جهان (IAUP) و مجمع اتحاديه دانشجويان جهان اسلام (UIWS) عضو است. جامعه‌المصطفي العالميه اخبار، رويدادها، گزارش فعاليت ها، آخرين دستاوردها و مواضع خود را به وسیله پایگاه خبری المصطفی، نشريه خبري سفيران نور، بيش از ۱۰۰ سايت رسمي به زبان‌هاي گوناگون و حضور در نمايشگاه هاي بين المللي و همکاری با آن‌ها منتشر می کند.

خدمت و تسهيلات

جامعه‌المصطفي العالميه به منظور یاری طلاب و فراهم آوردن زمينه تحصيلي بهتر آنان، متناسب با محل تحصيل و شرايط هر یک، تسهيلات و خدماتي مانند گرفتن ويزا و اقامت تحصيلي، پرداخت كمك هزينه تحصيلي (شهریه)، كمك هزينه مسكن و وام قرض الحسنه، تامین خوابگاه، ارائه خدمات بهداشتی و درماني، مشاوره هاي آموزشي و تربيتي، آموزش هاي كاربردي و مهارتي به همسران و فرزندان، و امكانات ورزشي، فراهم کردن تحصيل ويژه براي خانواده های طلاب و برگزاری اردوهاي تفريحي - زيارتي در نظر می گیرد.

چند ماه پيش آيت‌ا...‌اعرافي، رييس جامعه المصطفی(ص) در گفت‌وگويي نكاتي را درباره جامعه مصطفي(ص) گفت كه اين نهاد را مطرح كرد. وي در پاسخ به اين سوال كه از طریق شبکه جامعه المصطفی(ص) تا کنون چند نفر در سراسر جهان شیعه شده اند؟گفته بود:«با عنایت اهل بیت(ع) از طریق شبکه جامعه المصطفی(ص)در سطح جهان حدود۵۰ میلیون نفر شیعه شده اند و در یکسری از کشورها که از گذشته شیعه بودند و بسیار ناامید شده بودند و تشیع در آنجا رو به اضمحلال و دچار تحریف شده بود دوباره احیا شدند. براي نمونه مرحوم شیخ احمد قمی حدود ۴۰۰سال قبل به کشور تایلند رفته و در آنجا پایه ریزی تشیع کرده بودند. نسلی که به وسیله شیخ احمد قمی شیعه شده بودند تا چند سال قبل تعداد زیادی از آن‌ها بودایی و مسیحی شده بودند و کسانی هم شیعه مانده بودند یک تشیع تحریف شده و رو به اضمحلالی داشتند که الان دوباره شیعیان آنجا احیا شدند. ارتباط ما با اهل سنت در انتقال معارف اهل البیت (ع) و گفتمان انقلاب اسلامی به آن ها هم در سطح جهان بسیار تأثیرگذار بوده است».

رياستي خاص

همانگونه كه گفتيم رياست اين نهاد امروزه برعهده آيت‌ا... اعرافي است؛مردي كه اين روزها با حفظ سمت با تصميم شورای عالی حوزه علمیه قم ‌به‌عنوان مدیر جدید حوزه‌های علمیه سراسر کشور انتخاب شد. اعرافی‌ در سال‌ ۱۳۳۸ در شهر میبد واقع‌ در استان‌ یزد به‌ دنیا آمد. پدرش‌ آیت‌ ا... محمد ابراهیم‌ اعرافی‌ از علمای‌ مشهور آن‌ دیار و از دوستان‌ نزدیک‌ امام‌ خمینی‌(س) بود که‌ نقش‌ بسزایی‌ در بیداری‌ مردم‌ میبد و یزد ایفا کرد. آن‌ عالم‌ وارسته‌ سال‌ها قبل‌ از انقلاب‌ اسلامی‌ نماز جمعه‌ بر پا می‌کرد. تحصیلات‌ کلاسیک‌ خود را در دیار خود آغاز کرد. او پس‌ از خواندن‌ مقداری‌ از دروس‌ ادبیات‌، در سال‌ ۱۳۴۹ به‌ قم‌ آمد و همان‌ جا تحصیلات‌ دوره‌ ابتدایی‌ خود را تکمیل‌ و همزمان‌ دروس‌ حوزه‌ خود را آغاز کرد و به‌‌سرعت‌ دروس‌ دوره‌ مقدمات‌ و سطح‌ را به‌ پایان‌ رسانید. وی طی‌ این‌ سال‌ها از شرکت‌ در دروس‌ فلسفی‌ نیز باز نماند و آن‌ دروس‌ را نیز به‌ حد کمال‌ فرا گرفت‌ و نیز در درس‌ اخلاق‌ استادان‌ خود حضور جدّی‌ داشت‌. وی ضمن‌ تحصیل‌ دروس‌ حوزوی‌ زبان‌های‌ عربی‌ و انگلیسی‌ را فراگرفت‌ و از مطالعات‌ در رشته‌های‌ ریاضی‌ و فلسفه‌ غرب‌ نیز باز نماند و بسیاری‌ از کتب‌ را که‌ در آن‌ روزگار در حوزه‌ متداول‌ نبود، فرا گرفت‌ و در دوره‌ تعلیم‌ و تربیت‌ دفتر همکاری‌ حوزه‌ و دانشگاه‌ (پژوهشگاه‌ حوزه‌ و دانشگاه‌) شرکت‌ کرد و در تعطیلات‌ به‌ مباحثه‌ تفسیر المیزان‌ و شرح‌ نهج‌ البلاغه‌ ابن‌‌ابی‌‌الحدید پرداخت‌. اعرافی‌ در سال‌های‌ تحصیل‌ خود به‌ محضر عالمان‌ بسیاري شرفیاب‌ شد. او که‌ در تفسیر شاگرد آیت‌ ا... مشکینی‌ و در درس هیات‌ شاگرد استاد حسن‌‌زاده‌ آملی‌ بود، کتاب‌های‌ فلسفتنا و اقتصادنا نوشته‌ شهید صدر را نزد آیت‌ ا... سید کاظم‌ حائری‌ فرا گرفت‌. در درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ شاگرد استادانی‌ چون‌ آیت‌ا... العظمی‌ حاج‌ شیخ‌ مرتضی‌ حائری‌، آیت‌ ا... العظمی‌ فاضل‌ لنکرانی‌، آیت‌ ا... العظمی‌ وحید خراسانی‌، آیت‌ ا... العظمی‌ جواد تبریزی‌، آیت‌ ا... العظمی‌ مکارم‌ شیرازی‌ و آیت‌ ا... العظمی‌ شبیری‌ زنجانی‌ بود. او دروس‌ اسفار اربعه‌، برهان‌ شفا، فصوص‌ الحکم‌ و تمهید القواعد را نزد آیت‌ ا... جوادی‌ آملی‌ و بخشی‌ از اسفار را نزد آیت‌ ا...‌ شهید مطهری‌آموخته‌ و در زمینه‌ فلسفه‌ از آیت‌ ا... مصباح‌ یزدی‌ بهره‌های‌ بسیار برد.

سوابق و مسئولیت‌ها

از جمله سوابق و مسئولیت‌های وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. ریاست‌ مرکز جهانی‌ علوم‌ اسلامی‌ و عضویت‌ در هیات‌ امنای‌ آن‌

۲. عضویت‌ در شورای‌ فرهنگی‌ ــ اجتماعی‌ وزارت‌ علوم‌، تحقیقات‌ و فناوری‌

۳. عضویت‌ در شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌

۴. مدیریت‌ گروه‌ علوم‌ تربیتی‌ موسسه‌ امام‌ خمینی‌(س)

۵. عضویت‌ در هیات‌ امنای‌ موسسه‌ بین‌ المللی‌ هدی‌

۶. معاونت‌ پژوهشی‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌

۷. ریاست‌ هیات‌ امنای‌ دانشکده علوم‌ قرآنی‌ میبد

۸. عضویت‌ در کنگره دین‌‌پژوهان‌ کشور

۹. مدیر مسئولی‌ فصلنامه‌های‌ «حوزه‌ و دانشگاه‌»، «جستار اقتصادی‌» و «تربیت‌ اسلامی‌»

۱۰. عضویت‌ در هیات‌ امنای‌ دفتر تبلیغات‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌

۱۱. عضویت‌ در شورای‌ پژوهش‌های‌ علمی‌ کشور

۱۲. عضویت‌ در هیات‌ امنای‌ مرکز جهانی‌ و سازمان‌ مدارس‌ خارج‌ از کشور.

ماجراي يك رييس

با توجه به توضيحاتي كه رسانه هاي نزديك به جامعه‌المصطفي العالميه ارائه كرده‌اند، اين نهادفرهنگي مي‌تواند جايگاهي مناسب براي ترويج گسترده افكار و عقايد اسلامي باشد ولي نبايد در راستاي اهداف جريان‌هايي خاص فعاليت كند و تا كنون نيز اين‌گونه بوده‌است. در همين راستا افرادي در صدر آن قرار مي‌گيرند كه توانايي اين امر را داشته باشند. برخي اخبار و رسانه‌ها خبر مي‌دهند كه قرار است آيت‌ا...‌اعرافي بعد از سال‌ها جامعه المصطفی العالمیه را ترك كند و حجت الاسلام احمدواعظی، برادر رييس دفتر حسن‌روحاني كه هم اکنون ريیس دفتر تبلیغات اسلامی قم است به اين جايگاه برسد. اما مرکز اطلاع رسانی جامعه المصطفی العالمیه در پاسخ به «قانون» شایعاتی را که در فضای مجازی وشبکه‌های اجتماعی مبنی بر انتصاب حجه الاسلام واعظی به جای آیت ا... اعرافی است رد وتاکید کرد درصورت تغییر وانتصاب ريیس جديد موضوع از طریق پایگاه اطلاع رسانی منتشر خواهد شد. یادآور می‌شود، انتخاب ريیس جامعه المصطفی(ص) توسط رهبر معظم انقلاب صورت می‌گیرد.

پيشينه يك گمانه زني

البته اين گمانه‌زني‌ها مختص امروز نيست و در گذشته و زماني كه اعرافي به عنوان رييس حوزه‌هاي علميه انتخاب شد نيز برخي از اين شايعات به وجود آمد. در همان زمان خبرگزاري بين‌المللي قرآن در گزارشي نوشت:« با قطعی شدن انتخاب آیت‌ا... اعرافی، ريیس جامعه المصطفی العالمیه(ص) به مدیریت حوزه‌های علمیه و بحث انتخاب جانشین برای ایشان در جامعه المصطفی(ص) گمانه‌زنی‌هایی در فضای مجازی و واقعی آغاز شده که ممکن است طیفی از شایعه تا واقعیت را شامل شود.گمانه‌زنی‌ها در این باره براساس طبیعت موضوع در درون این نهاد حوزوی بین‌المللی و در درجه بعد در حوزه‌های علمیه رنگ و رونق بیشتری دارد. حضرات آیات محسن اراکی، ريیس مجمع تقریب مذاهب اسلامی، محسن قمی، معاون بین‌الملل دفتر رهبری و حجج اسلام مهدوی‌مهر و حکیم‌الهی؛ معاونان فعلی ريیس المصطفی(ص) از جمله گزینه‌هایی هستند که براساس گمانه‌زنی‌ها، احتمال می‌رود تصدی این مسئولیت را بر عهده بگیرند. حجت‌الاسلام مهدوی‌مهر که سال‌هاست جانشین ريیس المصطفی(ص) است، بنابر مسئولیتی که داشته است اشراف بیشتری بر فعالیت‌های این نهاد حوزوی دارد. همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین مجید حکیم‌الهی نیز به عنوان معاون بین‌الملل این نهاد و جامعه مدرسین از چند و چون برنامه‌های المصطفی در داخل و خارج کشور آگاه است. حضرات آیات قمی و اراکی نیز اگرچه ممکن است اشراف کمتری نسب به کارهای المصطفی(ص) به لحاظ ساختاری و درون‌بخشی داشته باشند، اما با توجه به ماهیت فعالیت بین‌المللی آنان که یکی در جایگاه معاونت بین‌الملل دفتر رهبری و دیگری در جایگاه ريیس مجمع تقریب است می‌توانند گزینه‌های تصدی این مسئولیت باشند. البته با توجه به جایگاه مجمع تقریب و معاونت بین‌الملل دفتر رهبری، تصدی این مسئولیت از طرف این دو تن کمی دور از ذهن‌تر نسبت به دو گزینه دیگر و همچنین انتخاب آقای قمی است».

در همان زمان نيز حجت‌الاسلام والمسلمین قهرمانی، مسئول روابط عمومی المصطفی(ص) با اشاره به گمانه‌زنی‌هایی که در فضای مجازی یا در سطح نهادهای حوزوی وجود داشت به ایکنا گفته بود:« هنوز هیچ چیزی قطعی نیست و نباید به این گمانه‌زنی‌ها توجه داشته باشیم.تا این لحظه که با شما صحبت می‌کنم چیزی در این باره به ما ابلاغ نشده و در صورت ابلاغ، اطلاع‌رسانی لازم به رسانه‌ها صورت می‌گیرد و جلسات خبری متعاقب آن برگزار خواهد شد». در نهايت بايد منتظر ماند و ديد كه مديريت اين نهاد فرهنگي، كه مي‌تواند اقدامات فراواني را انجام دهد و به نوعي توان بالايي را در زمينه جنگ نرم و فعاليت‌هاي اجتماعي ايفا كند، تغييراتي را شاهد خواهد بود يا خير.