درباره‌ی حاتمی‌کیا؛ حکایت‌های آن مرد معترض
اعتراض تند ابراهیم حاتمی‌کیا در مراسم اختتامیه مهم‌ترین رویداد سینمایی چنان گسترده شد که شاید خود این کارگردان هم این روند را باور نداشت. بعد از پایان مراسم از هنرمندان مختلف گرفته تا مردم عادی به سخنان تند و تیز او واکنش نشان دادند.
عماد افروغ در مقام مدافع اين كارگردان معتقد است كه نقد و اعتراض آقاي حاتمي‌كيا بيشتر متوجه تلويزيون بوده و لبه تيغ سخنان وي با عملكرد تلويزيون بود نه جشنواره فيلم فجر. افروغ به «اعتماد» مي‌گويد: «خيلي هم طبيعي است كه اگر كسي با پتك توي سر شما بكوبد آيا شما از خودتان دفاع نمي‌كنيد؟ اگر كسي به شخصيت ايشان توهين كرده باشد آيا از عدالت به دور نيست كه ايشان از خودشان دفاع نكنند؟ به نظر من اين حق مخاطب است كه بداند چه عقبه‌اي بر حاتمي‌كيا گذشته كه او اين‌چنين ناراحت شده و چنين واكنشي را از خود
نشان مي‌دهد.»
نظر اين استاد دانشگاه و جامعه‌شناس اين است كه وقتي برنامه‌اي ساخته مي‌شود و گروهي دورهم جمع مي‌شوند تا سينما و برنامه‌هاي آن را به چالش بكشند پس بايد متوجه باشند كه فيلم مربوطه را مورد ارزيابي قرار دهند نه شخصيت فيلمساز: «متاسفم كه اينجا بايد بگويم كه ما در زمينه نقد بسيار عقب‌افتاده هستيم و اين مساله اصلا ربطي به جناح راست و چپ ندارد در نقد فيلم‌هايي كه ساخته مي‌شود بيشتر چگونگي شخصيت فيلمساز را هدف قرار مي‌دهيم تا ساخته او را. من به‌هيچ‌عنوان با نقد آثار مخالفتي ندارم و اتفاقا معتقدم فيلم‌ها را بي‌محابا و تندوتيز نقد كنند اما نه شخصيت فيلمساز را.»
افروغ كه سال گذشته جزو هيات انتخاب جشنواره فيلم فجر بوده و در اين دوره نسبت به راهيابي دو فيلم «شعله‌ور» و «امپراتور جهنم» به جشنواره انتقاد جدي داشته و معتقد است يك عده در كشور ما هستند كه حاضر نيستند شفاف‌سازي كنند و مي‌خواهند وانمود كنند كه همه‌چيز درست و عادلانه و سر جاي خودش قرار دارد: «اما حاتمي‌كيا اينگونه نيست؛ او همه‌چيز را رك بيان مي‌كند. »
افروغ درنهايت به اين نكته اشاره دارد كه سال گذشته هم به هيات داوران چنين اعتراض‌هايي شده بود و او حق مي‌دهد كه دلخوري‌ها و ناراحتي‌هايي در اين زمينه پيش بيايد.
آخرين ساخته حاتمي‌كيا اين‌بار ٣ جايزه از سي‌وششمين جشنواره فيلم فجر كسب كرد؛ سيمرغ بلورين بهترين صداگذاري، بهترين موسيقي متن و درنهايت سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني؛ اما صحبت‌هاي تندوتيز حاتمي‌كيا به اين موضوع منتسب شد كه توقع اين كارگردان ٥٦ ساله از جشنواره بيش از اين حرف‌ها بوده است. اعتراض جزو جدايي‌ناپذير كارنامه اين فيلمساز است.
حال چه به شرايط جامعه و مشكلات رزمندگان و چه اين روزها به سيستم جشنواره باشد. او اين‌بار به روي سن آمد و جملات را به اعتراض بيان كرد. البته اگر به سي و چهارمين جشنواره فجر برگرديم به‌روزي مي‌رسيم كه او با فيلم «باديگارد» در جشنواره شركت داشت. همان سالي كه پرويز پرستويي جايزه سيمرغ نقش اول مرد را دريافت كرد؛ اما آن شب حاتمي‌كيا در شب اهداي جايزه در برج ميلاد حضور نداشت و به‌نوعي اعتراض خود را اعلام كرد كه با حمايت پرستويي همراه شد.
اين نكته‌اي است كه خسرو دهقان در جايگاه يكي از اعضاي هيات داوران در مورد برخورد ابراهيم حاتمي‌كيا به «اعتماد» مي‌گويد: «راستش را بخواهيد از برخورد آقاي حاتمي‌كيا در مراسم اختتاميه هم تعجب كردم و هم تعجب نكردم. تعجب نكردم چون چند سالي است كه ابراهيم حاتمي‌كيا رويه اعتراضي در پيش‌گرفته و با اين نوع برخورد او همه آشنا هستيم؛ اما از صحبت‌هاي او تعجب كردم چون ضرورتي نمي‌ديدم او اين حرف‌ها را در جمع بيان كند. »
دهقان كه از منتقدان مطرح سينماست معتقد است كه زماني كه ابراهيم حاتمي‌كيا فيلم «هويت» را ساخت براي شناخته شدن او خيلي تلاش كرده: «من هم در فشار هستم گناه كه مرتكب نشدم تو را به جامعه مطبوعات معرفي كردم. آن زمان كه كسي حاتمي‌كيا را نمي‌شناخت من براي شناخته شدن او تلاش كردم و حالا همه مرا محكوم مي‌كنند كه اين دست‌پروده توست و جالب اينكه او يادش مي‌رود در چند قدمي من روي سن مراسم ايستاده است.
حالا من هيچ كمال تبريزي كه رفيق گرمابه و گلستان اوست و در چند قدمي او ايستاده هم مورد بي‌احترامي حاتمي‌كيا قرار مي‌گيرد؛ اين حريم‌ها و حرمت‌ها نبايد شكسته شود واقعا نمي‌دانم اين بحث‌ها و صحبت‌ها چه حاصلي خواهد داشت؛ و در تجزيه و تحليلش مانده‌ام و همين‌قدر هم متاسفم.»
حال دامنه اعتراض او به برنامه «هفت» هم كشيده شد. رسول صدرعاملي و محمدرضا فروتن دو تن از اعضاي هيات داوران مهمان رضا رشيدپور يعني مجري‌اي كه نوك پيكان انتقادي ابراهيم حاتمي‌كيا به او برخورد كرد.
صدرعاملي همچنين در جايگاه داور جشنواره در برنامه «هفت» به دفاع از اهداي دو سيمرغ در برخي از رشته‌ها اشاره كرد: «اهداي دو سيمرغ در جشنواره ما مسبوق به سابقه است. دوست داشتيم دو جايزه بدهيم به فيلمسازاني كه يكي در سنگرهاي جنگ و يكي در آسمان زحمت كشيده بودند.»
به گفته صدرعاملي نشان دادن همدلي و يكدست بودن فيلمسازان دو نسل از اهداف ديگر اهداي سيمرغ‌ها بوده امري كه البته محقق نشده است: «مي‌خواستيم كه آقاي حاتمي‌كيا با حالتي پدرانه در كنار بهرام توكلي جوان قرار بگيرند كه متاسفانه اين اتفاق نيفتاد. راي اكثريت اين بود كه كارگرداني هر دو فيلم به يك اندازه شايسته تقدير است. »
در كنار تمام بحث‌ها و نظراتي كه محمدرضا فروتن و رسول صدرعاملي در برنامه هفت داشتند، اين منتقد همچنين به شيوه داوري‌هاي امسال كه انتقادات زيادي را به همراه داشت نمره قابل قبولي داده است: «از برآيندي كه حاصل‌شده اين نتيجه به دست آمده كه سطح داوري‌ها موردقبول واقع‌شده. به اين نكته هم بايد دقت كرد كه جشنواره از ابتدا تا به الان همين‌گونه بوده همواره نوسانات و تغييراتي داشته اما در نهايت ظرفيت سينما هرسال همين‌گونه بوده آدم‌ها و فيلم‌هايي هم كه ساخته مي‌شوند همين هستند ما امسال شق‌القمر نكرده‌ايم.»
دهقان در بخش ديگري از صحبت خود به نكته جالبي اشاره مي‌كند و آن اينكه در مجالس عروسي هم حرف و صحبت و حديث وجود دارد حال اينكه اين جشنواره‌اي است كه قرار است محصولات سينماي ايران را مورد ارزيابي قرار دهد و چنين بحث‌هايي كاملا طبيعي به نظر مي‌رسد.
اين عضو هيات داوري در مورد عدم انتخاب بعضي از بازيگران در ليست نامزدي و بي‌توجهي به كيفيت بازي بازيگران ما را به تركيب هيات داوري ارجاع مي‌دهد: «اگر ٣٦٥ نفر را براي ٣٦٥ روز انتخاب كنيم تا در مورد چيزي نظر دهند و تصميم‌گيري كنند درنهايت ٣٦٥ نتيجه حاصل مي‌شود. وقتي گروهي براي داوري انتخاب مي‌شوند بايد به نظرات آنها احترام گذاشت و نبايد اسم خطا را روي نظرات آنها گذاشت.»
او همچنين در مورد بايكوت شدن فيلم «لاتاري» هم صراحتا مي‌گويد كه اعضاي هيات داوران از فيلم لاتاري خوش‌شان نيامد: «فيلم دلپذيري براي‌مان نبود و ما را به هيجان نياورد؛ نه بازي‌ها و نه قصه فيلم براي‌مان جذاب نبود و اين نظر مجموع داوران بود و نظر شخصي من نيست؛ اما فيلم «ابوقريب» ما را به هيجان آورد بااينكه ٣٠ سال از پايان دفاع مقدس مي‌گذرد ولي بايد بگويم كه اين فيلم را دوست داشتم چون تاثيرگذار بود و ما را دلواپس شهدا مي‌كرد؛ «سرو زير آب» را هم دوست داشتم؛ اما فيلم «لاتاري» ما را درگير خود نكرد از فيلم خوش‌مان نيامد به همين سادگي و نبايد اسم اين را بايكوت بگذاريم و اصلا توطئه‌اي در كار نبوده است.»
نظر کاربران
با پول مفت بیت المال فیلم میسازه ادعا هم میکنه این سیمرغم که گرفتی معلوم بود زوری بود
من کاری باچه فیلمی خوب بوده یابدیااینکه کی چی گفته یااینکه حاتمی کیاهمیشه معطرضه که البته حق هم داره ندارم ولی اینومیدونم امثال حاتمی کیاکه به راحتی وبدون ترس ازاین انقلاب وشهدایی که رفتندتاماالان جشنواره فیلم فجربه این باشکوهی داشته باشیم یه تارموی این ادمای شجاع وحق طلب می ارزه به صدتاازاین چاپلوس گرهاوکلااونایی که بااین نظام مشکل ویاحتی عقده دارن حرف اخرشهدایارت ای سردارسینما...
بد دوره ای شده هر کس کار ارزشی کنه مورد نقد و بی مهری قرار می گیره
اقای حاتمی کیا از خوبان وصالحان این مملکت است برای سلامتی اش صلوات