ابربحرانی به نام ریزگرد‌ها در ایران

روزنامه آرمان- زهرا سلیمانی: پدیده ریزگرد‌ها یک ابر بحران است. این اظهار نظر را اخیرا رئیس سازمان مدیرت بحران انجام داده است. چندی پیش سخنگوی دولت سه بحران پیش روی جامعه ایران در آینده نزدیک را بحران صندوق‌های بازنشستگی، آب و محیط‌زیست دانست. در سال‌های اخیر گرد و غبار به چالش‌های زیست‌محیطی ایران افزوده شده است.

در یک دهه اخیر و به‌دنبال بی‌ثباتی در کشور‌های منطقه، کانون‌های گرد و غبار بیشتر شدند. این اتفاق منجر به تشدید پدیده گرد و غبار در استان‌های مرزی کشور شد، تا جایی که ساکنان خوزستان روز‌های زیادی از سال با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. گرد و غبار حتی منجر به مهاجرت تعدادی از شهروندان این استان شده و مسئولان هشدار می‌دهند اگر فکری به حال آن نکنیم، ممکن است برخی از روستا‌ها و شهرهای خوزستان خالی از سکنه شوند.

علت بروز ریزگردها در استان‌های غربی کشور کم آب شدن خاک استان و کشورهای همجوار است. بر اساس بررسی‌های انجام شده ۳۵‌درصد ریزگردها منشأ داخلی و ۶۵‌درصد منشأ خارجی دارند. کانون‌های داخلی که منشأ ریزگردها هستند به‌دلیل اینکه از مناطق نزدیک سکونت‌گاه‌های مردم شروع می‌شوند شدت و ماندگاری بیشتری دارند. ریزگردهای داخلی دارای هفت کانون به میزان ۳۵۰‌هزار هکتار هستند که اگر این کانون‌ها کنترل شوند، ۵۰‌درصد ریزگردها کنترل می‌شود. این در حالی است که اگر فکری به حال مشکل گرد و غبار نشود در قرن ۲۱ یکی از بحران‌های اساسی خاورمیانه و ایران، گرد و غبار است. از دلایل بروز این نارسایی محیط‌زیستی را می‌توان انتقال آب‌ها برشمرد، انتقال آب در سال‌های اخیر اقدامی غیرعاقلانه و بدون مجوز بوده است.

این امر مورد انتقاد مرکز پژوهش‌های مجلس بوده و محیط‌زیست نیز راضی به انتقال آب نبوده است. در روزهای اخیر استاندار خوزستان با بیان اینکه برای رفع مشکل ریزگردها با منشاء داخلی ۳۲۰‌هزار هکتار از کانون‌های گرد و غبار این استان باید مهار شود، گفت: « اکنون به برنامه مدیریت یکپارچه سرزمینی در استان و کانون‌های داخلی ریزگرد نیاز داریم.» غلامرضا شریعتی افزود: « هم‌اکنون رئیس‌جمهوری دستگاه‌های مختلف همچون وزارت جهادکشاورزی، استانداری خوزستان، سازمان برنامه و بودجه و محیط‌زیست را مامور حل مشکل گرد و غبار خوزستان کرده است.»

بر اساس مطالعات انجام شده مساحت کانون‌های فرسایش بادی و ماسه‌های روان در خوزستان ۲۸۰‌هزار هکتار و وسعت کانون‌های رُسی ۳۵۰‌هزار هکتار است که کانون‌های رسی، بحرانی معرفی شده است. حدود ۴۰‌هزار هکتار از این کانون‌ها در جنوب و شرق اهواز کانون‌های فوق بحرانی است که در اولویت طرح مقابله با ریزگرد قرار دارد و از بهمن ۹۵ عملیات مهار کانون‌ها در این سطح آغاز شد. استان خوزستان با پدیده گرد و غبار دست و پنجه نرم می‌کند که این امر سبب تعطیلی مدارس، مراکز آموزشی و ادارات برخی شهرستان‌ها در روزهای متعدد سال می‌شود.

رئیس سازمان مدیریت بحران گفت: پدیده ریزگردها یک ابر بحران است و این پدیده مشکلات فراوان را برای مردم استان خوزستان به وجود آورده است. اسماعیل نجار با اشاره به بارش برف اخیر اظهار کرد: بارش برف گرچه در مسیر رفع کمبود آب تاثیرگذار بود، اما مشکلاتی را در راه‌ها به وجود آورد، برای بررسی اشکالات در زمان بارش برف اقداماتی را انجام دادیم تا این اشکالات را در آینده رفع کنیم. او ادامه داد: طی ماه‌های اخیر شاهد زلزله در نقاط مختلف کشور همچون دو استان کرمانشاه و کرمان بودیم. او افزود: پس از ساخت مسکن دائم در مناطق زلزله‌زده در استان کرمانشاه، به‌دنبال خریداری کانکس‌های موقت از زلزله‌زدگان هستیم تا از این کانکس‌ها برای اسکان افراد در صورت وقوع حوادث دیگر استفاده کنیم.

همچنین رئیس سازمان مدیریت بحران، صبر و شکیبایی مردم مناطق زلزله‌زده در استان کرمانشاه را ستودنی دانست و تصریح کرد: به‌دنبال بازسازی سریع منازل مردم این مناطق هستیم. نجار ادامه داد: ایران یک کشور حادثه‌خیز است و کشورمان به‌لحاظ تنوع حوادث متنوع در جهان رتبه دهم و در آسیا رتبه چهارم را دارد، از ۴۶ حادثه غیرمترقبه در جهان، وقوع ۳۴ نوع حادثه در ایران محتمل است و مهم‌ترین حادثه غیرمترقبه در کشورمان، زلزله است. رئیس سازمان مدیریت بحران افزود: به‌دلیل تغییر اقلیم و کمبود بارش در کشورمان، شاهد بیابان‌زایی به‌صورت گسترده در ایران هستیم، همچنین به‌دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، فرونشست زمین در برخی از نقاط کشور رخ داده است. به گزارش فارس، نجار پدیده ریزگردها را یک ابر بحران دانست و تصریح کرد: این پدیده مشکلات متعددی را برای مردم استان خوزستان به وجود آورده است، همچنین در طول سال به‌دلیل وقوع سیل در نقاط مختلف کشور، تلفات جانی و مالی داریم.

نماینده مردم مسجد‌سلیمان در مجلس درباره وضعیت بحرانی ریزگردها در استان‌های غربی کشور به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: تاکنون درباره وضعیت نامناسب محیط‌زیستی استان‌های غربی کشور به‌ویژه استان خوزستان حرف و سخن‌ها فراوان زده شده، اما نتیجه‌ای به‌دنبال نداشته است. علی‌عسگر ظاهری عبدوند می‌افزاید: باید دولت پاسخگوی دلایل بروز هرگونه نارسایی در وضعیت محیط‌زیست استان خوزستان و پدیده گرد و غبار در کشور باشد. در این شرایط آقای نجار باید به دلایل بروز این نارسایی محیط‌زیستی در استان خوزستان پاسخگو باشد. نماینده مردم مسجد‌سلیمان در مجلس با بیان اینکه چندین‌هزار هکتار کانون ریزگرد و شن‌زار در استان خوزستان وجود دارد، آیا می‌توان با درختکاری‌های اندک کاری از پیش برد؟

می‌افزاید: حال باید آقای نجار پاسخ این سوال را بدهند که با درختکاری‌های اندک چند سال طول می‌کشد که بتوان بروز پدیده گرد و غبار در این استان را کنترل کرد؟ به‌گفته علی عسگر ظاهری عبدوند چگونه می‌توان بدون انتقال آب به روی زمین‌ها و بدون توجه به فعال کردن تالاب‌ها و کنترل معادن، مخازن و مراکز محیط‌زیست وعده‌های بهبود وضعیت محیط‌زیستی داد. او می‌گوید: امروزه همگان بر این امر واقف هستند که وقتی گرد و غبار و ریزگردها هجوم می‌آورند در گام نخست کسب‌و‌کار مردم مختل می‌شود. همچنین مدارس، ادارات، دانشگاه‌ها و ... تعطیل می‌شوند. در این شرایط سلامتی مردم به‌عنوان یکی از نعمات الهی تحت شعاع قرار می‌گیرد. در واقع هجوم ریزگردها در بخش‌های کشاورزی، خدمات و ... تاثیرات منفی به‌دنبال دارد. به‌گفته او این مسائل در چند سال اخیر به کرات بیان شده و دیگر همگان مضرات مخرب هجوم ریزگردها را می‌دانند. نماینده مردم مسجدسلیمان در مجلس می‌افزاید:‌ هم‌اکنون چندین‌هزار هکتار کانون ریزگرد داخلی در کشور وجود دارد، اما با درختکاری‌های اندک نمی‌توان به مهار ریزگردها پرداخت. به‌گفته او نمایندگان این استان از دولت خواستار رهاسازی آب‌ها در اراضی و سیر آبی تالاب‌ها هستند.

در این اقدام مردم می‌توانند با ارائه آب کشاورزی در اراضی کانون ریزگرد کشاورزی کرده و به این شکل خاک تثبیت شده، محصول کشاورزی تولید و اشتغال ایجاد ‌شود، طبیعتا در این شرایط تمامی تاثیرات منفی ریزگردها کنترل می‌شود. عسگر ظاهری عبدوند می‌افزاید: در این وضعیت باید خطاب به رئیس‌جمهور گفت که شما به‌عنوان کسی که از هجوم ریزگردها به خوزستان ناراحت می‌شوید، چرا تاکنون برای حل این بحران در زمینه آزادسازی حقابه‌ها اقدامی انجام نشده است؟ چرا تاکنون اقدام درباره مالچ پاشی انجام نشده است؟ به‌گفته او رئیس‌جمهور می‌تواند با مراجعه به خوزستان و بررسی فعالیت دستگاه‌های متولی مشکلات ریزگردها را حل‌و‌فصل کند.