دورهمی در «هفت»

روزنامه جام جم: برنامه «هفت» امسال هفت ساله می‌شود. تداوم ساخت برنامه‌ای تلویزیونی و ادامه‌دار بودن پخش آن به مدت چند سال اتفاق ساده‌ای نیست. هفت که از هفت سال پیش با ایده اولیه ساخت برنامه‌ای جنجالی و تفسیری شبیه به «نود» اما با رویکرد سینمایی روی آنتن رفت، فراز و فرودهای مختلفی را تجربه کرد و هر قدر نود توانست با وجود تمام جنجال‌ها امتداد و حیاتش را حفظ کند، حاشیه‌ها دامن هفت را گرفت؛ بارها مجری و تیم سازندگان عوض شدند، مدتی از پخش دور ماند و حتی سرنوشت سری جدیدش در هاله‌ای از ابهام فرو رفت. سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر هم در آستانه برگزاری است و در این میان جای خالی یک برنامه تخصصی سینمایی بیش از همیشه در آنتن سیما احساس می‌شود. شنیده‌ها اما از تدارک برای پخش سری جدید این برنامه همزمان با شروع جشنواره فجر و با اجرای مهران مدیری خبر می‌دهد. این پرونده مروری بر همه اتفاقاتی است که هفت در این هفت سال تجربه کرده است.

همه مردان هفت

فریدون جیرانی / ایده ساخت برنامه‌ای جنجالی مشابه نود، اما با رویکرد فرهنگی و هنری گرچه مدت‌ها بود میان سینماگران مختلف مطرح می‌شد و وجود چنین برنامه‌ای برای انعکاس معضلات و مشکلات سینما لازم و ضروری احساس می‌شد، اما درنهایت این فریدون جیرانی بود که ایده را با شبکه سه سیما مطرح کرد و با همکاری حمید پنداشته، خود به‌عنوان مجری برنامه انتخاب شد. با این حال چشم‌هایی که مدت‌ها بود منتظر دیدن این برنامه بودند، با شروع بی‌فروغ هفت در چند قسمت اول قدری مایوس شدند. یخ برنامه هنوز به اصطلاح آب نشده بود و گویی با نوعی رودربایستی صرفا به اعلام اخبار روز سینمایی و نگاهی به فیلم‌های روی پرده و مقایسه میزان فروششان می‌پرداخت. جیرانی که هم از اهالی سینما بود و هم خود سبقه‌ای مطبوعاتی داشت، خیلی زود به فکر استفاده از عواملی برای جذاب‌تر کردن برنامه افتاد. مسعود فراستی که جنجالی‌ترین چهره هفت تا به امروز است، به برنامه افزوده شد و گفت‌وگوهای متقابل او با جیرانی در مقام دو نماینده از دو جریان مختلف سینما، لحظات تماشایی زیادی را در برنامه رقم زد. با این حال عمر برنامه دیری نپایید و با جداشدن جیرانی به بهانه ساخت سریال تلویزیونی‌اش، پخش هفت برای مدتی تعلیق شد.

محمود گبرلو / دومین فردی که در مقام مجری پایش به هفت باز شد، محمود گبرلو بود. او برای اهالی سینما و مطبوعات چهره ناشناخته‌ای نبود؛ مدت‌ها در رسانه‌های مختلف قلم می‌زد، سابقه برگزاری نشست‌های فیلم را هم در کارنامه داشت و با این حال فردی بی‌حاشیه بود و این‌طور به نظر می‌رسید که به عنوان نقطه مقابلی برای جنجال‌های دوران جیرانی و فراستی انتخاب شده بود. هرچند حضور گبرلو هم دیری نپایید و به دلایلی چون افت کیفیت و جذابیت برنامه و عدم توانایی گبرلو در ورود موثر به بحث‌ها، او هم از برنامه کنار گذاشته شد.

بهروز افخمی / در طول مدت زمان پایان اجرای گبرلو تا انتخاب مجری جدید، گمانه‌زنی‌های مختلفی از سوی رسانه‌ها صورت گرفت و اسم از چهره‌هایی چون جواد شمقدری، حسن عباسی، فرزاد حسنی، رسول صدرعاملی و بهروز افخمی به میان آمد. سرانجام افخمی که بعد از مدتی دوری دوباره به سینما برگشته بود، مجری برنامه شد و با حضور همیشگی فراستی در برنامه، زوجی همسو و هماهنگ را تشکیل دادند! شاید مهم‌ترین نکته‌ای که جلوی تداوم حضور افخمی را در برنامه گرفت، رویکرد او در قبال بعضی مسائل بود . سرانجام افخمی هم به بهانه پرداختن به امور سینمایی از هفت خداحافظی کرد.

از نگاه منتقدان

کارشناسان و منتقدان سینمایی کشور در آستانه پخش سری جدید هفت از پیشنهادهایشان برای بهتر شدن این برنامه می‌گویند:

احمد طالبی‌نژاد: برنامه هفت از همان ابتدای تولیدش هویتی سیاسی داشت، در دوران هرکدام از مجریان، این سمت‌وسو ادامه پیدا کرد. وقتی برنامه هنری، سیاسی می‌شود کارکردهایش را از دست می‌دهد و حتی ممکن است پیامدهای منفی داشته باشد. در هفت همواره نوعی دسته‌بندی خودی و غیرخودی وجود دارد و تا زمانی که این رویکرد در برنامه ادامه داشته باشد، نمی‌شود از تاثیرات مثبتش صحبت کرد.

کیوان کثیریان: هفت همچون هر برنامه دیگری در این سه دوره نقاط ضعف و قوت داشته است. به نظر من این برنامه در وهله اول باید یک مجله سینمایی هفتگی باشد و تحلیل، گفت‌وگو و بخش‌های عامه‌پسند را در کنار هم بگنجاند؛ در این حال هدف اصلی‌اش باید این باشد که سینما را حمایت کند و مردم را به سوی این رسانه بکشاند.

آنتونیا شرکا: هفت، مهم‌ترین و پربیننده‌ترین برنامه سینمایی تلویزیون است که به مسائل روز سینمای ایران می‌پردازد. این برنامه در طول دوره‌های مختلف اجرایش با مجریان مختلف، دوران گوناگونی را از سر گذرانده و به مثابه برنامه نود اما در حوزه فرهنگ، توانسته بحث‌ها و چالش‌هایی را در این حوزه ایجاد کند. باید درک کنیم کار کردن در تلویزیون آسان نیست و ضوابط و معیارهایی وجود دارد که باید در یک برنامه زنده رعایت شود. به همین سبب درک می‌کنیم که ممکن است برنامه‌سازان نتوانند تمام انتظارهایمان را از یک برنامه برآورده سازند و به تمام موضوعات بپردازند. امیدوارم هفت در سری جدید بتواند تکیه‌اش بر جنبه‌ةای فنی و هنری سینما باشد.

شاهین امین: نمی‌دانم چرا همه نگاه‌ها معطوف هفت است. تلویزیون برنامه‌های سینمایی دیگری هم دارد که به‌نوبه‌خود موفق هستند و هرچند نمی‌توان آمار مخاطبانشان را با برنامه‌هایی چون خندوانه یا نود مقایسه کرد، اما هرکدامشان توانسته‌اند بخشی از مخاطبان را جذب کنند. هفت اگر می‌خواهد موفق باشد، باید یک برنامه ترکیبی درست باشد؛ هیجان صرف دادن و تند تند حرف زدن و اتفاقات دیگر برای جذابیتش کافی نیست و به همین خاطر انتخاب مجری خیلی اهمیتی ندارد.

حسام مقامی‌کیا: در پخش سری جدید هفت، نیاز به تغییر نگاه مدیران سازمان هم نسبت به این برنامه و هم سینما در نگاه کلی لازم است. واقعیت اینجاست برنامه هفت با این‌که از دنیایی غنی از تصویر و موسیقی ـ یعنی سینما ـ سخن می‌گوید، اما خودش جذابیت‌های بصری بشدت پایین و غیرهنرمندانه‌ای دارد؛ اتفاقی که شاید ناشی از نوعی بی‌سلیقگی باشد. البته دلیل دیگرش هم شاید این است کار برنامه را به کسانی سپرده‌ایم که صرفا در سینما تخصص دارند و با ضوابط برنامه‌سازی تلویزیونی

آشنا نیستند. در برنامه‌سازی، صنعت سرگرمی‌سازی اهمیتی ویژه دارد و به نظرم هفت در همه دوره‌های اجرایش از این نظر ضربه خورده و نتوانسته مخاطبانش را سرگرم کند.

آنها که در هفت بودند

فریدون جیرانی، محمود گبرلو و بهروز افخمی، هرکدام برای مدتی سکاندار اجرای هفت بودند و هریک به دلیلی از این برنامه رفتند. دو نفر از این سه چهره سینمایی در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم، از نگاهشان به برنامه این‌طور می‌گویند. افخمی البته پاسخگو نبود.

فریدون جیرانی: به خودم قول داده‌ام دیگر هیچ‌وقت در مورد هفت صحبت نکنم! قبلا یکی دو بار این اشتباه را کردم و بعد از رفتنم از برنامه حرف‌هایی زدم؛ اما دیگر چنین تصمیمی ندارم و دلم می‌خواهد حافظه هفت را از ذهنم پاک کنم.

محمود گبرلو: من در مجموع با هر برنامه‌ای که در تلویزیون با موضوع سینما ساخته شود، موافق هستم. ساخت این دست برنامه‌ها می‌تواند تعاملی میان تلویزیون، سینما و بینندگان ایجاد کند و این دو رسانه مکملی برای هم هستند.

با این حال معتقدم رویکرد این برنامه‌ها هم اهمیت دارد و نقد با تخریب متفاوت است. در شرایط امروز باید تمام جریان‌های فرهنگی کشور دست به‌دست هم دهند و تماشاگر امروز سینما را با هویت و اصالت فیلم‌های ایرانی آشنا کنند، نه این‌که با رفتارهایشان باعث دوری او شوند.

گزینه‌های روی میز

سرانجام علی‌اصغر پورمحمدی، مدیر شبکه سه سیما تکلیف هفت را روشن کرد و از انتخاب مهران مدیری به عنوان سکاندار این برنامه در طول ایام برگزاری جشنواره فیلم فجر خبر داد. البته تا پیش از اعلام این خبر و در سکوت منابع رسمی و خود شبکه، رسانه‌های مختلف برای مدتی

دست به خبرسازی زده و گزینه‌های گوناگونی برای اجرای این برنامه معرفی کردند که حضور هریک در نهایت تکذیب شد. اینها برخی از گزینه‌های مطرح شده برای نشستن روی صندلی قرمز رنگ هفت بودند:

اکبر نبوی: اکبر نبوی از زمان قبل از انتخاب گبرلو هم به عنوان یکی از گزینه‌های اجرای برنامه مطرح بود و این بار هم دوباره حرف از این کارشناس و منتقد سینما به میان آمد. نبوی گرچه برای مخاطب عام چندان چهره نیست، اما در عالم سینما صاحب نام است و دانش تخصصی این رشته را هم دارد. او در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: سیب نیم‌خورده دیگران را گاز نمی‌زنم! اگر قرار باشد برنامه‌ای مثل هفت را اجرا کنم، خودم برای آن هدف و طرح دارم و دلیلی نمی‌بینم نفر چهارمی باشم که در یک برنامه حضور پیدا می‌کنم.

رضا رشیدپور: این مجری جنجالی بعد از مدتی دوری از تلویزیون دوباره به این رسانه بازگشته است و این روزها برنامه صبحگاهی پرمخاطب و مؤثر«حالا خورشید» را هر روز از شبکه سه سیما روی آنتن می‌برد.

رشیدپور هم از جمله گزینه‌هایی است که گویا صحبت‌هایی با او شد اما اجرای هفت را نپذیرفت.

با توجه به مهارت‌های مجریگری رشیدپور به نظر می‌رسید در صورت انتخاب او، مخاطبان می‌توانستند یکی از تماشایی‌ترین سری‌های هفت را شاهد باشند.

مهران مدیری: همین هفته پیش بود که نام مدیری به عنوان یکی از گزینه‌های اجرای هفت مطرح شد. مدیری که از ابتدای فعالیتش بازیگر و کارگردان بوده و از سال گذشته دارد مجریگری را با دورهمی تجربه می‌کند، در ابتدا این خبر را تکذیب و از حضور در هفت سر باز زد. وفا ملک‌زاده، مدیر برنامه‌های مدیری هم اعلام کرد: این خبر اصلا صحت ندارد و قرار نیست آقای مدیری اجرای هفت را بر عهده داشته باشد. سرانجام علی‌اصغر پورمحمدی مدیر شبکه سه سیما از انتخاب مدیری به عنوان مجری نهایی این برنامه در طول ده شب فجر خبر داد و باید دید مدیری در اولین تجربه اجرای سینمایی‌اش چقدر می‌تواند جذابیت به برنامه تزریق کند.

پورمحمدی گفته است: مهران مدیری یک مجری با شایستگی‌ها و توانمندی‌های مشخصی است و هم در حوزه سینما فرد شناخته شده و مسلطی است و هم در اجرا فردی توانمند محسوب می‌شود. همین موضوع منجر شد طی جمع‌بندی‌هایی که داشتیم ایشان را برای اجرای برنامه هفت انتخاب کنیم.