۱۴ خرداد ۶۸ روز تلخی برای ملت ایران بود؛ شبی که با امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی وداع کردند. کاریزمای امام چنان بود که ایران به ناگاه سیاه و سیل اشک روان شد.
روزنامه آرمان: ۱۴ خرداد ۶۸ روز تلخی برای ملت ایران بود؛ شبی که با امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی وداع کردند. کاریزمای امام چنان بود که ایران به ناگاه سیاه و سیل اشک روان شد.
از سوی دیگر بزرگان کشور به دور هم نشستند تا با تعیین رهبری نگذارند دشمنان کشور از فضای اندوه ملت بهره‌برداری کنند که نتایج این جلسات انتخاب آیت‌ا... خامنه‌ای به عنوان رهبری بود. پس از سال‌ها اما گویی برخی هستند که می‌خواهند در ذهن جامعه تردیدهایی ایجاد کنند که اگر چنین نبود به انتشار فیلم جلسه خبرگان پرداخته نمی‌شد که طی آن آیت‌ا... خامنه‌ای به عنوان رهبر انتخاب شد. بدخواهان کشور سعی کردند با انتشار این فیلم چنین القا کنند که بی‌قانونی صورت گرفته است اما کمتر کسی است که نداند بزرگان کشور همواره بر اجرای قانون تاکید داشته و دارند چنان که در آن فیلم هم برخی شبهات مطرح و به آن پاسخ داده می‌شود. جمهوری اسلامی هم به اهداف این بدخواهان اشاره کرده و آورده است: «در این فیلم، صحبت از یک رفراندم می‌شود که قرار است به زودی برگزار شود و آقای هاشمی رفسنجانی که آن زمان نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری بود و مدیریت جلسه را برعهده داشت، می‌گوید انتخاب آیت‌ا... خامنه‌ای به رهبری فعلا موقت است تا انجام رفراندم.
در حاشیه این فیلم بدون اینکه درباره رفراندم و مسائل بعد از آن توضیحی داده شود، همان دست‌های آلوده که به نظر می‌رسد یک جریان پشت آن قرار دارد شایع کرده است که انتخاب آیت‌ا... خامنه‌ای موقت بوده و دیگر اقدامی برای انتخاب دائم صورت نگرفته!» این بدخواهان اشاره نداشتند که منظور از رفراندم در سخنان آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی، همه‌پرسی مربوط به قانون اساسی تجدیدنظر شده در سال ۱۳۶۸ است. برای روشن شدن موضوع بود که مجلس خبرگان درباره جلسه انتخاب آیت‌ا... خامنه‌ای به عنوان رهبر در سال ۶۸ توضیحاتی داده است.
چرا شورای رهبری انتخاب نشد؟
مجلس خبرگان رهبری در اولین تصمیم‌گیری خود باید بین دو گزینه رهبری یک فرد دارای صلاحیت و یا شورای رهبری انتخاب می‌کرد. آیت‌ا... خامنه‌ای در این رای‌گیری، از موافقان رهبری شورایی بودند ولی اکثریت اعضای خبرگان با قاطعیت با رهبری شورایی مخالفت کردند؛ سه بار تعداد مخالفان رهبری شورایی شمرده شد و هر سه بار اکثریت خبرگان مخالف رهبری شورایی بودند. قانونا و شرعا تنها راه ممکن، انتخاب یک فرد به عنوان رهبر بود.
انتخاب رهبر
طبق قانون وقتی رهبری شورایی رای نیاورده و باید فردی به عنوان رهبر انتخاب شود، باید قانونا آن فرد علاوه بر مرجعیت، صلاحیت رهبری هم داشته باشند اما طبق نظر خبرگان هیچ‌کدام از مراجع زنده زمان صلاحیت رهبری را نداشتند... کار گره خورده بود... قانون اساسی موجود برای انتخاب رهبر بعدی کافی نیست و اندیشیدن چاره‌ای برای این وضعیت بیشتر از هر نهادی، بر عهده مجتهدان منتخب مردم در مجلس خبرگان بود.
بازنگری در قانون اساسی
در همین زمان نظر خبرگان به نامه‌ای که امام خمینی تقریبا چهل روز پیش از این نوشته بودند جلب می‌شود تا شاید نظر امام و تیزبینی‌شان بتواند بار دیگر مسائل پیش روی انقلاب را حل کند. مساله این بار این بود که قانون اساسی نمی‌توانست راهگشا باشد؛ چون فقط دو راه (شورای رهبری یا انتخاب رهبر از میان مراجع تقلید) در قانون پیش‌بینی شده بود که هیچ‌کدام در مجلس خبرگان رای نیاورد. امام راحل حدودا چهل روز قبل از ارتحالشان، این واقعه را به نحوی پیش‌بینی کرده و برای آن چاره اندیشیده بود. امام در ۴ اردیبهشت ۶۸، گروهی بیست نفره را برای اصلاح و بازنگری قانون اساسی تعیین کردند.
روایت آیت‌ا... هاشمی
در خاطرات آیت‌ا... هاشمی به روز انتخاب آیت‌ا... هاشمی اشاره شده و در خاطرات ۱۴ خرداد ۵۸ ایشان آمده است: «برای ادامه جلسه خبرگان به تالار مجلس رفتم. با صحبت کوتاه آقای مشکینی جلسه شروع و من هم موضوع بحث را توضیح دادم این جلسه تا ساعت هفت و نیم بعدازظهر با یک تنفس ادامه یافت. بحث‌های زیادی شد و بعضی‌ها طرفدار رهبری شورایی و بعضی‌ها خواهان رهبری فردی بودند. بعضی آیت‌ا... خامنه‌ای و بعضی‌ها آیت‌ا... سیدمحمدرضا گلپایگانی را مطرح کردند و برای شورا هم اسم‌هایی برده شد. قبلا در مشورت‌های سران قوا و جمعی دیگر از بزرگان به این نتیجه رسیده بودیم که شورایی مرکب از آیات عظام خامنه‌ای، موسوی اردبیلی و مشکینی رهبری را به عهده بگیرند ولی در مذاکرات، رهبری فردی رای بیشتری آورد. آیت‌ا... خامنه‌ای با رهبری فردی مخالفت کردند. من هم مخالف بودم. نوبت نرسید. ابتدا به پیشنهاد اعضای جامعه مدرسین (حوزه علمیه قم) که عضو مجلس خبرگان بودند آیت‌ا... گلپایگانی مطرح شد. حدود ۱۴ نفر به ایشان رای دادند. سپس پیشنهاد رهبری آیت‌ا... خامنه‌ای مطرح شد.
خود ایشان پشت تریبون رفتند و گفتند من با رهبری شورایی مطابق قانون اساسی موافقم و با رهبری فردی مخالفم، پس چگونه نامزد بشوم؟ من که جلسه را اداره می‌کردم گفتم اکنون با رای خبرگان، رهبری فردی قانون شده و چاره‌ای نیست. سرانجام آقای خامنه‌ای با ۶۰ رای از ۷۴ عضو حاضر رای آوردند و مساله به این مهمی به این خوبی حل شد . من هم در چند مورد صحبت کوتاهی کردم و نظرات امام را درباره صلاحیت رهبری آقای خامنه‌ای نقل کردم. از قول حاج احمدآقا و آیت‌ا... موسوی اردبیلی هم که در جلسه خدمت امام بودند، همین مضامین تایید شد. خبر آماده باش نیروهای عراقی در مقابل منطقه عین خوش که در اثنای جلسه توسط دکتر حسن روحانی رسید و من به جلسه اطلاع دادم تاثیر زیادی در آمادگی اعضای خبرگان برای ختم کار داشت. موفقیت بزرگی است. به دفترم آمدم نمایندگان مجلس جمع بودند. خواستند که جریان جلسه خبرگان را برایشان تعریف کنم؛ پذیرفتم. متنی برای تایید و امضای این انتخاب تهیه شد. بعضی از رادیکال‌ها مخالفت دارند. آیت‌ا... خامنه‌ای آمدند برای شیوه انجام وظایف رهبری با هم صحبت کردیم. قرار شد احکام انتخابات یا انتصابات امام را ایشان تایید کنند و قرار شد به صداو
سیما بگویم بهای لازم را به موضوع بدهند. تصمیمات مهمی با هم گرفتیم.»
توضیح مجلس خبرگان
مجلس خبرگان درپی انتشار فیلمی از جلسه رای‌گیری مجلس خبرگان رهبری در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ در فضای مجازی به توضیح بخش‌هایی از جلسه انتخاب رهبری اقدام کرد. طبق اصل صد و هفتم قانون اساسی کشور که در سال ۵۸ با رای مردم اجرایی شد، در این شرایط باید خبرگان ملت، فردی واجد صلاحیت مرجعیت را که دارای بینش سیاسی و توانمندی در اداره کشور باشد به رهبری برمی‌گزیدند و در صورتی که فردی را شایسته این مقام نمی‌یافتند، در قانون این امکان وجود داشت که خبرگان گروهی از مراجع واجد صلاحیت (۳ تا ۵ نفر) را به عنوان شورای رهبری انتخاب کنند تا با هم اداره کشور را به عهده بگیرند.
مراجع تقلید آن زمان
قانونا انتخاب رهبر به دو سوم آرای نمایندگان خبرگان نیاز دارد. گزینه‌های مختلفی در مجلس خبرگان مطرح شد ولی اکثر اعضای مجلس خبرگان که همگی مجتهد هستند، هیچ‌کدام از آن بزرگواران را هر چند که مرجع تقلید بودند، دارای صلاحیت رهبری نمی‌دانستند؛ حتی در مجلس خبرگان برای رهبری یکی از مراجع بزرگوار آن زمان، یعنی آیت‌ا... گلپایگانی رای گیری شد ولی ایشان تنها ۱۴ رای موافق و ۶۱ رای مخالف داشتند.
کفایت اجتهاد
پس از آنکه کارشناسان مواردی از ناکارآمدی یا گره‌هایی اجرایی و مدیریتی در اولین قانون اساسی جمهوری اسلامی را پس از یک دهه تجربه عملی حکومت داری تشخیص دادند، آیت‌ا... مشکینی به امام خمینی نامه‌ای می‌نویسد و نظر امام را درباره اصلاح قانون اساسی جویا می‌شود؛ امام تصمیم گیری را درباره همه موارد به اعضای گروه بازنگری می‌سپارند و فقط نظرشان را در مورد یک نکته خاص بیان می‌کنند تا در ادامه راه انقلاب مشکلی باقی نماند؛ مساله شرط مرجعیت برای رهبری نظام. پاسخی که ۳۵ روز بعد، گره قانون اساسی را بعد از رحلت امام باز می‌کند. پاسخ تاریخی امام به آیت‌ا... مشکینی درباره کافی بودن شرط اجتهاد برای رهبری و لازم نبودن مرجعیت را با هم بخوانیم: «حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای حاج شیخ علی مشکینی دامت افاضاته. پس از عرض سلام، خواسته بودید نظرم را در مورد متمم قانون اساسی بیان کنم. هرگونه آقایان صلاح دانستند عمل کنند. من دخالتی نمی‌کنم. فقط در مورد رهبری، ما که نمی‌توانیم نظام اسلامی‌مان را بدون سرپرست رها کنیم. باید فردی را انتخاب کنیم که از حیثیت اسلامی‌مان در جهان سیاست و نیرنگ دفاع کند. من از ابتدا معتقد بودم و اصرار داشتم
که شرط «مرجعیت» لازم نیست.
مجتهد عادل مورد تأیید خبرگان محترم سراسر کشور کفایت می‌کند. اگر مردم به خبرگان رای دادند تا مجتهد عادلی را برای رهبری حکومتشان تعیین کنند، وقتی آنها هم فردی را تعیین کردند تا رهبری را به عهده بگیرد، قهری او مورد قبول مردم است. در این صورت او ولی منتخب مردم می‌شود و حکمش نافذ است. در اصل قانون اساسی من این را می‌گفتم، ولی دوستان در شرط مرجعیت پافشاری کردند، من هم قبول کردم. من در آن هنگام می‌دانستم که این در آینده نه چندان دور قابل پیاده شدن نیست. توفیق آقایان را از درگاه خداوند متعال خواستارم روح ا... الموسوی الخمینی».
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر