هر سال با نزدیک شدن ایام برگزاری جشنواره فیلم فجر زمزمه ها در مورد داوری ها و مسائل مربوط بیشتر می شود. اینکه چه کسانی به عنوان داور قرار است آثار را مورد بازبینی قرار دهند و نظر قطعی و نهایی خود را در مورد تولیدات شرکت کننده در آن سال بدهند.
بانی فیلم: هر سال با نزدیک شدن ایام برگزاری جشنواره فیلم فجر زمزمه ها در مورد داوری ها و مسائل مربوط بیشتر می شود. اینکه چه کسانی به عنوان داور قرار است آثار را مورد بازبینی قرار دهند و نظر قطعی و نهایی خود را در مورد تولیدات شرکت کننده در آن سال بدهند. امسال با توجه به این که تعداد فیلم ها نسبت به سال های گذشته کمتر شده و قرار است فیلم های مستند و انیمیشن در کنار هم ارزیابی شوند، گمان می رود که قضاوت دشوارتری برای داوران جشنواره سی و ششم باشد. هر چند برخی معتقدند که قضاوت این آثار در کنار هم منصفانه و منطقی نیست، چرا که هم سطح دانستن همه این آثار و مقایسه آنها در رشته های مختلف مقایسه ای نابرابر می نماید. به هر حال تصمیمی است که سوی سیاستگذاران جشنواره سی و ششم اتخاذ شده و آثار مختلف اعم از مستند و انیمیشن و داستانی امسال برای اولین بار این شانس را دارند که در کنار هم به رقابت بپردازند.
هر چند امسال نیز همانند سال های گذشته فشارهایی بر داوران از سمت رسانه ها و یا صاحبان فیلم ها وجود دارد که انتظار می رود در این شرایط با در نظر گرفتن تعداد فیلم های بخش رقابتی و مقایسه مستندها در کنار فیلم های داستانی بیشتر نیز شده باشد. در این گزارش به سراغ برخی از داوران سال های پیشین جشنواره فیلم فجر رفتیم و از تجربیات و ملاک های داوری در جشنواره پرسیدیم که هر کدام نظرات قابل توجهی در این خصوص داشتند.
جمال شورجه:
داوران به پیام و مضمون فیلم ها توجه بیشتری داشته باشند
جمال شورجه، نویسنده و کارگردان، یکی از داوران جشنواره فیلم فجر در دوره ۳۱ بوده است. او معتقد است، اگر به رشته ای در یک فیلم توجه می شود باید به پیام و مفهوم آن فیلم نیز توجه کنند چرا که خود به خود نام آن فیلم را بر سر زبان ها می اندازد.
جمال شورجه، در خصوص ترکیب هیأت داوران جشنواره فیلم فجر امسال و ملاک های داوری آثار به بانی فیلم گفت: داورانی که از سوی سیاستگذاران جشنواره انتخاب می شوند باید هم از سواد کافی در حوزه سینما برخوردار باشند و هم شناخت کافی از سینما داشته باشند. در عین حال منصف باشند، مباحث سیاسی و جناحی را در نظر نگیرند و فقط موضوعات و مضامین فیلم ها را قضاوت کنند. متاسفانه همیشه در داوری های سال های گذشته فقط به شکل و ساختار نگاه می شد. چرا که ساختار فیلم ها هر چه شکیل تر و زیباتر باشد توجه بیشتری جلب می کند. فیلم ها باید از قابلیت های موجه سینمایی برخوردار باشند.
وی افزود: موضوع دیگر که همواره مورد غفلت قرار می گیرد پیام و اندیشه آن فیلم است. مفهوم و پیامی که به مخاطب منتقل می شود یک وجه از قضیه است. شما اگر بهترین فیلم را هم داشته باشید اگر پیامی آلوده و مسموم و یا حتی خنثی داشته باشد به نظرم یک وجه مهمی از فیلم ناقص است.
کارگردان فیلم سینمایی «۳۳روز» با بیان اینکه در داوری ها جشنواره بیشتر به شکل و فرم اهمیت داده شده است، ادامه داد: به نظرم می رسد این نگاه ناقصی به فیلم است. داوران باید همه وجه های فیلم را در نظر بگیرند. البته این موضوع شامل حوزه های فنی مثل تدوین و فیلمبرداری و موسیقی نمی شود، ولی در انتخاب بهترین فیلم ها و فیلمنامه ها باید پیامی که منتقل می شود،مورد توجه قرار بگیرد. به فیلمنامه باید به لحاظ درام و کش و قوس های فیلمنامه و اوج و فرود و درام پردازی توجه شود و محتوای غنی داشته باشد. حتی وقتی فیلمبرداری، تدوین و موسیقی فیلمی به عنوان بهترین انتخاب می شود، اگر آن فیلم در نهایت یک پیام مسموم داشته باشد کل آن فیلم را مورد توجه قرا می دهد. به نظرم این نکات حساسی است که داوران محترم کمی باید در آن دقت بیشتری کنند. مثلا وقتی به فیلمی جایزه بهترین تدوین و… را می دهند به پیام فیلم هم دقت کنند که چه پیامی منتقل می شود. این ها اجزایی است که یک کل را می سازد. یک جزء از فیلم ممکن است خود آن فیلم را بر سر زبان ها بیندازد و به آن توجه شود. به هر جهت داوری امر حساسی است.
شورجه با بیان اینکه باید سینما را وسیله ای برای انتقال یک اندیشه و تفکر بدانیم، تاکید کرد: اگر به آثار کلاسیک سینما توجه کنیم می بینیم هم ساختار شکیل و زیبایی دارند و هم دارای محتوای غنی هستند. یعنی تمام اجزا در خدمت رساندن پیامی هستند. باید به این توجه کرد که بهترین تدوین و فیلمبرداری و بازیگران را در اختیار می گیرید که چه چیزی به مردم منتقل شود؟ مردم سرگرم شوند، بخندند و یا سیاه نمایی شود؟ در حالی که همه این ها به کار گرفته می شوند که اندیشه و تفکری را ترویج کنند، سطح نگاه مخاطب را ارتقا دهند و تفکری را القا کنند. وگرنه اگر این اجزا در خدمت پیام مناسب نباشد کار عبس و بیهوده ای است.
کارگردان فیلم سینمایی «دایره سرخ» در مورد ترکیب هیأت داوران ادامه داد: در ترکیب هیأت داوران هم باید اهالی فرهیختگان سینمایی و یا متفکرانی خارج از صنف سینما حضور داشته باشند. بالاخره متفکرانی هستند که نسبت به سینما علاقه و شناخت دارند و اساتیدی هستند که این مقولات را مورد ارزیابی قرار می دهند.
وی در مورد مقایسه فیلم های مستند، انیمیشن و داستانی در کنار هم در جشنواره فیلم فجر امسال، یادآور شد: اینکه امسال دو فیلم مستند و یک انیمیشن قرار است در کنار فیلم های داستانی بررسی شوند کار اشتباهی است و چندان حرفه ای نیست. شاخصه های یک فیلم مستند و یا انیمیشن با یک فیلم داستانی تفاوت دارد. شاید بتوان فیلمنامه یک انیمیشن را با یک فیلم داستانی مقایسه کرد، ولی ساختار مستند کاملا فرق می کند و باید جدا قضاوت شوند. اینکه انیمیشن به عنوان یک کار ارزشمند در کنار فیلم های داستانی قرار گیرد خوب است، نه اینکه در بخش رقابتی حضور داشته باشد. مستند و انیمیشن باید در بخش جداگانه و ویژه ای مورد توجه قرار گیرند و از آنان تقدیر کنند. اگر آثار مستند با داستانی مورد ارزیابی قرار گیرد بازیگر فیلم مستند با کدام بازیگر فیلم داستانی می خواهد رقابت کند؟ حتی فیلمبرداری و تدوین کار مستند با کار داستانی فرق می کند و نور پردازی جدا دارد. اگر مقصود تشویق سازندگان این آثار باشد اشکالی ندارد ولی اینکه بخواهند با یکدیگر به رقابت بپردازند کار غلطی است. فکر نمی کنم این کار منطقی و حرفه ای باشد.
جابر قاسمعلی:
بخش عمده ای از بحث داوری سلیقه ای است
جابر قاسمعلی نویسنده و منتقد سینمایی یکی از داوران جشنواره فیلم فجر در دوره ۲۹ بوده است. او اعتقاد دارد بخش عمده ای از بحث داوری سلیقه ای است، در زمان داوری بهتر است داوران از هر گونه رویارویی با فضای بیرون از داوری پرهیز کنند تا مسئله ای در داوری هایشان تاثیر نگذارد.
قاسمعلی در خصوص ترکیب هیأت داوران جشنواره فیلم فجر امسال و ملاک های داوری آثار به بانی فیلم گفت: بخش عمده ای از بحث داوری سلیقه ای است. یعنی اگر ترکیب داوران ۱۰ نفره عوض شود نتیجه متفاوتی به دست می آید. بنابراین بخش عمده ای از نتایجی که به دست خواهد آمد سلیقه ای است. من امیدوارم داوران به گونه ای انتخاب شوند که متخصص و کارشناس حرفه خودشان باشند و حرفه ای و تخصصی به آثار نگاه کنند. هر چند تا این حد هم درصدی سلیقه دخیل است ولی در همان تعداد فیلمی که انتخاب می شود اگر استانداردهای لازم لحاظ شود فکر می کنم اتفاق خوبی بیفتد.
وی در مورد ملاک های داوری گفت: فردی که به عنوان داور انتخاب می شود باید متخصص، حرفه ای و کارشناس حرفه خودش باشد. مثلا ضمن اینکه کارگردان است کارشناسی هم بکند و یا کارشناس حوزه بازیگری هم باشد. این فاکتور مهمی است که به انتخاب اولیه دبیر جشنواره بستگی دارد که چه ترکیبی را انتخاب کند. امیدوارم انتخاب داوران به سمت کسانی برود که کارشناس هستند و فکر می کنم اگر قضاوت کارشناسانه ای شده باشد و خود به خود عدالت هم در آن لحاظ می شود. همچنین اگر تعداد داوران بیشتر باشد بهتر است. به دلیل اینکه به اندازه تعدادی که اضافه می شود از نظرات کارشناسی جدیدی برخوردار می شویم.
نویسنده فیلم سینمایی «تلفن همراه رئیس جمهور» با اشاره به فشارهایی که از سمت رسانه ها و صاحبان آثار به هیأت داوران وارد می شود عنوان کرد: داوران نباید به این فشارها توجه کنند. رسانه ها و مطبوعات واکنش خودشان را نشان می دهند و اگر داوران در حین داوری حواسشان به رسانه ها باشد ممکن است به لحاظ عاطفی برانگیخته و متأثر شوند و در داوری هایشان تاثیر بگذارد. فکر می کنم در قرنطینه بودن داوران مهم است تا چه از طرف صاحبان فیلم ها و چه از طرف مطبوعات جو ساخته نشود. البته ممکن است این جوسازی ها هم بحق باشد و در چارچوب قانون واکنش خودشان را نشان دهند. بحث من این است که نباید این موضوع داور را متأثر کند.
قاسمعلی ادامه داد: مسائل حاشیه ای طبیعتا در داوری ها تاثیر می گذارد و ممکن است و داوری را از تعادل خارج کند. تجربه ای که در سال های گذشته در هیأت داوری داشتم این است که چند تن از دوستان در مطبوعات و برخی صاحبان فیلم ها واکنشی نشان داده بودند و علیه داوران فضای سنگینی بود. این باعث شده بود یک از داوران برآشفته شود، جلسه پرتنشی برگزار شود و ما سعی می کردیم آن فرد را آرام کنیم. طبیعتا آن آدم در حالت عصبی نمی تواند نسبت به فیلم ها داوری منصفانه و عادلانه داشته باشد. این است که تصور می کنم بهتر باشد داوران از هر گونه رویارویی با فضای بیرون از داوری پرهیز کنند و برای اینکه در جزیره ای بی ارتباط با مراجع دیگر باشند رابط و واسطه ای مثل روابط عمومی جشنواره ارتباط داوران را با بیرون سازماندهی و مدیریت کند.
سید ضیاءالدین دری:
هزینه یک فیلم ربطی به کیفیت آن ندارد
سید ضیاءالدین دری، نویسنده و کارگردان، یکی از داوران جشنواره فیلم فجر در دوره ۳۱ بوده است. او اعتقاد دارد، داورهای جشنواره اگر مستقل باشند باید به این معتقد باشند که هزینه یک فیلم ربطی به کیفیت آن ندارد، فیلم ها باید با آثاری در حد و اندازه خودشان مقایسه شوند.
دری در خصوص ترکیب هیأت داوران جشنواره فیلم فجر امسال و ملاک های داوری آثار به بانی فیلم گفت: طبیعی است که داوران هر دوره سلیقه متفاوتی دارند که معمولا اعمال می شود. منتها باید دید چه نوع فیلم هایی در روند مسابقه قرار گرفته اند. داوران با دستچینی از فیلم ها مواجه می شوند و حال آنکه در آن فیلم های دستچین شده چقدر قبلا اعمال سلیقه شده خود محل بحث است. مثلا این اعمال سلیقه ها می تواند از سوی سازمان سینمایی باشد که خود برگزار کننده جشنواره و دارای سیاست کلی است. آن سیاست های کلی ممکن است در برگزیدن فیلم ها برای بخش مسابقه تاثیر بگذارد. حال هیأت انتخاب در کنار سیاست هایی که احتمالا سازمان سینمایی برای نوع فیلم ها در نظر گرفته، خودشان دارای سلیقه اند. بنابراین سلیقه ای مضاعف خواهد شد.
وی افزود: یک تعداد فیلم به جشنواره راه پیدا می کنند که یک عده ای می خواهند آنها را داوری کنند و وقتی به مرحله داوری می رسند سه مرحله روی آن ها اعمال سلیقه شده است. سومین سلیقه هم اعمال می شود منتها گاهی ممکن است چند فیلم از دایره آن ذائقه و سلیقه هیأت داوران خارج باشد. یعنی فیلمی به دلیل بودجه زیادی که برای آن صرف شده بیشتر مورد توجه قرار گیرد. یک فیلم همانند ساختمانی است که هر چه برایش خرج کنید خوش نماتر و خوش ظاهر تر می شود. وجود چنین فیلم هایی در جشنواره همیشه روی داوری تاثیرگذار بوده است.
کارگردان فیلم سینمایی «باد و شقایق» ادامه داد: مثلا در طول سی و پنج دوره گذشته، هر زمان که بنیاد فارابی خودش دست به تولید فیلم زده، آن تولید جایزه گرفته است. نه اینکه حق نداشته بگیرد بلکه پول بیشتری خرج آن فیلم شده و آن فیلم خوش ظاهر تر و بهتر شده است. در دهه های اول و دوم برگزاری جشنواره نمونه هایی از این دست زیاد داشتیم که فیلم ها با بودجه بالا ساخته شده و حتی اگر ضعف هایی داشت در عوض فیلم خوش ظاهرتری شده بود. داوران هم وقتی فیلم را می بینند می گویند معلوم است موقع ساخت به آن دقت بیشتری شده است. اگر فیلم تاریخی در جشنواره امسال حضور داشته باشد با فیلم های امروزی قابل مقایسه نیست. این گونه است که یک فیلم کم بودجه در کنار یک فیلم پرهزینه قرار می گیرد. این نوع اتفاقات در هر دوره افتاده و روند داوری را تحت تاثیر قرار داده است. لذا این تعداد فیلمی که به مسابقه راه پیدا کرده اند همه مقهور فیلمی می شوند که پرهزینه تر از همه است.
دری با اشاره به اینکه در این شرایط رقابت نابرابر و غیرمنصفانه است، عنوان کرد: در این وضعیت تعادل برای داوری ها بهم می خورد، گویا همان یک فیلم را ساخته اند تا به آن جایزه بدهند. این اتفاق همیشه در جشنواره ها افتاده است. داورها اگر مستقل باشند باید به این معتقد باشند که هزینه یک فیلم ربطی به کیفیت آن ندارد. نباید بگویند برای فلان فیلم پول زیادی خرج شده و به آن جایزه بدهیم. در درجه اول داوران باید این مسئله را مورد نظر قرار دهند و ببینند آیا تصمیمی که می گیرند منصفانه است یا خیر. رقابت فیلم هایی که با هزینه شخصی ساخته شده اند با فیلم هایی که پول زیادی در آن خرج شده است ایرادی ندارد. اما اگر قرار باشد که ۶۰ درصد فیلمهای ساخته شده با مساعدت های دولتی باشد و چند فیلم با پول های کلان دولتی و ارگان ها ساخته شده باشند، از قبل معلوم است چه فیلم هایی برنده اند.
کارگردان فیلم سینمایی «سینما سینماست» تاکید کرد: هیأت داوران باید این مسائل را تشخیص دهند و این فیلم های بزرگ را با هم رده خودشان که هم اندازه خودشان هزینه کرده باشند مقایسه کنند. زمانی که من داور بودم یکی از همین فیلم ها ساخته شده بود و فیلم دومی با همان سطح هزینه و استانداردها نبود تا مقایسه کنیم ببینیم کدام طراحی لباس بهتری دارند. تنها یک فیلم بود که باید همه جایزه ها را به آن می دادیم. همه جایزه های فنی تخصصی اعم از بهترین طراحی لباس و طراحی گریم و… را به آن دادیم چرا که در فیلم های دیگر گریم آنچنانی نداشتند و آدم ها با صورت روزمره بازی می کردند ولی در آن فیلم گریم بارزتری داشت. در صورتی که این داوری نیست و خود ما با چنین شرایطی مواجه شده ایم. حرف ما این بود که باید چند فیلم به این شکل در جشنواره می بود تا فیلم ها، با آثاری در حد و اندازه خودشان مقایسه شوند. در سال یکی دو فیلم این چنینی داریم که بقیه فیلم ها در حاشیه این دو فیلم قرار می گیرند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر