راه حل مسائل منطقه از نگاه خاتمی

خبرگزاری ایسنا: رییس موسسه بین‌المللی گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها گفت: مسائل منطقه با گفت‌و‌گو، تبادل نظر و پذیرش سازوکار دموکراتیک حل شدنی است.

وی با اشاره به وضعیت سوریه گفت: به کار بردن سلاح شیمیایی از سوی هر که باشد یک جنایت است، دنیا و بخصوص مسلمانان باید دست به دست هم بدهند از فجایعی که رخ داده و می‌دهد و منطقه را آشوب‌زده کرده است جلوگیری کنند.

حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمد خاتمی در ابتدای دیدار با نمایندگان دانشجویان سراسر کشور، ضمن خیر مقدم به دانشجویان و ابراز خرسندی از مطالبی که آن‌ها بیان کردند، اظهار کرد: خوشحالم که نسل دانشجوی ما درست فکر می‌کند امیدهایش امیدهای درستی است در عین حال دارای واقع‌نگری است و همواره دغدغه مسائلی دارد که مسائل اساسی است.

وی افزود: اتفاقا اگر دستاورد همین انتخابات و همین جریان صرف نظر از این که چه کسی مسوولیت‌ها را می‌پذیرد باز شدن فضایی باشد که بتوانیم حرف بزنیم، صحبت کنیم، تشکل‌ها جایگاه خودشان را داشته باشند موفقیت بزرگی نصیب جامعه شده است.

وی با بیان این‌که «امروز بسیاری از تشکیلات مستقل یا آزاد یا تعطیل‌اند یا محکوم‌اند یا محدود»، اظهار کرد: این مسأله‌ای است که در کل جامعه قابل قبول نیست و در دانشگاه بیشتر. چون دانشگاه جای بحث و آزاداندیشی است، امیدوارم دارای فضایی باشیم که مجالی پیدا بشود تا بتوانیم با همدیگر صحبت و بحث کنیم و چاره‌جویی برای کارها شود و نهادهای مدنی تقویت شود؛ دولت هم کمک کند.

رییس بنیاد باران تصریح کرد: قاعده این است که نهادهای اجتماعی و مدنی متکی به دولت نباشد. دولت نیست که نهاد مدنی می‌سازد، نهادهای مدنی تمایز با دولت دارند و واسطه بین دولت و توده جامعه هستند، ولی دولت نباید در برابر این نهادها قرار گیرد، بلکه باید حامی آن باشد.

وی تاکید کرد: اگر خدای ناکرده این تفکر غلبه کند که تشکل‌ها و NGOها خانه فساد هستند یا امنیت کشور را به هم می‌زنند روند رشد و توسعه جامعه آسیب می‌بیند. امیدواریم حکومت کمک کند. اگر به این مرحله رسیده باشیم با فضای نو با توجه به تجربه‌ای که جامعه ما دارد و اشکالاتی که بوده است می‌توان به آینده امیدوار بود، در این فضا هم می‌توان خودمان را نقد کنیم که چه کارها کردیم و نکردیم و هم نسبت به دولت و جامعه نقد کرد و راه کار اصلاح داد، این‌ها بحث می‌خواهد.

وی ادامه داد: در فضای بسته نقد از خود هم ممکن نیست. وقتی جریانی و گرایشی در جامعه تحت فشار و زندان است روا نیست که از خود مچ‌گیری کند و آب به آسیاب انحصارگران و تخریب گران بریزد فضا باید باز باشد که همه اعتراف کنند به اشتباه‌شان. نه این‌که یک جریان خودش را حق مطلق و بدون عیب ببینند و دیگران همه بد و مجرم به حساب آیند. همه اشتباه می‌کنند اگر انصاف باشد و بشود در فضایی باز و منصفانه اشتباهات را دید، چه از سوی حکومت و چه جریان‌های دیگر و تصمیم گرفته شود که هیچکدام اشتباهات را تکرار نکنند وضع جامعه بهبود می‌یابد.

خاتمی با بیان این‌که «در انتخابات قبل از ریاست جمهوری این تلقی شد که برای انتخابات شرط گذاشته شده است» گفت: در این انتخابات گفتیم شرط نمی‌گذاریم، اما امیدواریم نتیجه انتخاب تبدیل فضای امنیتی به سیاسی باشد و بگیر و ببندها پایان یابد و زندانیان و محصوران آزاد شوند. همه بپذیریم ملاک و ساز و کار اداره کشور انتخابات باشد، انتخاباتی که فقط رأی مردم در آن تعیین کننده باشد.

وی یادآور شد: در شعار های جناب آقای دکتر روحانی مطالب سنجیده و درستی بود که ما آن را می‌خواهیم و اصلاحات هم همین را می‌خواست و حتی اعتدال یکی از فصول مهم برنامه من در دور دوم انتخابات یعنی سال ۱۳۸۰ بود.

وی تاکید کرد: در این انتخابات آن‌چه مورد تدبیر قرار گرفت و همت مردم هم کارساز شد این بود که جلوی شکست توأمان اصلاح‌طلبی و اصلاح‌طلبان گرفته شد و شعار و رویکرد اصلاح‌طلبی پیروز شد. شعارهای جناب آقای روحانی که همواره هم بر آن تأکید کرده‌اند مورد قبول مردم قرار گرفت. آن‌چه مهم است این که رویکرد پیاده شود، شعارها عملی شود و کسانی دست اندرکار امور باشند که به آن‌ها اعتقاد دارند و برای عملی شدن آن‌ها تلاش می‌کنند.

رییس موسسه بین‌المللی گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها اظهار کرد: در این انتخابات تحول عظیمی رخ داد. مردم به تغییر درون نظام و نه تغییر نظام رأی دادند و اصلاحات هم همین است. به هر حال آن‌چه مهم است تغییر رویکردهاست.

وی با بیان این‌که «اگر فقط تلاش برای رفع مورد به مورد مشکلات باشد کار به جایی نمی‌رسد»، گفت: ولی اگر منشاء این مشکلات پیدا شود مسائل هم حل می‌شود. رویکردهایی که به جامعه، به دانشجو، به زن، به امنیت، به مسائل بین‌المللی بوده است اگر عوض شود بسیاری از مشکلات هم حل خواهد شد. گفته شد که به وعده‌های انقلاب عمل نشده است، من این را اصلاح کنم. انقلاب آرمان‌های بلندی داشت باید بررسی کنیم که تا چه حد در جهت آن آرمان ها حرکت کردیم و اگر نکردیم سبب و مانع چه بوده؟ گفته شده است که آرمان انقلاب ما همان آرمان یک صد ساله ملت ایران، آزادی استقلال و پیشرفت بود و انقلاب به رهبری حضرت امام همین آرمان‌ها را براساس هویت فرهنگی و تاریخی جامعه که اسلام است بنیاد کرد.

وی ادامه داد: نه تنها اکثریت مسلمان‌اند بلکه هویت جامعه ایرانی دینی است و انقلاب ما از پایگاه اسلام آزادی و استقلال و پیشرفت را مطرح کرد. یعنی اسلامی مطرح شد که نه تنها در برابر آزادی و استقلال و پیشرفت نیست، بلکه مؤید آن‌هاست.

رییس‌جمهور اسبق کشورمان با تاکید بر این‌که «رویکرد دینی در انقلاب ما آزادی‌خواهانه، پیشرفت‌گرایانه و استقلال‌طلبانه بود»، افزود: حال اگر رویکردهای دیگری هست خلاف آرمان‌های انقلاب است. دعوا هم سر همین رویکرد و دیدگاه هست. اگر مشکلاتی داریم رویکردهای غلطی وجود داشته که سازکار با انقلاب و آرمان‌ها نبوده و امیدوارم دولت تدبیر و امید در این زمینه مهم کارساز باشد.

وی با اشاره به پرسش دانشجویان که در این فضا «وظیفه دانشجویان چیست؟»، گفت: وظیفه روشن است خیلی‌ها در فضای تنگ تاریک ممنوع می‌شوند و می‌ترسند. اما آن‌کس که درد آشناست و وظیفه‌شناس است آن‌کس که برای انجام وظیفه هزینه داده زندان رفته و محروم شده، ستاره‌دار شده یعنی وظیفه‌اش را می‌شناسد. شماها به وظایف خود آشنایید. ما به حکومت می‌گوییم اجازه داده شود، دانشجو وظیغه خودش را انجام دهد نه به عنوان ابزار دست کسی. اگر فضا باز شود باید ببینیم اولویت دانشجو چی هست چطور با جامعه خودش در ارتباط هست. وظیفه دانشجو مشخص است؛ آزاد و متفکرانه به سمت حل مسائل برود. خطاب ما به حاکمیت این است که بگذارید دانشگاه و دانشجو وظیفه خودش را انجام دهد. دانشگاه دانشگاه باشد نه چیز دیگری.

وی با بیان این‌که «امنیتی کردن دانشگاه غلط است و زمینه ساز خروج نیروهای تحصیل کرده از کشور و اخراج آنان از دانشگاه می‌شود»، تصریح کرد: در این سال‌ها متأسفانه سوءتفاهم و بعد کینه‌ها و جدایی‌ها زیاد شد این‌که منشاء این امر چه بود و چرا به وجود آمد جای بحث دارد، اما کینه‌ها بیشتر شد. امیدوارم در اثر این انتخابات، دل‌ها به هم نزدیک‌تر شود. تغییر فضا و نگاه به آینده و برداشته شدن فضای امنیتی مخرب باعث رفع سوء‌تفاهم ها می‌شود و فضای اعتمادی که دولت و ملت به آن نیاز دارد ایجاد می‌کند.

رییس موسسه بین‌المللی گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در بخشی دیگر از سخنانش به وضعیت منطقه پرداخت و گفت: وضعیت امروز منطقه و مسلمانان نگران کننده است. آتش و خون از هر طرف می‌بارد. مطمئنا قدرت‌های بیرونی که آزادی و پیشرفت منطقه را به زیان خود می‌دانند در پدیدآوردن این وضع یا دامن زدن به آن نقش دارند، ولی اشکال در درون هم هست.

وی افزود: مصر را بنگرید. کشوری مهم و ملتی بزرگ و پیشتاز و روشن امروز به چه وضعی گرفتار شده است. مردم حاکمیت بر سرنوشت رهایی از خفت وابستگی و استبداد و تحقیرشدگی را می‌خواستند و می‌خواهند، اکثریت هم مسلمان‌اند، انتظار بود که جریان اکثریت با روشن‌بینی که طی سال‌های اخیر به مسائل نگاه می کرد عمل کند و واقعاً در جهت رفع موانع دموکراسی گام بردارد.

وی تاکید کرد: کاری نکنیم که دنیا بگوید ما مسلمانان صلاحیت استقرار دموکراسی را نداریم. نیروی نظامی باید حافظ تمامیت ارضی و منافع ملی باشد و در سیاست دخالت نکند. بزرگان‌شان اختلاف کردند و نتوانستند به نفع منافع مردم مصر به تفاهم برسند و خارجی هم آتش بیار معرکه است.

خاتمی همچنین به وضعیت سوریه اشاره کرد و گفت: وضعیت در این کشور نیز بحرانی است. این همه انسان کشته شدند آواره شدند و برادر کشی شد. امروز صحبت از به کار بردن سلاح شیمیایی است. این یک جنایت است، از سوی هر کس که باشد. دنیا و بخصوص مسلمانان باید دست به دست هم بدهند از فجایعی که رخ داده و می‌دهد و منطقه را آشوب‌زده کرده است جلوگیری کنند.

وی تصریح کرد: خوشبختانه در ایران امنیت و آرامش هست، ولی اگر روند سال‌های قبل در ایران ادامه پیدا می‌کرد ممکن بود این مسائل پیش بیاید، متأسفانه در جهان و از جمله در جهان اسلام جان انسان‌ها ارزش ندارد. جریان‌های تند که از هر طرف با بمبگذاری و ترور آشوب به پا می‌کنند در عراق در پاکستان و جاهای دیگر باعث تأسف است و امیدوارم همه بیدار شویم.

وی خاطرنشان کرد: همه کسانی که در این منطقه هستند جوانان مردم مسوولان و حکومت‌ها متوجه باشند این وضعیت اولین زیانش متوجه ملت‌ها خواهد بود. اسلام صدمه می‌بینند. همه ما باید بتوانیم رشد داشته باشیم و با گفت‌و‌گو، تبادل نظر و پذیرش سازو کار دموکراتیک بتوانیم، رشیدانه مسائل را حل کنیم.

در این مراسم نمایندگان دانشگا‌های امیرکبیر، علم و صنعت، خواجه نصیر، صنعتی شیروان، بابل و بابلسر، دامپزشکی ساری، صنعتی کرمانشاه، رازی گیلان، صنعتی اصفهان، اصفهان، بین المللی قزوین، کردستان، شهرکرد، ارومیه، صنعتی جندی شاپور، دزفول، دامغان، چمران اهواز، دانشگاه شاهرود، دانشگاه سمنان، آزاد اصفهان، آزاد زنجان، انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه شیراز و آزاد قزوین حضور داشتند.