چند درصد مردم ماهواره می بینند؟

روزنامه هفت صبح: طبق نظرسنجی مرکز تحقیقات صدا و سیما، 42 درصد مردم بیننده برنامه های ماهواره هستند و در هر شبانه روز به طور متوسط حدود 3 ساعت برنامه های ماهواره را تماشا می کنند.

از آن زمانی که صحبت درباره شبکه های ماهواره ای به عنوان یک تابو محسوب می شد تا همین امروز که همه مسئولان و کارشناسان مختلف درباره آن به اظهار نظر می پردازند، هیچ گاه آمار رسمی از تعداد بینندگان این غول بی شاخ و دم منتشر نشده بود و همه چیز به گمانه زنی ها ختم می شد.

به تازگی اما برای اولین بار آمار رسمی از نظرسنجی جامع مرکز تحقیقات صداوسیما در رابطه با بینندگان شبکه های ماهواره ای منتشر شده که حاوی آمار جالبی است.

طبق این نظرسنجی: «33 درصد از حد زیاد و خیلی زیاد و 32 درصد در حد کم و خیلی کم به تماشای برنامه های ماهواره ابراز علاقه کرده اند. 35 درصد نیز اصلا به تماشای این شبکه ها علاقه ای ندارند. 58 درصد پاسخگویان اصلا شبکه های ماهواره ای را تماشا نمی کنند در حالی که 42 درصد، بیننده برنامه های ماهواره هستند. بینندگان ماهواره در هر شبانه روز به طور متوسط حدود 3 ساعت برنامه های ماهواره را تماشا می کنند.»

احتمالا در نوروز سال 79 که اولین شبکه ماهواره ای فارسی زبان به شکل غافلگیر کننده و بدون اطلاع مدیران آن در ایران قابل دریافت شد، هیچ کارشناس و مسئولی گمان نمی برد که پس از 13 سال این شبکه های ماهواره ای این گونه با زندگی مردم عادی درآمیخته شود و به یکی از سوژه های مهم کشور تبدیل شود.

حدود 13 سال از آن زمان که مجری شبکه «INTV» از تماس یک شهروند اصفهانی با این شبکه شوکه شده بود و با تعجب و بهت یک سیب را از پای شبکه خودش نشان داد و از او پرسید «اگر الان مرا می بینی بگو که در دست من چیست؟!» می گذرد و حالا این شبکه ها به عنوان یکی از عناصر تاثیرگذار جامعه شناخته می شوند. تاثیرگذاری که در صحبت های همه مسئولان و آمارهای منتشر شده می توان به آن پی برد.

آمار رسمی از زبان یک کتاب

اولین آمار رسمی از میزان بینندگان شبکه های ماهواره ای علاقه های آنها نه از زبان یک مسئول و یا یک سازمان رسمی بلکه در قالب یک کتاب منتشر شده است. کتاب شکست انحصار با عنوان فرعی نقشه راه تاسیس رادیو و تلویزیون خصوصی در سه فصل «آیا الگوی مطلوب وجود دارد، موافقان و مخالفان، مدل رسانه ای مطلوب» تدوین و منتشر شده و در ابتدای آن برای شروع بحث فصل اول با درج جدولی وضعیت کشور از لحاظ مراجعه به شبکه های ماهواره ای شرح داده شده که برخی از آن حاوی نکته های جالبی است.

مرکز تحقیقات صداوسیما در سال 90 نظرسنجی جامعی در رابطه با بینندگان شبکه های ماهواره ای در 31 مرکز استان (حدود 60 درصد جامعه) انجام داده بود که در این کتاب آنها منتشر شده است.


تماشای ۴۲ درصدی ماهواره

۵۸ درصد پاسخگویان به این نظرسنجی اصلا شبکه های ماهواره ای را تماشا نمی کنند در حالی که ۴۲ درصد، بیننده برنامه های ماهواره هستند. بینندگان ماهواره در هر شبانه روز به طور متوسط حدود سه ساعت برنامه های ماهواره را تماشا می کنند.

در طرف دیگر ماجرا ۵۲ درصد پاسخگویان در حد زیاد و خیلی زیاد و ۴۰ درصد در حد کم و خیلی کم برنامه های تلویزیون داخلی را تماشا می کنند.


فیلم و سریال عامل اصلی تماشای ماهواره

نگاهی به آمارهای این نظرسنجی نشان می دهد که برنامه های سبک زندگی و لایف استایل جزو محبوبترین برنامه های تماشاکنندگان ماهواره است و این دست برنامه ها از برنامه های خبری و سیاسی پیشی گرفته اند. نکته ای که سبب شده در چند سال اخیر بمباران شبکه های ماهواره ای از موسیقی و سیاست به سمت شبکه هایی با رنگ و بوی سبک زندگی پیش برود و روز به روز نیز بر تعدادشان افزوده شود.

مهمترین قالب مورد علاقه بینندگان ماهواره در این نظرسنجی به ترتیب عبارتند از: «فیلم و سریال، شوی تلویزیونی، مسابقات و سرگرمی، برنامه های ورزشی، خبر و تحلیل سیاسی، موسیقی و هنر و برنامه های علمی.»

طبق خبر منتشر شده «خبر آنلاین» از میان بینندگان شبکه های ماهواره ای 40 درصد گفته اند در مقایسه با سال گذشته (89) مانند قبل به تماشای ماهواره می پردازند درحالی که 28 درصد بیش از قبل و 27 درصد کمتر از قبل ماهواره تماشا می کنند. در حالی که بنا بر نتایج این نظرسنجی، شبکه های ماهواره ای به طور متوسط دارای 42 درصد بیننده در مراکز استان های کشور هستند، در پایان سال 90 شبکه بی بی سی فارسی نتایج نظرسنجی مستقل خود را منتشر کرد که طبق آن بینندگان این شبکه 28 درصد بینندگان کل شبکه های ماهواره ای در کشور را تشکیل می دهد و مجموع بیننده در کل ایران برابر با حدود 40 درصد جمعیت است.»


ماهواره از زبان مسئولان

موضوع ماهواره ای از آن دست موضوعاتی است که دامنه نظرهای مختلفی از مسئولان را فرا می گیرد. یکی از آن افرادس ردار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی کشور است که در خرداد ماه امسال از کاهش آمار بینندگان ماهواره و اثربخشی روش های نیروی انتظامی خبر داده بود: «نسبت استفاده از ماهواره پیش از اقدامات ناجا در تهران ۶۰ درصد و در شهرستان ها ۴۰ درصد بود و پس از اجرای طرح جمع آوری آنتن ها این نسبت در تهران به ۵۰-۴۵ و در شهرستان به ۲۰ درصد رسید.»

فرمانده نیروی انتظامی همچنین پس از انتخابات گفته بود براساس نظرسنجی ها مشخص شده افرادی که کمتر ماهواره تماشا می کنند، بیشتر به روحانی رأی داده اندو دیدن ماهواره ربطی به رأی دادن ندارد. در سال ۸۸ هم دارابی معاون وقت صدا و سیما گفته بود که بینندگان ماهواره افزایش دو برابری داشته و در حدود ۴۰ درصد مردمخ جامعه شبکه های ماهواره ای تماشا می کنند.

در سال ۹۰ نیز حجت الاسلام موسوی مقدم، قائم مقام سازمان صدا و سیما گفته بود ۵۲ شبکه فیلم سینمایی در ماهواره وجود دارد که ۲۰ شبکه آن به زبان فارسی است.


یک رقابت عجیب

این آمارها و ارقام در حالی منتشر می شود که سازمان عریض و طویل صدا و سیما با بودجه 1300 میلیاردی خود نتوانسته در زمینه تولید به توفیق آنچنانی دست پیدا کند و شبکه های ماهواره های با فرصت طلبی هر چه تمامتر مشغول پر کردن جاهای خالی به سبک خود هستند و از این عدم مدیریت نهایت بهره را برده اند.

رقابت بین شبکه های ماهواره ای به اندازه ای زیاد شده که این شبکه ها علاوه بر تخصصی تر کردن کانال ها و مخاطبانشان، در رویه ای جدید تمرکزشان را بر نحوه نمایش خود و کیفیت پخش برنامه خود نیز قرار داده اند. همه اینها درحالی است که مسئولان شبکه های تازه تاسیس داخلی هنوز در ابتدای راه و مخاطب شناسی هستند و برای حرفه ای شدن راه درازی را در پیش دارند. شبکه هایی مانند ورزش، پویانمایی، مستند، نمایش و حتی آی فیلم به تازگی کفگیرشان به ته دیگ خورده و همچنان از رقیبان ماهواره ای خود چند گام عقب تر هستند و از شبکه های ماهواره ای تنها سبک تبلیغات آنها را الگوبرداری کرده اند.