خیز «مربع» برای اسکار

روزنامه خراسان- محمد عنبرسوز: مراسم اهدای جوایز فیلم اروپا که به «اسکار اروپایی» مشهور است، شنبه شب با معرفی برترین های سینمای اروپا در سال ۲۰۱۷ برگزار شد. اعتبار این مراسم که از سال ۱۹۸۸ کار خود را آغاز کرده، در سال های اخیر به نحو چشمگیری افزایش یافته و از نظر زمانی واسطه ای بین جشنواره های اروپایی معتبری مانند کن و برلین با جشن های پایان سال هالیوود مانند اسکار و گلدن گلوب محسوب می شود و بر آثار اروپایی متمرکز است.

نگاهی به فهرست برندگان دو مراسم اسکار و جوایز فیلم اروپا در سال های اخیر نشان می دهد که این جشنواره تأثیر مهمی بر نظر رأی دهندگان آکادمی اسکار دارد. جوایز فیلم اروپا به طور کلی هر سال از یک فیلم برجسته، با اهدای چند جایزه اصلی، شامل بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم نامه و بهترین بازیگران مرد و زن، رونمایی می کند و آن فیلم در پایان سال از شانس بسیار بالایی برای کسب جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان در جشن هالیوودی اسکار برخوردار خواهد بود.

در سال 2013 فیلم «زیبایی بزرگ» پائولو سورنتینو علاوه بر جایزه بهترین تدوین، سه جایزه اصلی بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد را در جوایز فیلم اروپا به دست آورد و در اسکار هم توانست مجسمه بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را به خود اختصاص دهد. یک سال بعد، فیلم تحسین شده پاول پاولیکوفسکی، یعنی «ایدا» با پنج جایزه از جوایز فیلم اروپا، راهی اسکار شد و در هشتاد و هفتمین دوره این مراسم، به عنوان بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان دست یافت. «جوانی» ساخته پائولو سورنتینو به عنوان مهم ترین برنده جوایز اصلی فیلم اروپا در سال 2015، به توفیق چندانی در اسکار دست نیافت و میدان را به فیلم «پسر شائول» از لهستان واگذار کرد. اما یک سال بعد، این «تونی اردمن» مارن آده از آلمان بود که با چهار جایزه اصلی و یک جایزه فرعی از اسکار اروپایی، گلدن گلوب را هم از آن خود کرد و در حالی که رقابت تنگاتنگی با «فروشنده» اصغر فرهادی از ایران داشت، مجسمه اسکار را به رقیب ایرانی اش واگذار کرد.

فارغ از این که عده ای معتقدند مسائل سیاسی و قانون مهاجرتی ترامپ و همچنین تحریم اسکار توسط فرهادی باعث جلب توجه رأی دهندگان اسکار به این فیلم شد، اما مرور منتخبان اسکار اروپایی در سال های اخیر نشان می دهد که درخشان ترین فیلم اروپایی هر سال و برنده جوایز اصلی این جشنواره، از شانس زیادی برای کسب اسکار خارجی برخوردار خواهد بود.

اما امسال فیلم سوئدی برنده نخل طلا، فاتح مطلق جوایز فیلم اروپا بود. «مربع» اثر روبن اوستلوند بیش از هر فیلم دیگری مورد توجه اعضای آکادمی فیلم های اروپا قرار گرفت و حتی نسبت به منتخبان سال های قبل هم جوایز بیشتری برد. این فیلم که پیش از این جایزه اصلی جشنواره کن (نخل طلا) را هم به خود اختصاص داده بود، در دو رشته فرعی، یعنی بهترین طراحی صحنه و بهترین فیلم کمدی اروپایی، موفق به کسب جایزه شد. اما «مربع»، در بخش جوایز اصلی غوغا کرد و فقط در بخش رقابت بر سر جایزه بهترین بازیگر زن، میدان را به فیلم «درباره جسم و روح» و بازیگرش الکساندرا بوربه، واگذار کرد. بدین ترتیب این فیلم با کسب چهار جایزه از پنج جایزه اصلی، یعنی بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم نامه و بهترین بازیگر مرد، خود را به عنوان مقتدرترین منتخب جوایز فیلم اروپا و جدی ترین شانس بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان نودمین دوره مراسم اسکار معرفی کرد.

«مربع» که یک طنز تلخ و گزنده معرفی شده، در لوکیشن یک موزه اتفاق می افتد؛ یک اثر ویژه با سبک خاص سینمای اروپا که تقریباً در تمام محورها اعم از بازیگری، فیلم نامه، کارگردانی و... فوق العاده ارزیابی شده و در هر جشنواره ای که شرکت کرده مورد تحسین مخاطبان و منتقدان قرار گرفته است. این موارد نشان می دهد نیازی نیست تا 23 ژانویه 2018 منتظر بمانیم و به احتمال قریب به یقین، از حالا می توانیم نام «مربع» را در میان نامزدهای نهایی بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان اسکار قطعی بدانیم.

یکی دیگر از نکات قابل توجه جشن شنبه شب سینمای اروپا، موفقیت یک پویانمایی بلند به نام «وینسنت دوست داشتنی» محصول لهستان و بریتانیا بود که مورد تحسین اعضای آکادمی و مخاطبان قرار گرفت. این پویانمایی البته در اسکار کار سختی برای رقابت با آثار مهمی همچون «لگو بتمن» و «کوکو» خواهد داشت؛ اما به نظر می رسد پس از قرار گرفتن پویانمایی «زندگی من به عنوان یک کدو سبز» از سوئیس در میان نامزدهای نهایی بهترین پویانمایی اسکار، فاصله آثار اروپایی و آمریکایی در رشته پویانمایی، در حال کاهش است. به هر حال «وینسنت دوست داشتنی» هرچند اثر تحسین شده ای است اما برای رسیدن به اسکار بهترین پویانمایی کار سختی دارد.