پیام مهم دونالد ترامپ به رهبران عربی

تابناک در گزارشی نوشت: روز گذشته دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا رسما اعلام کرد که ایالات متحده می خواهد پایتخت اش در سرزمین های اشغالی را از تل آویو به بیت المقدس منتقل کند. تصمیمی که هیچ کدام از روسای جمهور آمریکا از ۱۹۹۵ که در کنگره تصویب شد نتوانست یا نخواست عملیاتی کند اما ترامپ روز گذشته نشان داد می تواند همه را غافلگیر کند.

مصطفی نجفی؛ قصد نداریم این تصمیم متهورانه ترامپ را تحلیل یا نقد کنیم؛ چرا که به اندازه کافی این تصمیم بررسی، نقد و واکاوی شد و برخی نیز آن را بی نهایت احمقانه قلمداد کرده اند چرا که بر این باورند که با واکنش قاطع جهان اسلام و خصوصا جهان عرب مواجه خواهد شد و منافع آمریکا در میان اعراب با خطر جدی روبرو خواهد شد!

در همین راستا، می خواهیم واکنش جهان عرب به این تصمیم دونالد ترامپ را بررسی کنیم. بسیاری از تحلیل گران داخلی و حتی بین المللی شاید تصورشان این بود که ترامپ با اتخاذ این تصمیم که هیچ رئیس جمهور آمریکا جسارت اجرای آن را نداشت، جهان عرب را علیه آمریکا می شوراند؛ اما به نظر می رسد ترامپ و دولت اش تحلیل و تصورشان متفاوت با چیزی است که این تحلیل گران و ناظران به آن فکر می کنند یا فکر می کردند!

تقریبا همه کشورهای عربی تصمیم به انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس را محکوم کردند؛ برخی ها آن را مخاطره آمیز خواندند؛ برخی تهدید کردند و تقریبا هیچ کشوری از تصمیم قاطع خود حرفی به میان نیاورد. همگی برای محکوم کردن این اقدام گوی سبقت را از یکدیگر ربودند؛ لذا واکنش اولیه دلگرم کننده بود. حال در ادامه جهان عرب قرار است چه واکنشی نشان دهد؟

آیا در چند روز آینده تمامی کشورهای عربی سفرای آمریکا را فرا می خوانند؟ قرار است این سفرا اخراج شوند؟ سطح روابط خود با ایالات متحده را تقلیل خواهند داد؟ حمایت خود از گروه های فلسطینی را دو چندان خواهند کرد؟ عربستان، امارات و دیگر کشورهای عربی با روابط پنهان خود با اسرائیل چه خواهند کرد؟ تحریم نفتی چطور؟ ائتلاف اسلامی و عربی محمد بن سلمان چه خواهد کرد؟

پاسخ این سوالات ناامید کننده است. دونالد ترامپ پاسخ این سوالات را به خوبی می دانست و تصمیم گرفت. ترامپ به خوبی می داند دیگر جهان عربی وجود ندارد؛ پان عربیسم مرده است و دیگر فلسطین مسئله حاکمان و مردمان جهان عرب نیست.

به یاد داشته باشیم که تصمیم روز گذشته ترامپ برای انتقال سفارت به بیت المقدس در روز میلاد پیامبر اسلام(ص) اعلام شد؛ او به خوبی می داند که جهان اسلام آنقدر دچار نفاق و چند دستگی و رقابت های ویران کننده شده است که هیچ واکنش قاطعی را دریافت نخواهد کرد.

قدرت های عربی و اسلامی را نگاهی بیندازیم؛ عربستان، مصر، ترکیه، عراق و سوریه.

عربستان؛ از قبله گاه مسلمین و داعیه دار رهبری جهان عرب یعنی عربستان آغاز می کنیم؛ چه کاری می می خواهد یا می تواند بکند؟ قرارداد ۵۰۰ میلیارد دلاری با ترامپ را لغو می کند؟ جهان اسلام را برای مقابله با اسرائیل بسیج خواهد کرد؟ همانطور که شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامی را وادار به تشکیل جلسه برای مقابله با ایران می کند برای حمایت از مردم فلسطین خواهد کرد؟

پاسخ ها را خودتان می دانید. با تاکید؛ خیر!

عربستان اگر می خواست اقدامی هر چند بی اثر هم انجام دهد دیگر نمی تواند. یعنی ترامپ اهرم فشار لازم برای خنثی کردن موضع عربستان را در اختیار دارد. شب گذشته بلافاصله پس از آنکه ترامپ تصمیم خود برای انتقال سفارت را اعلام کرد؛ همزمان از ریاض خواست تا به محاصره یمن خاتمه دهد!! همزمانی این دو موضع گیری ترامپ بی دلیل نبود. او به حاکمان سعودی این پیام را داد که اگر بخواهید کاری انجام دهید، ضرر خواهید کرد!

ترکیه؛ واکنش های اردوغان چندان غیر منتظره نبود و نیست؛ او پیش از اعلام تصمیم انتقال سفارت، صراحتا گفت اگر آمریکا چنین اقدامی انجام دهد، فورا روابط خود با اسرائیل را قطع خواهد کرد؛ تاکنون که از اردوغان و قطع ارتباط با اسرائیل خبری در دسترس نبوده است! اما اردوغان می داند چگونه از این حوادث برای بسیج عمومی به نفع خود و حزب عدالت و توسعه استفاده کند؛ احتمالا واکنش ترکیه و اردوغان چیزی جز چند تظاهرات معمول طرفدارن حزب عدالت و توسعه و صدور بیانیه محکومیت نخواهد بود!

مصر؛ سرزمین فراعنه زمانی خواستگاه پان عربیسم و رهبرانی چون جمال عبدالناصر بود؛ اما مصر کنونی به رهبری سیسی هر چند تلاش می کند بار دیگر وزن سیاسی و منطقه ای گذشته اش را احیا کند؛ اما آنقدر به کمک های آمریکا وابسته است و چنان در فقر و فلاکت داخلی به سر می برد که عملا نمی تواند کاری انجام دهد! اصلا سیسی به این فکر می کند که وقتی ملک سلمان که خود را داعیه دار رهبری جهان عرب می داند کاری نمی کند چرا باید خود را کاسه داغ تر از آش کند!؟

عراق و سوریه؛ این دو کشور زمانی جزو پیشقراولان مبارزه با اسرائیل بودند؛ اما اکنون به ویرانه هایی تبدیل شده اند که توان حفظ خود را نیز به سختی دارند؛ آن ها به دست اسرائیل به ویرانه تبدیل نشده اند؛ آن ها با پول و سلاح عربی به این حال و روز افتاده اند و اکنون نیز انتظاری از آن ها نمی رود!

حال ممکن است پرسیده شود ایران چه خواهد کرد؟ به نظر می رسد ایران تمام کاری که باید انجام می داد را داده است؛ کشورهای عربی در ژوئن ۱۹۶۷ و در عرض ۶ روز از اسرائیل شکست خوردند؛ اسرائیل هیچگاه در برابر آن ها شکست نخورد. تنها بازیگر عربی که توانست اسرائیل را شکست دهد حزب اللهی است که مورد حمایت ایران است. اما تقریبا اکثر حاکمان عربی علیه همین حزب الله هستند و آن را تروریست می دانند!

حماس را به یاد آوریم. در زمان هایی که هیچ کشور عربی حاضر نبود از این گروه فلسطینی حمایت کند ایران به آن ها کمک کرد؛ اما آن ها بارها با یک روی خوش از طرف ریاض و سایر پایتخت های ثروتمند عربی، حمایت های ایران را فراموش کردند و زمانی که بن بست می رسیدند بار دیگر دست نیاز به سمت تهران دراز می کردند! به یاد آوریم که بشار اسد حدود ۲۰ سال به حماس پناه داد اما به محض وقوع تحولات در سوریه، خالد مشعل با پرچم معارضان سوری در بیت المقدس دور افتخار می زد!

بنابراین بدون هیچ تعصبی باید گفت جهان عرب به ایران به اندازه کافی بدهکار است!

همه به خوبی می دانیم که امیدی به رهبران عربی نیست و نباید انتظار زیادی از آن ها داشت و ترامپ هم به خوبی این را می داند.

حال این پرسش پیش می آید که توده و کف جوامع عربی چه؟ مردم فلسطین می توانند به آن ها امیدی داشته باشند؟

به نظر می رسد پاسخ بار دیگر ناامید کننده باشد. مردم جوامع عربی چنان سرخورده و عقیم شده اند و یا متاثر از رهبران خود از مسئله فلسطین فاصله گرفته اند که بعید است بتوان به حضور آن ها در کف خیابان های کشورهایشان امیدوار بود.

در نهایت؛ تصمیم ترامپ مبتنی بر این دانسته ها است:

پان عربیسم مرده است و دیگر چیزی تحت عنوان جهان عرب وجود خارجی ندارد!؛ جهان اسلام و جهان عرب دچار شکاف و چند دستگی عمیق شده است؛ مسئله رهبران عربی ایران است نه اسرائیل و مهم تر آنکه امنیت دولت هایی عربی با ملاحظات آمریکا گره خورده است!