کابوس خلیج فارس؛ درباره تغییرات اقلیمی مناطق جنوبی ایران
چندسالی است که عادت کرده ایم در اخبار رکوردهای جدیدی درباره آب و هوای مناطق مختلف ایران بشنویم. از افزایش روند فرسایش خاک گرفته تا برخی سیل های بی موقع. از ریزگردهایی که به میهمان دائم ریه های بسیاری از ساکنان این مرز پرگهر تبدیل شده اند گرفته تا گرمایی که در برخی نقاط کشور طاقت را برای موجودات زنده طاق کرده است.
در این گزارش تاکید شده بود که وضعیت خاص این منطقه ناشی از سه عامل مهم است. «جریان هو در سطوح بالای زمین از سمت ترکیه و عراق به گونه ای است که میزان تشعشع گرمایی را در منطقه خلیج فارس تشدید می کند. سطح پایین زمین نیز در این منطقه با بیابان های اطراف آن باعث می شود که مقدار زیادی از گرما جذب شود، حرارت جذب شده در خلیج فارس، به دلیل عمق کمی که دارد موجب افزایش سطح تبخیر و در نتیجه بالا رفتن رطوبت هوا می شود.
حاصل این سه عامل این نتیجه ناگوار را برای منطقه دارد که اگر وضعیت به همین ترتیب ادامه پیدا کند به دلیل وضعیت جغرافیایی خاص خلیج فارس تواتر شوک های گرمایی که محصول ضریب گرمایی بالا خواهدرفت و شرایطی را فراهم می کند که امکان تداوم حیات انسانی به صورت طبیعی غیرممکن خواهدبود.»
طبق این گزارش یکی از پیامدهای شوک گرمایی در صورتی که برای آن چاره جویی نشود، این است که هم بهره برداری کشاورزی در منطقه به خطر می افتد و هم فعالیت در هوای آزاد غیرقابل تحمل خواهدشد. تازه این در صورتی است که منطقه انرژی لازم را داشته باشد تا بتواند ساختمان ها را با کولرهای گازی قدرتمند خنک نگه دارد.
محققان در این باره تصریح کرده اند در آینده ای نه چندان دور در مناطق اطراف خلیج فارس و دریای سرخ زندگی حتی در داخل ساختمان ها نیز مانند محیط خارج از ساختمان غیرقابل تحمل می شود. ماهشهر و بندرعباس در ایران نیز از جمله شهرهایی به شمار می روند که در معرض رویارویی با این آینده نامطلوب هستند.
طبق پیش بینی های صورت گرفته کویت، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و یمن از جمله کشورهایی هستند که بیشترین آسیب را از روند افزایش دما خواهنددید. بعضی از محققان به این نتیجه رسیده اند که در صورت ادامه گرم شدن کره زمین بسیاری از شهرهای واقع در این کشورها به ناچار از سکنه خالی خواهندشد و اهالی این شهرها باید در جایی دیگر اسکان داده شوند.
گزارش ناسا
گزارش های دیگری نیز درباره وضعیت وخیم این منطقه توسط موسسه های معتبر علمی منتشر شده است. به طور مثال در مطالعه اخیر محققان «ناسا» اعلام شده است که خشکسالی اخیر که از ۱۹۹۸ در شرق مدیترانه آغاز شده بدترین خشکسالی در ۹ قرن گذشته است.
نتایج نشان دادند که هرچند دامنه تغییرات دوره های خشک و مرطوب در این 900 سال خیلی گسترده بوده اما خشکسالی اخیر از 1998 تاکنون به طرز برجسته ای 50 درصد از خشک ترین دوره 500 سال اخیر خشک تر و 20 درصد از خشک ترین دوره 900 سال اخیر خشک تر بوده است.
ما و آینده حوزه تمدنی خلیج فارس
هر چند که برخی از محققان تاکید می کنند که اصولا گزارش های پیش بینی هواشناسی برای بازه های زمانی طولانی کمتر قابل اعتماد است، اما باید تاکید کرد که نمی توان ساده اندیشانه دست روی دست گذاشت و امیدوار بود که این پیش بینی ها محقق نشود!
قاعدتا در مواجهه با این پیش بینی ها چند راهکار می توان اتخاذ کرد. نخستین راه انتقال ساکنان این مناطق به بخش های دیگر کشور است، این راهکار با توجه به جمعیت میلیونی اسکندر مناطق جنوبی کشور بسیار پرهزینه بوده و آثار گسترده سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... به همراه خواهدداشت. در صورت اجرای این راهکار باید گفت که با یکی از بزرگ ترین کوچ های پنجاه سال اخیر جهان مواجه خواهیم شد.
راه دیگر که به طور قطع همسایه های جنوبی ایران نه به عنوان یکی از گزینه ها بلکه به عنوان تنها گزینه با آن مواجهند، آماده سازی مناطق سکونتی با این عذاب بزرگ طیبعی است. این راهکار نیز هزینه بسیار گزافی دارد و احتمالا هزینه آن برای ما کمتر از کوچ بزرگ نخواهدبود؛ با این حال همسایه های ما به سبب جمعیت کمتر و همچنین پول بیشتر تلاش خواهندکرد شهرهای خود را برای آن ایام آماده کنند.
احتمالا چند سال دیگر شاهد آن خواهیم بود که دبی، ریاض، دوحه مانند فیلم های علمی تخیلی هالیوود در لوب های بزرگ شیشه ای قرار می گیرند و سایر نقاط تنها برای بهره گیری اقتصادی آن هم با حداقل حضور انسانی در نظر گرفته خواهدشد.
با این توضیحات به نظر می رسد که در مناطق جنوبی ایران باید به گونه ای راهکاری بینابینی در نظر گرفت و بر پایه هزینه و فایده های اقتصادی، سیاسی و... تلاش شود ضمن آماده سازی این منطقه برای فرداهای سخت مانع از افزایش احتمال هزینه های مقابله با این بحران احتمالی شود.
در پایان باید تاکید کرد که به نظر می رسد هنوز تصمیم سازان این کهن دیار درباره این پیش بینی ها وارد گود اجرا نشده اند و در بخش آمایش سرزمینی نیز تصویری مناسب برای مواجهه با این فاجعه محتمل تهیه نشده است. امید که امروز کابوس این روزهای خلیج فارس و ساکنان سواحل آن را جدی بگیریم. ساکنانی که همین ایام نیز با بحران کم آبی، ریزگرد و... دست و پنجه گرم می کنند و در بسیاری از آنان در میانه ماندن و رفتند. به قول قیصر امین پور «خیلی زود دیر می شود».
آثار افزایش دما بر انسان ها
ممکن است تصور شود که افزایش دما در حد یکی دو درجه مشکل بزرگی نیست و آن را می توان تحمل کرد. اما افزایش دما تنها مشکلی نیست که با آن مواجه هستیم. برای درک موضوع از زاویه حد تحمل گرما و شوک گرمایی به انسان باید به این نکته توجه کنیم: یکی از ابزارهای اصلی خنک کردن بدن، تعریق و تبخیر است. فرایند تبخیر عرق بر روی پوست، که از جمله فرایندهای تبدیل مایع به گاز (آب به بخار) است، انرژی زیادی طلب می کند.
پوست ما این انرژی را از فضای اطراف پوست دریافت می کند و در نتیجه پوست خنک می شود. اما اگر فضای اطراف پوست مرطوب باشد این مکانیسم ضعیف می شود و هرچه رطوبت هوا بیشتر شود مکانیسم مزبور ضعیف و ضعیف تر می شود.
به همین دلیل برای اندازه گیری شدت دماسنجه ای پیشنهاد شده است به نام شاخص گرما (Health Index) که از تلفیق میزان حرارت و رطوبت هوا به دست می آید. با بالا رفتن این شاخص بدن ما از طریق فرایند تعریق و تبخیر به مقابله بر می خیزد، اما اگر شاخص گرما همچنان افزایش یابد سرانجام بدن دچار شوک گرمایی می شود.
سه تهدید بزرگ
بر اثر گرم شدن کره زمین که شتاب آن به طور عمده محصول گازهای گلخانه ای است، سه خطر خلیج فارس را تهدید می کند:
1- موج های گرمایی؛ عامل غیرقابل سکونت شدن منطقه
۲- بالاآمدن سطح؛ به دلیل پایین بودن سطح زمین اطراف خلیج فارس، مناطق وسیعی را زیر آب می برد.
3- خشکسالی های پیاپی؛ تمامی منطقه، دمایی بیش از حد متعارف پیدا خواهدکرد که نتیجه آن خشک سالی های پیاپی خواهدبود.
نظر کاربران
ما چند سال میشه بندر زندگی می کنیم ،9 ماه سال گرم و شرجی است ،و گرما عملا انسانها رو خانه نشین کرده و مردم زیر کولر همه اش خوابن،
چیزی به اسم پارک اینجا وجود ندارد ،بچه ها همه اش تو خونه اند ،بندر عباس چیزی به اسم خنکی صبح و شب و عصر نداره 24 ساعته هوا شرجیه ،
و ذوق و استعداد بچه ها عملا کور میشه تو این گرما مردم یه جورایی بی حال اند و حق هم دارند ،ما چند سال اینجاییم کلافه شدیم وای به حال مردم بومی اینجا !!!
خب دیگه چی امیدوارم که میگی ما نباشیم ببینیم برین دعا کنید ما نبینیم خیلی درد ناکه تازه همین امسال هم در دناک بودزمستان بدتر ازتابستان چه شود
وقتی تبریز هم مثل سالهای پیش برف نمیاد دیگه وای به حال جنوب ،هر چند جنوب یه جاهایی مثل هندوستان بوده گرم و سرسبز ،یه روستاهایی داره باورتون نمیشه ! همه هم در حال خشک شدن .