پازل خاورمیانه جدید کامل می‌شود؟

روزنامه آسمان آبی: چندی پیش تزیپی لیونی، وزیر امورخارجه پیشین رژیم صهیونیستی با انتشار عکسی از خود با ترکی الفیصل، رئیس سابق سازمان اطلاعات عربستان که هنگام حضور در یک همایش صهیونیستی در نیویورک، ماه میلادی گذشته، گرفته شده بود، نوشت: «صلح کامل منطقه‌ای و عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی از طریق مذاکره درباره صلح با فلسطینی‌ها، منافع امنیتی تل‌آویو».

اگر به این متن دقت کنیم، جمله کلیدی «عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی از طریق مذاکره درباره صلح» که با تصویر ترکی الفیصل، ترکیب معناداری می‌شود و می‌تواند رفتارشناسی رژیم‌صهیونیستی و متحد اصلی آن، ایالات متحده را به‌روشنی توضیح دهد. این عکس و کلیدواژه‌های نوشته بر آن، نمادی از سال‌ها «دیپلماسی مذاکره برای حفظ امنیت تل‌آویو» به‌بهای اشغال تدریجی فلسطین است، اما آن‌چه این تصویر را این روزها معنادار‌تر می‌کند، روند جدیدی است که برای آغاز دور تازه مذاکرات صلح با ابتکار دونالد ترامپ و حمایت عربستان‌سعودی در رسانه‌ها منتشر شده است.

در همین زمینه از قول کانال ۱۰ تلویزیون رژیم‌صهیونیستی نقل شده، مقامات عربستان به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان که هفته گذشته برای دیداری رسمی به ریاض سفر کرده بود، گفته‌اند یا طرح صلح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا را بپذیرد یا استعفا کند. براساس همین گزارش، ریاض پس از فراخواندن ناگهانی عباس، به رئیس تشکیلات خودگردان دستور داده از ایران دوری کرده و روابطش را با حزب‌الله لبنان قطع کند. حال این‌که طرح ترامپ چیست، به نقل از «نیویورک‌تایمز» رئیس‌جمهوری آمریکا طرح جدیدی برای پایان نزاع میان فلسطین و رژیم صهیونیستی تدوین کرده که از تمامی طرح‌های پیشین آمریکا پا را فراتر می‌گذارد. این منبع گرچه جزئیات بیشتری را نگفته است، اما نوشت: «ترامپ و تیمش هیچ ابائی در اعلام جانبداری‌شان از تل‌آویو ندارند و به این مسئله افتخار می‌کنند که دوست بزرگ تل‌آویو هستند.»

طرح‌های صلح زیادی در دهه‌های گذشته برای مسئله فلسطین از سوی کشورها و نهادهای مختلف ارائه شده، اما به دلایل مشخص، صلحی برقرار نشده است. علاوه بر آمریکا، در خصوص نقش عربستان در فرایند صلح فلسطین، جولای ۲۰۰۷، طرح صلحی از سوی ریاض با محوریت اتحادیه عرب ارائه شد که مورد استقبال ایهود اولمرت، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی هم قرار گرفت و براساس آن قطعنامه‌های ۲۴۲ و ۳۳۸ را مبنای تلاش دیپلماتیک قرار داده بود؛ یعنی خواستار عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی از سرزمین‌های اشغال‌شده ۱۹۶۷ شامل بلندی‌های جولان، بیت‌المقدس شرقی و پذیرش یک دولت مستقل فلسطینی به پایتختی بیت‌المقدس شرقی از سوی رژیم صهیونیستی شده بود و در مقابل اعضای اتحادیه عرب موافقت کرده بودند به نزاع با رژیم صهیونیستی خاتمه داده و مناسبات عادی با این رژیم را آغاز کنند، اما همین طرح هم مثل سایر طرح‌ها به جایی نرسید.

حال باید دید چرا طرح‌های صلح فلسطینی رژیم صهیونیستی یا به مذاکره نمی‌رسند یا در صورت مذاکره، صلحی در پی ندارند؟ یکی از مؤلفه‌هایی که می‌تواند به پاسخ این سوال کمک کند، انگیزه‌شناسی میانجی‌گران مذاکرات و همچنین خود رژیم صهیونیستی از مذاکرات است. نخست، خود رژیم صهیونیستی؛ با وجود صحبت از صلح، هیچ‌یک از احزاب و گروه‌های رژیم صهیونیستی، اعتقادی به راه‌حل دو دولت ندارند. مخالفت با راه‌حل دو دولت در رژیم صهیونیستی، مختص احزاب تندرو مثل لیکود نیست و حتی احزاب میانه‌رو و چپ نیز که در طیف حزب کار رژیم صهیونیستی قرار می‌گیرند در این راهبرد با یکدیگر اشتراک نظر دارند و هدف از مذاکرات را تضمین امنیت بیشتر برای رژیم صهیونیستی می‌دانند. هم‌اکنون که آمریکا و عربستان، فلسطینی‌ها را برای پذیرش طرح صلح خود تحت فشار قرار داده‌اند، رسانه‌های رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر به نقل از گلعاد اردان، وزیر امنیت داخلی رژیم صهیونیستی اعلام کردند برنامه‌ای امنیتی تهیه شده که به‌زودی علیه فلسطینی‌ها در بخش قدیمی شهر قدس اجرا خواهد شد.

وزارت امور خارجه فلسطین نیز در واکنش اظهار کرد: «اقدامات رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد این رژیم اراده‌ای برای صلح ندارد و مخالف گفت‌وگو براساس اصول بین‌المللی است». وزارت امورخارجه فلسطین تأکید کرد: «مقامات رژیم صهیونیستی به اقدامات تجاوزکارانه خود ادامه می‌دهند تا شهرک‌سازی را تشدید کرده و مجازات‌های جمعی فلسطینیان به‌خصوص در شرق قدس را گسترش دهند.» دوم، آمریکا، نخستین تناقض در میانجی‌گری آمریکا در مذاکرات صلح، جمله «ترامپ و تیمش هیچ ابائی در اعلام جانبداری‌شان از تل‌آویو ندارند» است که به‌صراحت در متن خبر «نیویورک‌تایمز» آمده و در اصل موضع رسمی آمریکاست که سوگیری مذاکرات را پیش از آغاز آن نشان می‌دهد به‌ویژه که از کمپ دیوید به بعد همیشه آمریکایی‌ها پشتوانه مذاکرات صلح خاورمیانه بوده‌اند.

سوم، عربستان، مواضع این کشور در منطقه و در نتیجه رفتارشناسی آن، نیازی به توضیح ندارد. ریاض این روزها تمرکز همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود را بر حذف ایران از هر آن‌چه در خاورمیانه جریان دارد، قرار داده است. عبارت «عربستان از رئیس تشکیلات خودگردان خواسته از ایران دوری کرده و روابطش را با حزب‌الله لبنان قطع کند» معلوم نیست معطوف به چه منفعتی در مذاکرات است و در واقع با کوبیدن بر طبل اختلافات در جهان اسلام، پیش‌آگهی مذاکرات را از هم‌اکنون نشان می‌دهد.

این در حالی است که رژیم صهیونیستی از موضع قدرت در مذاکرات حضور می‌یابد و فرایند مذاکرات، نیازمند حفظ موازنه در طرف دیگر میز که فلسطینی‌ها قرار دارند است، اما با رویکردی که در حال حاضر میان دولت‌های منطقه نسبت به مسئله فلسطین و نگاه به رژیم صهیونیستی وجود دارد، چنین انتظاری جمع نقیضین است که محال می‌نماید. امروز در شرایطی قرار داریم که برخی دولت‌های عرب منطقه از جمله عربستان که خواهان پادرمیانی برای مذاکرات صلح فلسطینی‌هاست، با دولت‌ها و گروه‌های اصلی مخالف رژیم صهیونیستی در منطقه دشمنی داشته و حتی خبرهایی از سفرهای پنهانی مقامات عربستان به سرزمین‌های اشغالی در رسانه‌ها وجود دارند. مقامات صهیونسیتی نیاز به ذکاوت سیاسی زیادی ندارند تا از این موج اختلاف‌افکنی‌ها به سود گسترش شهرک‌سازی‌ها به درون مناطق فلسطینی و در نهایت به بازی‌گرفتن مذاکرات صلح بهره‌برداری کنند. اما تیر خلاص را خود «نیویورک‌تایمز» به مذاکرات شلیک می‌کند؛ آن‌جا که در پایان گزارش خود اظهار می‌کند «نتانیاهو و محمود عباس در موضع خوبی برای مذاکره قرار ندارند، چرا که نتانیاهو با اتهام‌های فساد و اعمال فشارهای راست‌ها برای عدم امتیازدهی مواجه است و محمود عباس نیز در معرض مخالفت داخلی شدیدی قرار دارد».