تهران، مسکو، باکو در مسیر توسعه

محسن پاک آئین در خبرآنلاین نوشت: اجلاس سه‌جانبه سران ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان، فرصت مهم و گام بلندی است که می‌تواند تقویت مناسبات دوجانبه و سه‌جانبه را در پی داشته و نمادی از همگرایی منطقه‌ای و موفقیت دیپلماسی برد- برد را به نمایش گذارد.

امروز تهران شاهد یک تحول مهم در چارچوب تقویت ارتباطات با همسایگان است. سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری فدراتیو روسیه و سفر الهام علی‌اف رئیس جمهوری آذربایجان برای برگزاری اجلاس سه‌جانبه میان رؤسای جمهوری سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان، این تحول مهم را رقم خواهد زد. پیش‌بینی می‌شود در این اجلاس، گفت‌وگو در مورد موضوعات مهم منطقه‌ای و همکاری‌های مشترک سه کشور با تمرکز روی منافع مشترک اقتصادی سه کشور، در دستور قرار داشته باشد.

برگزاری این اجلاس نشان می‌دهد که در دولت دوازدهم نیز سیاست برد- برد کماکان در روابط ایران با کشورهای جهان و بخصوص با همسایگان و سایر کشورها مد نظر است و ایران در اجرای سیاست همسایگی، وجود روابط حسنه با همسایگان را به نفع امنیت، ثبات و توسعه اقتصادی منطقه می‌داند. بعد از نخستین اجلاس سه‌جانبه رؤسای جمهوری این سه کشور در سال گذشته در باکو، این باور ایجاد شد که این گونه همکاری‌های مشترک می‌تواند به تقویت صلح و ثبات در منطقه کمک کرده و با تأمین منافع شرکا، توسعه مناسبات راهبردی در حوزه خزر و منطقه قفقاز را دنبال کند.

انجام همکاری‌های مشترک بین سه کشور در حوزه‌های حمل و نقل، انرژی، تجارت، گردشگری، همکاری‌های بانکی، همکاری‌های مرزی و نیز هماهنگی و همکاری‌های اطلاعاتی برای مقابله با تهدیدات و چالش‌های نوظهور علیه ثبات و امنیت منطقه‌ای و ابراز آمادگی برای تعامل نزدیک‌تر در مبارزه علیه تروریسم، افراط‌گرایی، جرایم سازمان یافته فراملی و قاچاق مواد مخدر برای حفاظت از امنیت و ثبات در منطقه که قبلاً زمینه آن فراهم شده، می‌تواند در این اجلاس به نتایج ملموس منتهی شود. در عین حال بازار بزرگ اقتصادی ایران و دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی در دریای عمان و خلیج فارس، از مزیت‌هایی است که بستر مناسبی را برای تبدیل شدن ایران به کانون اصلی حمل و نقل منطقه‌ای فراهم ساخته است.مناسبات حسنه سه کشور که ریشه در خصایص همسایگی دارد و فرصت‌های بی‌نظیر برای همکاری نزدیک جهت دستیابی به اهداف مشترک و رویارویی با چالش‌های آتی، انتظار عمومی نسبت به این نشست را بالا برده و امید است طرف‌های دخیل، بتوانند مبنایی منطقی و قانونمند برای همکاری‌ها و هماهنگی‌های چندجانبه گسترده‌تر برای آینده را پی‌ریزی کنند.

طبعاً هرگونه پیشرفت در روند همکاری‌های دوجانبه و سه‌جانبه و چندجانبه منوط به عینیت بخشیدن به توافقات کتبی و تفاهمات شفاهی میان مقامات کشورهاست و سه کشور اگر تمایل جدی به همکاری‌های منطقه‌ای با یکدیگر و کشورهای پیرامون داشته باشند، باید با اعمال رویکردهای عملگرایانه، بتوانند با هم‌افزایی مثبت مبتنی بر اشتراکات منافع و در فضای اعتماد متقابل، منافع اقتصادی خود را تأمین نموده و برای منطقه ثبات و امنیت و برای ملت‌ها، رفاه و آسایش ایجاد نمایند.

در عین اینکه اجلاس سه‌جانبه سران روسیه، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان فرصتی تاریخی برای پیشبرد طرح‌های کلان منطقه‌ای و تقویت همگرایی‌های چندجانبه است، نباید از مذاکرات دوجانبه رؤسای سه کشور با یکدیگر نیز سخن نگفت. تردیدی نیست که مناسبات دوجانبه تهران و مسکو وارد مرحله جدیدی شده و در سفر پوتین به تهران، می‌توان درباره روابط پایدار و بلندمدت گفت‌وگو کرد. ایران و روسیه در چند سال گذشته در جنگ با تروریسم تجربه‌های زیادی اندوخته‌اند و هدف نهایی هر دو کشور، استقرار «صلح و ثبات در منطقه» است. به نظر می‌رسد در این سفر توسعه روابط اقتصادی و موضوع سوریه و مبارزه با تروریسم و در عین حال حمایت از اجرای کامل برجام، از محورهای اصلی مذاکرات رئیس جمهوری ایران و روسیه باشد.

در ارتباط با روابط تهران و باکو نیز خوشبختانه در سال‌های اخیر اراده رؤسای جمهوری دو کشور بر توسعه روابط در تمام عرصه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، تجاری و حتی علمی و آموزشی استوار است و همکاری ایران و جمهوری آذربایجان در عرصه منطقه‌ای بخصوص تلاش برای استقرار صلح و مبارزه با آسیب‌های امنیتی نظیر تروریسم نیز وارد مرحله نوینی شده است. جمهوری آذربایجان در سیمای ایران چهره یک دوست را می‌بیند و ایران نیز جمهوری آذربایجان را به مثابه یک همسایه برادر و دوست و دریچه‌ای به سوی قفقاز می‌نگرد. تأکید تهران و باکو بر اهمیت گسترش همکاری‌های سه کشور در حوزه‌های تکمیل راه آهن رشت- آستارا، انرژی، ارتباطات، مبارزه با تروریسم، همکاری در زمینه‌های فرهنگی و گفت‌وگوی ادیان، توریسم گردشگری و کشاورزی برخی حوزه‌های مهم همکاری دو کشور است.در مجموع اجلاس سه‌جانبه سران ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان، فرصت مهم و گام بلندی است که می‌تواند تقویت مناسبات دوجانبه و سه‌جانبه را در پی داشته و نمادی از همگرایی منطقه‌ای و موفقیت دیپلماسی برد- برد را به نمایش گذارد.