۶۲۲۷۱۸ ۰۸ آبان ۱۳۹۶ ۰۹:۳۲

نابینایان؛ صدای تق تق عصای سفید در شهر

روزنامه قانون: هزار نابینا در ایران وجوددارند که در میان آن‌ها ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر به کم بینایی و اختلال بینایی دچار هستند .بر اساس قانون «عصای سفید»، عصای سفید روشندلان از این پس به عنوان تابلوی ایست محسوب می‌شود.

این قانون از اول مهر سال جاری به اجرا درآمده و بنا برآن، تا زمانی که معلولان و نابینایان حرکت نکنند، راننده اجازه حرکت ندارد .عدم امنیت در تردد نابینایان، یکی از بزرگ‌ترین موانعی است که بر سر راه آن‌ها وجود دارد و برداشتن این موانع، حضور آنان را پررنگ‌تر خواهد کرد

قانونگذار برای رانندگانی که قانون عصای سفید را رعایت نمی کنند، ۱۰۰هزارتومان جریمه در نظر گرفته است؛ همچنین بحث تشدید جرایم برای افراد خاطی ادامه دارد این قانون در معابری که اولویت با عابر پیاده یا اولویت عابر و سواره برابر است، لازم الاجراست و این مهم، نیازمند آموزش‌های لازم به مردم و افراد معلول و نابیناست

ﻋﺼﺎی ﺳﻔﯿﺪ، قرن‌هاست که در تمام جهان به عنوان نماد نابینایان شناخته شده و استفاده می‌شود. همان عصاهای تاشوي سفیدرنگ که بارها آن را در دست افرادی که عینک آفتابی بر چشم دارند و به آهستگی عصا را برای تشخیص مسیر بر زمین می‌کوبند دیده‌ایم. اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺼﺎ به‌عنوان وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻤﮑﯽ در رﻓﺖ‌وآﻣﺪ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﺎن از ﻗﺮن‌ﻫﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﺘﺪاول ﺑﻮده اﺳﺖ وﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺼﺎی‌ﺳﻔﯿﺪ به‌شكل اﻣﺮوزی و به‌عنوان ﻧﻤﺎدی ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﺎن، ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ‌ﺟﻬﺎﻧﯽ‌اول ﺑﺮﻣﯽ‌ﮔﺮدد و تا امروز ادامه یافته است.

قانونی که در روزهای گذشته در ایران برای حمایت از نابینایان به اجرا درآمده نیز، «قانون عصای سفید» نام دارد. براساس این قانون، از این پس کسانی که از ویلچر استفاده می‌کنند به‌عنوان عابر پیاده شناخته می‌شوند و عصای سفید روشندلان، به‌عنوان تابلوی ایست محسوب می‌شود. این قانون از اول مهر سال جاری به اجرا درآمده و بنا بر آن، تا زمانی که افرادی همچون روشندلان و یا استفاده‌کنندگان از ویلچر حرکت نکنند، راننده اجازه حرکت ندارد.نابینایان، تحصیل کرده‌ترین معلولان

۱۳۵ میلیون نابینا در جهان وجود دارد که ۹۰درصد آن در کشورهای در حال توسعه است. ایران رتبه شانزدهم دنیا در زمینه آمار نابینایان و کم بینایان را دارد و تعداد کم بینایان در ایران ۶ برابر نابینایان است. طبق آخرین غربالگری‌های به عمل آمده در کشور، قائم‎مقام انجمن نابینایان، از وجود ۱۱۵ هزار نابینا در ایران خبر داد که در میان آن‌ها ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر به کم بینایی و اختلال بینایی دچار هستند. آن‌ها برای دسترسی به حداقل‌های زندگی با مشکل مواجه هستند و به گفته کارشناسان نرخ بیکاری در میان آن‌ها بالغ بر ۴۰ درصد است؛ این در حالی است که نابینایان، تحصیل کرده‌ترین افراد در میان معلولان به شمار می‌روند.

در سال ۱۳۶۰، تعداد نابینایان دانشگاهی در کشور ۱۵۰ نفر و امروز تعداد آن‌ها پنج هزار نفر است. جمعی از تحصیل کرده‌های کشور، به‌دليل نبود امکانات شخصی خانه نشین شده‌اند زیرا کم بینا یا نابینا هستند و برای رفت و آمد در شهر با مشکل مواجه می‌شوند.

اشتغال، آموزش، ایاب و ذهاب، تحصیل، عدم دسترسی به خدمات و وسایل کمک توانبخشی از جمله عصای استاندارد، دستگاه برجسته‌سازی، رایانه و وسایل آشپرخانه مخصوص و مشقت استفاده از حمل و نقل عمومی از جمله مشکلات نابینایان است. اماکن عمومی در سطح شهر به‌خصوص مترو، برای تردد نابینایان مناسب سازی و ایمن‌سازی نشده است. سازمان‌های دولتی اغلب از پذیرش این افراد سرباز می‌زنند.

مناسب سازی تردد با قانون عصای سفید

عدم مناسب‌سازی و امنیت در تردد افراد دارای معلولیت یکی از بزرگ‌ترین موانعی است که در سر راه نابینایان وجود دارد و برداشتن تمام موانع محیطی و همچنین تسهیل‌سازی امکانات جامعه برای استفاده افراد کم بینا و نابینا در حضور هر چه بیشتر آنان بسیار مهم است. در این خصوص «تقی‌مهری»، رییس پلیس راهورناجا، ضمن اطمینان از اجرایی شدن قانون عصای سفید گفت: «پیگیر تصویب جرايم شدید برای آن دسته از رانندگانی هستیم که قانون عصای سفید را اجرا نکنند.

رانندگان موظف هستند در صورت نزدیک شدن افراد استفاده‌کننده از ویلچر یا عصای سفید، از سرعت خود بکاهند و با سرعت مطمئن حرکت کنند که این متن به عنوان تبصره به ماده ۱۲۹ الحاق می‌شود». مهری تصریح کرد: «رانندگان موظفند در صورت نزدیک شدن به فرد استفاده‌کننده از عصای سفید که عصای خود را به علامت ایست به صورت افقی به رانندگان نشان می‌دهد، توقف کنند و پس از عبور آن فرد به حرکت خود ادامه دهند».

جریمه ۱۰۰ هزار تومانی برای رانندگان خاطی

رييس پلیس راهور ناجا، همچنین با اعلام اینکه قانونگذار برای رانندگانی که قانون عصای سفید را رعایت نمی‌کنند، ۱۰۰هزارتومان جریمه در نظر گرفته است، گفت: « در حال حاضر این قانون ابلاغ شده و اجرا می‌شود. ما به دنبال تشدید جرایم برای افرادی هستیم که این مهم را رعایت نمی‌کنند. برابر مقرراتی که از سوی راهور برای معلولان و افراد نابینا و همچنین کم‌توان درنظر گرفته شده است، از این پس این افراد در صورت حادثه دیدن در حوادث راهنمایی و رانندگی به اندازه یک فرد سالم شناخته شده و به آن‌ها برابر قانون دیه قانونی تعلق می‌گیرد».

«محمد ترحمی»، ريیس اداره حقوقی پلیس راهور ناجا نیز با اشاره به اینکه قبل از اجرایی شدن این قانون، ویلچر یک وسیله نقلیه محسوب شده و در صورت تصادف در خیابان سرنشین آن مقصر شناخته می‌شد، گفت: « برای حمایت از افراد نابینا و کسانی که عصای سفید استفاده می‌کنند بر اساس این قانون چنانچه فرد نابینا عصای خود را به رانندگان نشان دهد، به منزله ایست برای راننده محسوب می‌شود و راننده ملزم به ایست کامل تا عبور فرد نابیناست.

در غیر این صورت، در هر شرایطی که راننده با فرد نابینا برخورد کند، مقصر شناخته می‌شود». ترحمی با بیان اینکه این قانون در معابری که اولویت با عابر پیاده است یا اولویت عابر و سواره برابر است، لازم الاجراست گفت: «در این زمینه باید آموزش‌های لازم به افراد نابینا داده شود که هماهنگی‌های آن با سازمان بهزیستی انجام شده است».

قوانین جدید، شعار نباشد

«موفقیت در اجرای قانون عصای سفید، منوط به فرهنگ‌سازی و بازنگری سایر قوانین راهنمایی و رانندگی است». «مجید فراهانی»، عضو شورای شهر تهران این را گفت و با تاکید بر ضرورت تحقق شهر دسترس‌پذیر از طریق اجرای مصوبات شورا بيان كرد:«نابینایان و معلولان این شهر به عنوان شهروند، حقی بر شهر دارند و باید مدیریت شهری برای زندگی این عزیزان اقدامات مناسبی در مسیر دسترس‌پذیری شهر و تسهیل رفت‌وآمدشان، امکان فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به انجام برساند».

فراهانی با اشاره به اینکه در سال ۱۳۸۹ شاهد مرگ خانم نابینايي در ایستگاه مترو خزانه بودیم و امیدوارم در تهران، دیگر شاهد این حوادث تلخ نباشیم، ادامه داد:«شهرداری تهران ضمن توجه به مسائل نابینایان و معلولان شهر، باید اهتمام ویژه‌ای در رسیدگی به مسائل کارکنان نابینا و معلول خود داشته و در این زمینه الگوی دستگاه‌های اجرایی و سازمان های عمومی باشد».

امیدواری نابینایان

مشکلات نابینایان و معلولان در ایران و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، همچنان در ردیف مشکلاتی است که کمتر به چشم می‌آیند یا راهکاری برای آن اندیشیده می‌شود. قانون عصای‌سفید و اجرای آن البته در صورتی که ضمانت‌های اجرایی و نظارت بر روند اجرا وجود داشته باشد، می‌تواند نقطه امیدی برای توجه بیشتر مسئولان به این افراد باشد.«علیرضا سلامی»، ريیس انجمن نابینایان تجلی در این خصوص گفت: «مهر امسال بود، پلیس راهور ناجا به مدد جامعه نابینایان کشور آمد و از قانون عصای سفید خبر داد. تا قبل از این، حق نابینایان در هنگام وقوع تصادفات راهنمایی و رانندگی همواره ضایع می‌شد. قانون مربوط به معلولان و افراد کم‌توان در مقررات راهنمایی و رانندگی وجود داشت اما کمتر به آن پرداخته می‌شد.

از این پس افراد معلول دارای ویلچر و همچنین نابینایان دارای عصای سفید به عنوان عابر پیاده محسوب می‌شوند و عصای سفید به منزله تابلوی ایست برای رانندگان است. به صورتی که اگر نابینایی عصای خود را به صورت افقی نشان دهد، راننده موظف به توقف و اعطای حق تقدم عبور به فرد نابیناست». آنچه مسلم است، این امر نظارت مستمر نهادهای اجرایی را می‌طلبد. در کشورهای توسعه یافته اقدامات بسیاری در زمینه مناسب سازی صورت گرفته است.

تاکسی‌های مجهز به امکانات لازم با رنگ‌ها و اپراتورهای مخصوص و طراحی سایت های معین برای راهنمایی هر چه بهتر افراد دارای معلولیت که با توجه به نوع معلولیت خود چگونه می توانند از امکانات حمل و نقل عمومی استفاده کنند، از جمله اقدامات بسیار رایج در کشورهای توسعه یافته است. در متروي پاریس، بخش جدايي برای ورود ویلچر در نظر گرفته شده است و برای نابینایان از سگ‌های راهنما استفاده می‌شود که آن‌ها را به خوبی به مسیر واگن‌ها هدایت می کند.

در ایران نیز باید ابتدا به فرهنگ سازی و اطلاع رسانی دست زد و با تصویب و اجرایی کردن قوانینی نظیر عصای سفید و در نظر گرفتن ضمانت اجرایی محکم برای آن‌ها ، در راستای تسهیل زندگی این افراد در جامعه قدم برداشت.