اعتراض بازماندگان فاجعه معدن گلستان به فراموشی قول‌های مسوولان

فراموش شدن بازماندگان معدن گلستان

در حادثه دردآور انفجار معدن زمستان یورت آزادشهر در اردیبهشت‌ماه امسال، ۴۳ نفر از معدن‌چیان جان خود را از دست دادند.

همزمان با این اتفاق که تفحص محبوس شدگان نزدیک به ۲ هفته طول کشید، مقامات زیادی به منطقه رفته و قول‌های زیادی برای تأمین معیشت خانواده‌های بازمانده دادند که تا به امروز خیلی از این وعده‌ها محقق نشده‌اند. انفجار در معدن قشلاق زمستان یورت آزادشهر کافی بود تا بهار خانواده‌های آزادشهری به سردی زمستان شود. صدای انفجار زمستان یورت به گوش دنیا رسید و مسوولان داخلی را در هر جایگاهی به این محل کشاند تا با استفاده از توانایی‌هایشان به نجات معدنچیان محبوس شده کمک کنند.

این کمک با شانتاژ خبری همراه شد و مسوولان با دادن وعده‌های زیادی امیدهایی را به خانواده‌های معدنچیان دادند تا بتوانند به آینده امیدوارتر باشند؛ اما با گذشت تقریباً ۲ هفته و مشخص شدن تعداد قربانیان این حادثه دادن وعده‌هایی درباره تأمین معیشت خانواده‌های قربانیان آغاز شد. وعده دادن در زمان بروز حادثه و عمل نکردن به آنها در گذر زمان مشکلات عدیده‌ای را برای خانواده‌های قربانیان به وجود می‌آورد. مشابه این وعده‌ها در زمان رخداد آتش سوزی و تخریب ساختمان پلاسکوی تهران نیز اتفاق افتاد.

صدایی که به جایی نمی‌رسد

حادثه انفجار معدن زمستان یورت نخستین حادثه‌ای نیست که در این حوزه رخ می‌دهد و احتمالاً آخرین مورد هم نخواهد بود. با انفجار در این معدن خانواده‌های زیادی داغدار شدند که بیشتر آنها تنها نان آور خانواده خود را از دست دادند و این اتفاق یعنی این خانواده‌ها نیازمند حمایت بیشتری برای ادامه زندگی هستند.

خانم زهرا رحمتی، همسر «حسن سنچولی» است که در این حادثه جانش را از دست داده، درباره اینکه بعد از این حادثه چه خدماتی از سوی کسانی که وعده کمک داده بودند، دریافت کرده، این‌طور می‌گوید: «بیمه‌ای که برای همسرم از سوی پیمانکار رد شده، بیمه کتابداری است. برای همین سختی کار به او تعلق نگرفت. حالا هم ماهانه نهصد هزار تومان به عنوان مستمری برایمان واریز می‌کنند. با این پول اندک، چگونه سه فرزندم را بدون وجود پدرشان سرپرستی کنم.»

او ادامه می‌دهد: «استاندار برای سرکشی از خانواده‌های معدنچیان آمد و مبلغ ۱۰ میلیون تومان به ما پرداخت کرد اما در این چندماه هیچ فردی از شرکتی که معدن یورت زیرنظر آن‌ها بود، حتی برای تسلیت گفتن هم به خانواده‌ها سر نزد.» این خانواده‌ها که اکثراً دارای فرزند کوچک هستند با وجود سختی و اعتراضی که نسبت به وضعیت خود دارند، نتوانستند صدایشان را حتی به فرماندار شهرستان برسانند.

الان وقت پیگیری است

این انفجار پای خیلی‌ها را به زمستان یورت باز کرد؛ افرادی که پیش از این با وجود اطلاع از وضعیت کارگران، کاری برای حل مشکلاتشان نکرده بودند. حالا بیش از پنج ماه از خبرساز شدن معدنچیان زمستان یورت می‌گذرد و هنوز هم همسران داغدیده و فرزندان یتیم آنان چشم انتظار عملی شدن آن چیزی هستند که عالی‌ترین مقامات کشور وعده داده‌بودند. البته گفتنی است برخی از این وعده‌ها در همان هفته‌های اول بعد از وقوع حادثه عملی شده است اما بخش اعظم آن همچنان خاک می‌خورد.

آقای حمیدرضا فولادگر، عضو کمیسیون صنایع و معادن و نماینده مردم اصفهان درباره نتیجه وعده‌های داده شده به قربانیان معدن یورت به «صبح نو» می‌گوید: «در کمیسیون صنایع و معدن مجلس این موضوع در همان زمان وقوع حادثه با ارائه گزارشی که هیأت رسیدگی به این حادثه تهیه کرد، مورد بررسی قرار گرفت. از آن زمان به این طرف، این موضوع در این کمیسیون مطرح نشده است و برای بررسی اینکه چه کاری برای خانواده‌های قربانیان انجام شده، باید طرح موضوع مجدد در این کمیسیون صورت بگیرد.»

او ادامه می‌دهد: «الان وقت آن است، پیگیری‌هایی که در آن گزارش از سوی مسوولان مطرح شده بود، مورد بررسی قرار بگیرد تا ببینیم نتایج پیگیری‌ها چه بوده است. مسائل کارگری، مزایا، حق بیمه و چه‌درباره مسائل ایمنی و سلامت معدن و اقدامات ایمنی محل کار، موضوعاتی است که این کمیسیون باید در دستور کار خود قرار دهد و پیگیری کند.» فولادگر تأیید می‌کند که از زمان وقوع حادثه معدن زمستان یورت و ارائه گزارش این حادثه در صحن و کمیسیون صنایع و معادن، پیگیری از روند اجرای تعهدات داده شده، صورت نگرفته است.

ایمنی حلقه گمشده معادن

کار معدنچیان در همه جای دنیا با خطرات بسیار زیادی همراه است اما ظاهراً کار در معادن ایران از همه جای دنیا خطرناک‌تر و ناایمن‌تر است. حوادث سال‌های گذشته و تلفاتی که به واسطه نبود ایمنی در معادن رخ داده، خود مؤید این ادعاست. امروز معدن در ایران به یک خطر بالقوه تبدیل شده که هر لحظه ممکن است در گوشه‌ای از کشور جان عده زیادی را به خطر بیاندازد.

خانم شهناز نوایی، مشاور خانه معدن ایران معتقد است حجم استخراج معادن ایران در مقایسه با حجم تولید و استخراج کشورهایی مانند چین بسیار ناچیز است اما این در حالی است که تعداد و شدت حوادث در معادن ایران بحث‌برانگیز است و طبق مطالعات انجام شده، علت ریشه‌ای بیش از ۸۰ درصد حوادث، اعمال و رفتار ناایمن بوده و علت ۲۰ درصد دیگر شرایط ناایمن و سایر عوامل مربوط است. منظور از اعمال ناایمن تخطی از دستورالعمل‌ها و رویه‌های ایمن‌کاری است و منظور از شرایط ناایمن، وجود موقعیت‌هایی است که ظرفیت وقوع حادثه را دارند. ایمنی معادن موضوعی نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت.

فولادگر درباره ایمن سازی معادن این‌طور می‌گوید: «یک بخشی از ایمن سازی مربوط به قوانین وزارت کار و بخشی به وزارت صنعت و معدن و بخشی دیگر هم به استانداردهای محیط کار مربوط می‌شود که هر یک به فراخور شرایط خودش، باید پیگیری شود. تبعاً اگر گزارش حادثه معدن زمستان یورت در دستور کار کمیسیون قرار بگیرد می‌توان این موضوعات را هم بررسی کرد. کار مجلس هم نظارت بر حسن اجرای قانون است که اگر نیازی برای اصلاح وجود داشته باشد، باید انجام دهد.»

قول همکاری

با وجود اینکه برخی از خانواده‌های قربانیان معدن زمستان یورت برای گرفتن مطالبات خود از مسوولان این معدن دچار مشکل شده‌اند، اما یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس می‌گوید خسارت آسیب دیدگان پرداخت شده است. آقای عبدالله رضیان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس و هیأت رسیدگی به حادثه معدن زمستان یورت در این باره به «صبح نو» می‌گوید:« براساس آخرین اطلاعاتی یک ماه قبل از مسوول این معدن گرفته شد، خسارت آسیب‌دیدگان این حادثه پرداخت شده است.»

او ادامه می‌دهد: «براساس پیش بینی‌ها قرار شده بود تا این خانواده‌ها در صورت داشتن هرگونه مشکلی و برای پیگیری مطالبات خود به کمیسیون صنایع و معادن یا به بنده، آقای رمضانعلی سبحانی‌فر و آقای رامین نورقلی‌پور اعضای هیأت بررسی این حادثه مراجعه کنند.»

حوادث معدنی در ایران سابقه طولانی دارد و در سال‌های گذشته معدن زغال‌سنگ طبس، حادثه در یکی از معادن زغال‌سنگ و انفجار در معدن کوهبنان استان کرمان و حادثه معدن زمستان یورت همگی یک وجه مشترک دارند و آن هم این است که فقر ایمنی و نبود نظارت بر عملکرد کارفرمایان و صاحبان معادن، جان کارگران و آینده معیشتی خانواده‌هایشان را به خطر انداخته است. مسوولان در وزارتخانه‌های مرتبط باید برای آینده معادن فکری عاجل داشته باشند تا بلکه شاهد این گونه حوادث نباشیم یا دست کم آلام بازماندگان خیلی زودتر از این‌ها کاهش یابد و درد فراموش شدن، بلای جان آنان نشود.