تراریخته؛ بالاخره خوب یا بد؟
تولید و واردات محصولات کشاورزی تراریخته برای مصرف خوراکی یکی از چالش‌های حوزه کشاورزی و تجاری کشور است که در خصوص مضرات یا فایده‌های آن منتقدان و موافقان بحث‌های مختلفی را مطرح میکنند.
روزنامه ایران: تولید و واردات محصولات کشاورزی تراریخته برای مصرف خوراکی یکی از چالش‌های حوزه کشاورزی و تجاری کشور است که در خصوص مضرات یا فایده‌های آن منتقدان و موافقان بحث‌های مختلفی را مطرح میکنند. مخالفان محصولات تراریخته معتقدند برای تولید یا مصرف آن حداقل در کشور آزمایش های لازم انجام نشده و نمی‌توان سفره مردم را با غذاهای شبهه دار پر کرد از طرف دیگر موافقان تراریخته می‌گویند که منتقدان برای مخالفت خود هیچ گونه سند علمی ارائه نمی‌کنند و مخالفتشان مبنای مستدل ندارد.
مطالب و نظرات مختلفی در فضای مجازی و رسانه‌های کشور در یکی دو سال اخیر در خصوص فناوری مهندسی ژنتیک و محصولات اصلاح شده یا تراریخته منتشر شده است. تراریخته محصولاتی هستند که با روش های اصلاح ژنتیک، صفاتی مانند مقاومت به خشکی یا مقاومت به آفت در آنها ایجاد شده است و موافقان آن معتقدند که این اصلاحات موجب افزایش قابل توجه محصول یا کاهش یا حذف سموم آفتکش می‌شوند. این محصولات طی بیست سال گذشته در سطح وسیعی در جهان کشت و مصرف شده است.
اصطلاحی که مخالفان تراریخته برای این محصولات به کار می‌برند دستکاری ژنتیکی به جای اصلاح ژنتیکی است و همین موضوع نقطه شروع مخالفت یا موافقت با تولید یا واردات تراریخته است. موافقان می گویند با ظهور پیشرفت‌های ایران در زیست فناوری، فشارها و تبلیغات علیه این فناوری بیشتر شده است آنها مدعی هستند که این جریان تلاش می‌کند تا در یکی از شاخه‌های بسیار مهم و سرنوشت‌ساز زیست فناوری کشاورزی برای تأمین رونق کشاورزی، غذای کافی و عاری از سموم زیانبار، رفع‌کننده بحران آب و در صنایع دام و طیور و... وابسته باقی بمانیم.
مجوز واردات ۷۰۰ هزار تن محصولات تراریخته در کشور
ایران در سال ۱۳۸۰ با تصویب مجلس به کنوانسیون تنوع زیستی پیوست و در سال ۹۵ مجوز واردات این محصولات صادر شده و وزارت بهداشت ۲۶ مجوز برای مصرف انسانی صادر کرده است که شامل ۷۰۰ هزار تن می‌شود. موضوعی که موافقان مطرح میکنند این است که وقتی مجوز واردات محصولات را داریم چرا نباید خودمان تولید‌کننده باشیم؟
بابک ناخدا عضو هیأت مدیره انجمن علمی ایمنی زیستی می‌گوید تراریخته علم شناخت ژن‌ها است با تکیه بر آخرین فناوری علم ژنتیک و زیست شناسی. او می‌گوید گیاهان تولید شده از این روش در مقابل آفات و بیماری‌ها مقاومند و خواص تغذیه ای برتر دارند.
به گفته ناخدا در سال ۲۰۱۶، ۱۸۵ میلیون هکتار در جهان زیر کشت محصولات تراریخته رفته و این محصولات در ۲۶ کشور که شامل کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است تولید می‌شود. امریکا، برزیل، آرژانتین، کانادا و هندوستان کشورهایی هستند که بیشترین تولید تراریخته دارند.
وی می‌افزاید: ۵۰ درصد محصولات تولیدی سویا است که هم مصرف انسانی دارد هم حیوانی. ذرت با ۳۳ درصد، پنبه ۱۲ درصد و کلزا با ۵ درصد تولید در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. چغندر قند، پاپایا، کدو، بادمجان و سیب زمینی نیز محصولات تراریخته دیگری هستند که تولید آنها حدود یک درصد است. مجموع درآمد و سود کشت محصولات تراریخته برای کشاورزان در هر سال بیش از ۲۰ هزار میلیارد دلار است.
یکی از موضوع هایی که موافقان تراریخته عنوان میکنند انتقال ژن نیاز محصولات تراریخته به آفتکش‌ها بسیار کم می‌شود و این موضوع برای سلامتی و ایمنی محیط زیست اهمیت دارد.
ترسی فاقد مبنای علمی
الهام باقری راد، بیولوژیست و کارشناس محصولات تراریخته نیز معتقد است زمانی که صحبت از سلامت و ایمنی محصولات تراریخته می‌شود، دو نقطه نظر کاملاً متفاوت در برابر هم قرار می‌گیرند. همه متخصصان امر بر سلامت و ایمنی این محصولات تأکید دارند. در حالی که برخی ارگان های حامی محیط زیست با آن مخالفت دارند. بسیاری از سازمان‌های علمی معتقدند که ترس از محصولات تراریخته بیشتر هیجانی و عاطفی است و نه علمی.
وی می‌گوید: به گفته «انجمن پیشرفت علمی امریکا» در سال ۲۰۱۲، تکلیف علم کاملاً روشن است، طبق تعریف این انجمن علمی «بهبود محصولات زراعی از طریق روش‌های بیوتکنولوژی، فرآیند کاملاً ایمنی است». همچنین سازمان بهداشت جهانی، انجمن پزشکان امریکا، آکادمی ملی علوم، انجمن سلطنتی انگلیس و سایر سازمان‌های دیگر که شواهد ارائه شده را بررسی کرده‌اند به نتایج مشابهی رسیده‌اند، طبق متاآنالیز سازمان‌های مذکور «مصرف غذاهای حاوی تراریخته‌ها در مقایسه با غذاهای غیر تراریخته مشابه آنها خطر بیشتری در بر ندارند».
همچنین گفته می‌شود «تراریخته‌ها عملکرد مزرعه را بالا می‌برند، منابع طبیعی و سوخت فسیلی مورد نیاز برای تولید آنها کاهش می‌یابد و منفعت تغذیه‌ای معینی را ایجاد میکنند». به علاوه بسته به مورد، محصولات تراریخته خوشمزگی بیشتری دارند و در برابر آفات، بیماری‌ها و خشکی مقاوم‌ترند که به صورت کاهش مصرف مواد شیمیایی برای مقابله با آفات و بیماری‌ها بازتاب می‌یابد. اینها از مزایای زیست محیطی فرآورده‌های تراریخته محسوب می‌شوند.
در سال ۹۴ یک میلیارد و ۴۰۵ میلیون دلار ذرت دامی وارد شده و ۷۱۰ میلیون دلار کنجاله سویا. واردات جو و گندم دامی هم داشته‌ایم.
عمده واردات این اقلام محصول تراریخته است در تأیید این مطلب همچنین رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران نیز اعلام داشته «واردات کنجاله و ذرت تراریخته به کشور انجام می‌شود و همچنین مصرف آن هیچ اشکالی برای دام و انسان ندارد». طبق آمار جهانی، در سال ۱۹۹۶ و به محض راهیابی این گونه محصولات به بازار، شش محصول تراریخته برتر (سویا، پنبه، ذرت، کانولا، چغندر قند و یونجه) به گستردگی تمام در سراسر جهان و بویژه امریکا در جیره دام و طیور استفاده شد.
استفاده رایج در دنیا
به گفته این کارشناس ارشد تولیدات تراریخته به هر حال کشور هم‌اکنون حجم قابل توجهی از مواد اولیه دامداری‌ها در دنیا از جنس تراریخته است. با توجه به تسخیر بازار جهانی دانه‌های روغنی و خوراک دام تراریخته در دنیا، در ایران نیز سالانه میلیاردها دلار ذرت، سویا، روغن و فرآورده‌های تراریخته دیگر وارد کشور می‌شود.
نکته قابل توجه و تأمل در پس این به ظاهر مخالفت ها با کشت محصولات تراریخته در کشور این است که در سال‌های طولانی واردات انبوه محصولات تراریخته به کشور، هیچ جریانی علیه لابی واردات ایجاد نشد اما اخیراً که قرار است یک تا دو محصول حاصل تلاش سال‌های طولانی متخصصان کشورمان به ثمر برسد، رانتخواران‌های وارد‌کننده سم و محصولات کشاورزی، فراخوان رسانه‌ای به راه انداخته‌اند تا فکر «تولید» در ایران، نهادینه نشود و تجارت پرسود و منفعت آنها به خطر نیفتد.
بر اساس منابع مستند، ایران سالانه ۸۰۰ میلیون دلار واردات سم دارد. پرواضح است که با روی کار آمدن فناوری تراریخته و کشت و توسعه آن در کشور منافع وارد‌کنندگان سم به خطر خواهد افتاد. متأسفانه موج مخالفت ها با رسیدن به فناوری برتر در کشور نه به جهت خطرناک بودن این فناوری ها بلکه به جهت به خطر افتادن منافع وارد‌کنندگان سموم و کودهای شیمیایی است.
وی تأکید می‌کند: دستیابی به فناوری تراریخته نه تنها به لحاظ ارزش غذایی این محصولات و خصوصیات زیست محیط دوست بودن این فناوری در کنار صرفه بالای اقتصاد آن، بلکه به جهت نقش مؤثری که این فناوری در خودکفایی و مطرح بودن کشورها در عرصه بین‌الملل داشته حائز اهمیت است.
کدام کشور برنج تراریخته مصرف می‌کند؟
آزاد عمرانی، عضو انجمن ارگانیک ایران اما در مخالفت با تولید محصولات تراریخته می‌گوید مخالفان طیف‌های مختلفی دارند که حتی شاید به‌دلیل مسائل شخصی یا اقتصادی باشد اما از نظر علمی و فناوری تولید محصولات تراریخته مخاطرات فراوانی دارد و تا این لحظه پاسخ قانع‌کننده‌ای برای این مخاطرات داده نشده است.
وی می‌افزاید: وقتی صحبت از تجاری‌سازی برنج تراریخته می‌کنیم باید بگوییم کدام کشور تاکنون برنج تراریخته را برای مصرف تولید کرده است؟ چرا برنج تراریخته را کسی نمی‌خورد و فقط در حد تولید آزمایشگاهی بوده و دستاوردی پژوهشی باقی مانده است.
وی می‌گوید موافقان به جای حل مسأله صورت مسأله را پاک میکنند اما نمی‌گویند که فقط ۴۰۰ محصول تراریخته تجاری شده و ۲۰ هزار محصول برای مصرف و تجاری‌سازی تأیید نشده و به تولید نرسیده است. هزینه زیاد تحقیقات آزمایشگاهی موضوعی است که عمرانی با اشاره به آن می‌گوید آزمایش های معتبر و همه جانبه که در دراز مدت محصولات تراریخته را مورد بررسی انجام دهد در کشور اجرا نشده در حالی که طبق قانون ایمنی زیستی وآیین نامه مصوب سال ۹۲ باید اجرا شود.
عمرانی معتقد است هر دستاورد تحقیقاتی لزوماً نمی‌تواند تجاری شود و بر سر سفره مردم بیاید.آزمایش هایی که برای ارزیابی سلامتی و اثرات محیط زیستی روی خاک و آب یا انسان دارد حدود ۱۳۰ میلیون دلار هزینه دارد که این هزینه بالا مانع انجام آزمایش ها می‌شود و حتی آزمایش هایی که انجام شده به تأیید مرجع ذیصلاح نرسیده است.بنابراین تا زمانی که ابهامات وجود دارد نمی‌توانیم به تولید و تجاری‌سازی تراریخته بپردازیم. وی می‌گوید تنها ۱۰ درصد محصولات منجر به کاهش استفاده ازآفتکش می‌شوند و ۹۰ درصد مصرف را بالا می‌برد. وی سخنان خود را با استناد به گزارش های فائو می‌داند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
کار ساده این است که ببینیم کشورهای توسعه یافته از مواد تراریخته استفاده میکنند یا نه ؟ چون اونها بررسی هاشون رو انجام میدهند و بعد مجوز مصرف میدهند . البته ما در مورد محصولات تولیدی خودمان آزمایش کنیم و بعد از اطمینان مصرف کنیم نه اینکه از مخالفان بخواهیم دلیل مصرف نکردن را بگویند .
اسراییل و سویس ، نه این محصولات را وارد میکنند نه می کارند اونا نمی فهمند؟
ازمایشگاه های ما مجهز نیست. تولید تراریخته خیانت به کشور است. با سلامتی وجان مردم بازی نکنید
تراریخته برای سلامتی, دشمن خطرناکیه چ برسه که بخوای از خوب و بدش بگی !!!!!!
گذاشتن این مطالب خیانت به مردمه!!