اعتراض‌ به روحانی در مورد دستگیری کودکان کار

روزنامه شرق: نشست بررسی طرح ساماندهي کودکان کار و خیابان با حضور فعالان اجتماعی نظیر لیلا ارشد، فاطمه قاسم‌زاده، فاطمه اشرفی و شهیندخت مولاوردی، دستیار رئیس‌جمهور در امور شهروندی و زهرا نژادبهرام عضو شورای شهر تهران برگزار شد تا ابعاد طرحی که در دو هفته اخیر با محوریت دستگیری کودکان کار و خیابان انجام شده و ادامه دارد اما با واکنش‌های منفی بسیاری همراه بوده را نقد کنند و شاید خبر خوب این نشست این بود که دستیار رئیس‌جمهور قول داد اعتراضات مربوط به طرح دستگیری کودکان را در جلسه هیئت دولت با رئیس‌جمهور مطرح کند.

در ابتدای این نشست مهناز افشار، بازیگر، به‌عنوان نماینده پویش «بدسرپرست تنهاتر است» توضیحاتی را درباره اهمیت حضور شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های فعال اجتماعی برای نقد و پایش چنین طرح‌های غیرکارشناسی ارائه کرد و در ادامه لیلا ارشد در مروری مستند به اخبار رسانه‌های رسمی از ورود سازمان‌های دولتی برای ساماندهی کودکان کار و خیابان، تصریح کرد: می‌خواهم به شکلی مستند بگویم که تناقض، تعدد و تکرار آماری غیردقیق، عملکرد بدون گزارش و نتیجه و اعتبارات بدون گزارش زیادی در این حوزه داریم که از سرنوشت آنها بی‌خبریم و درعین‌حال موضوع کودکان کار و خیابان حل‌نشده باقی مانده است. می‌خواهم بگوید بعد از سال‌ها هنوز به شدت این تناقض آماری و هزینه‌های بدون مقصد و نامعلوم ادامه دارد و ما نمی‌دانیم این اعتبارات کجا هزینه می‌شود و چه اتفاقی برای این کودکانی که جمع‌آوری شدند، می‌افتد؟ من به‌عنوان يک فعال اجتماعی در این حوزه باید بدانم این پول‌ها و هزینه‌ها کجا اتفاق می‌افتد.

در ادامه نشست، مولاوردی با اشاره به تلاش‌های بهزیستی و شهرداری تهران در حوزه کار کودکان کار یادآور شد بسیاری از این اشکالات به دلیل مسائل قانوني رخ می‌دهند که باید این تناقض‌های قانونی و آيین‌نامه‌های مربوطه اصلاح شوند. او گفت در دولت در حال تهیه بسته حمایتی کودکان کار با محوریت ١١ ارگان مرتبط با موضوع هستیم اما نمی‌دانیم این مراحل پس از سال‌ها چه زماني تمام می‌شود. او یادآور شد اقدام ناگهانی و بدون هماهنگی فرمانداری تهران واکنش‌های زیادی را به همراه داشته است و تشکیل قرارگاه برای چنین کاری در برنامه‌های قبلی پیش‌بینی‌شده نبوده است. مولاوردی تأکید کرد آيین‌نامه حمایت اجتماعی و آيین‌نامه ساماندهی حقوق کودکان کار در حال پیگیری هستند و روز یکشنبه او به همراه خانم ابتکار و خانم جنیدی نامه‌ای را امضا کرده‌اند تا در روند تصویب لایحه حمایت از کودکان کار و نوجوانان تسریع صورت گیرد و قدم‌های مهمی در این زمینه برداشته شود.

دستیار رئیس‌جمهور گفت از نزدیک موضوع کودکان را دنبال می‌کند و شاهد اعتراضات مردمی در شبکه‌های اجتماعی در مورد دستگیری کودکان بوده است. مولاوردی همچنین با تأکید بر اینکه حتما این اعتراضات را روز چهارشنبه در جلسه هیئت دولت مطرح می‌کند، گفت: می‌دانم هیچ تعصب یا عنادی در مورد اجرای چنین طرحی وجود ندارد.

حسن غلامی، قائم‌مقام معاون خدمات اجتماعی سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران به‌عنوان نهادی که در جمع‌آوری یا به قولی دستگیری کودکان کار دخیل بوده است، در ادامه این جلسه مورد واکنش و سؤال حاضران قرار گرفت و در توضیحی گفت: شهرداری تهران برای اجرای این کار موظف بوده است درحالی‌که در جلسه تعیین‌شده برای تصمیم‌گیری در فرمانداری تهران اعتراض و مخالفت خود را اعلام کرده بود. او افزود: شهرداری تهران متولی این کار نبوده است و در این سال‌ها با ایجاد مراکز پرتو سه ‌هزار کودک بازمانده از تحصیل و دارای شرایط نامناسب را حمایت کرده است.

نماینده شهرداری تهران در این نشست تأکید کرد استراتژی شهرداری تهران در مورد کودکان کار و خیابان کاهش آسیب است و افزود: در مورد این موضوع تناقض قانونی زیادی وجود دارد، از یک سو مصوبه‌ای از هیئت وزیران در سال ٨٤ وجود دارد و از یک سو مصوبه شورای‌ عالی اجتماعی کشور در سال ٨٣ که تعریف‌های متفاوتی در مورد ساماندهی کودکان کار در آنها وجود دارد و بر این اساس شهرداری تهران مطابق با همین سند‌ها به وظیفه خود عمل می‌کند اما این تناقض در اجرای قوانین توسط هر دستگاه اشکالاتی را به وجود آورده است.

غلامی به جلسه تصمیم‌گیری درباره این طرح در فرمانداری تهران اشاره کرد و گفت: در همان جلسه شهرداری و بهزیستی مخالفت خود را اعلام کردند اما در نهایت فرماندار تهران قرارگاه این برنامه را ایجاد کرد و ما موظف به اجرا شدیم اما با وجود اين ما به مأمورانمان گفتیم از جایگاه نیروهای مردم‌نهاد با این کودکان برخورد کنند و اگر کودکی نمی‌خواهد سوار ون شود، با زور او را منتقل نکنند و حالا هم می‌گویم ما دستگیری نداشته‌ایم. او در ادامه اعلام کرد تا روز یکشنبه حدود ٣٥٢ کودک به مراکز فوریت‌های یاسر، نواب و بعثت منتقل شده‌اند. این اظهارات غلامی با واکنش فعالان حقوق کودک مواجه شد و آنها این اظهارات را رد می‌کردند و با واقعیت منطبق نمی‌دانستند.

فاطمه قاسم‌زاده، از شبکه یاری کودکان کار هم تأکید کرد که آيین‌نامه هیچ‌کدام از قوانین و مصوبات دولتی در مورد جمع‌آوری یا دستگیری کودکان دستورالعملی ندارند. درعین‌حال در این سال‌ها بیش از ٣٠ بار این طرح‌ها اجرا شده است اما نتیجه نداشته اما با همان روند و روش قبلی باز هم تکرار می‌شوند. مسئله این است که در زمان اجرای این طرح‌ها والدین کودکان را در خانه نگه می‌دارند و تعداد کودکان کم می‌شود و مسئولان فکر می‌کنند طرحشان موفق بوده است. او درعین‌حال به تفاوت بین جمع‌آوری شهرداری تهران در مورد کودکان کار و کودکان زباله‌گرد اشاره کرد و گفت: واقعیت این است که چون این کودکان برای پیمانکاران شهرداری منفعت دارند، دستگیر نمی‌شوند.

در واکنش به این اظهارات قاسم‌زاده نماینده سازمان خدمات اجتماعی با اذعان به اینکه ممکن است پیمانکاران تخلف داشته و کودکان را به کار بگیرند اما این موضوع عمومیت ندارد و در قرارداد پیمانکاران پسماند شهرداری تهران تأکید شده که به‌کارگیری افراد زیر ١٨ سال غیرقانونی است، گفت ممکن است نیروهای نظارتی روی کار پیمانکاران کم‌کاری داشته باشند.

در ادامه جلسه فاطمه اشرفی از انجمن حمایت از کودکان و زنان پناهنده خاطره‌ای را از حضور خود در بندهای نگهداری کودکان در مرکز اصلاح و تربیتی در افغانستان برای حاضران گفت و افزود: در یکی از بندها ١٢ پسربچه‌ای را که قبل از عملیات انتحاری دستگیر شده بودند، با غل و زنجیر نگهداری می‌کردند، از یکی از آنها پرسیدم آیا قبلا ایران بوده‌اند یا نه و چرا سواد ندارند، که یکی از آنها گفت: «مگر شما ما را آدم ‌حساب می‌کنید که به مدارستان راه بدهید». او افزود: واقعیت این است که اگر این کودکان در ایران فرصت آموزش داشتند، شاید سرنوشت متفاوتی داشتند.

اشرفی افزود: واقعیت این است که این طرح‌ها در نهایت بی‌تدبیری و بی‌سلیقگی اجرا می‌شوند و بیشترین رفتار اشتباه هم در مورد کودکان افغان صورت می‌گیرد چراکه آنها را به اردوگاه عسگرآباد ورامین که حداقل امکانات را حتی برای بزرگسالان ندارد، منتقل کرده‌اند و این واقعا غیرمنصفانه است. اشرفی برخلاف بسیاری از اخبار تأکید کرد که تا امروز هیچ‌کدام از کودکان افغان دستگیرشده در این طرح رد مرز نشده‌اند و تنها حدود هشت کودک بدون والد بودند که در نهایت با دستور قضائی آنها را تعیین ‌تکلیف کرده‌اند.

این فعال حقوق کودکان کار پناهنده تصریح کرد نگاه حاکم بر این طرح‌ها فیزیکی، سخت‌افزاری و امنیتی است درحالی‌که با موضوعی اجتماعی با شاخص‌هایی پیچیده روبه‌رو هستیم. اشرفی افزود: طرح بدون مطالعات اجتماعی و با نیروهایی غیرمرتبط اجرا شده و باید گفت برخلاف اظهارات نماینده شهرداری تهران نیروهای حاضر در ون‌های جمع‌آوری یا دستگیری کودکان از جنس مأموران سد معبر شهرداری تهران بوده‌اند.

درعین‌حال درحالی‌که مراکز اعلامی براي انتقال کودکان نهایتا ٣٠٠ نفر ظرفیت دارند، شهرداری تهران روزانه ٣٠٠ نفر را دستگیر کرده است. او با اشاره به فرمان رهبری براي تحصیل کودکان افغان در ایران، افزود: درحالی‌که چنین دستورات دلگرم‌کننده‌ای وجود دارد که نگاه جهان را نسبت به ما تغییر می‌دهد، با چنین طرح‌هایی همه برنامه‌ریزی‌ها را برهم می‌زنند. ضمن اینکه بسیاری از کودکان افغان جمع‌آوری‌شده در این طرح برگه اقامت موقت، پاسپورت یا برگه‌های حمایت تحصیلی داشته‌اند و مأموران جمع‌آوری حتی به این برگه‌های رسمی دولت هم توجه نکرده‌اند. او تصریح کرد: قطعا اجرای این طرح در آستانه شروع سال تحصیلی اثرات منفی بسیاری در روحیه کودکان داشته و خواهد داشت.