انتظار بيهوده از پيام قاطع اروپا به امریکا

روزنامه جوان: رئيس‌جمهور در ديدار رئيس مجلس بلژيك با اشاره به توافق هسته‌اي ايران با كشورهاي ۱+۵ گفت: « توافق در يك مسئله مهم به نام هسته‌اي، يكي از موفقيت‌هاي بزرگ ميز مذاكره در يك مسئله پيچيده بود كه مي‌تواند الگويي براي مسائل پيچيده منطقه‌اي و جهاني باشد.»

در كنار بيان اين نكته، رئيس‌جمهور به اين مقام نه‌چندان تأثيرگذار اروپايي گفت از اتحاديه اروپا انتظار داريم كه اولاً به طور كامل به توافق برجام عمل كند و ثانياً به امريكا نسبت به پايبندي به تعهداتش در برجام فشار آورد و به آنها پيام قاطعي داده شود. در اين سخنان رئيس‌جمهور چند نكته وجود دارد كه نمي‌توان به راحتي از كنار آن گذشت:

۱ ـ با نگاه به اين اظهارات مي‌توان گفت رئيس‌جمهور خود اعتراف كرده‌اند اروپا بر اجراي كامل توافق برجام پايبند نبوده است و آنچه در قضيه برجام مقامات اروپايي با ايران به توافق رسيده‌اند به دليل عدم باور يا حداقل ترديد در اجرا، مانع تعهد اروپا نسبت به برجام بوده است و كسي يا كساني كه در مقام تعهد به اجراي يك توافق مي‌بايست عمل مي‌كردند و تاكنون با اراده و از سر تأمل، تعلل كرده‌اند، آيا شايستگي توصيه به طرف ديگر مذاكره در اين توافق را كه امريكاست، دارند؟ طبيعي است كه اين يك انتظار بيهوده است و اروپا خود محور سنگ‌اندازي در اجراي برجام است و اگر تمايلي بر اجراي آن داشت، حتماً تاكنون امريكا را از رفتار و مسيري كه در اجراي تعهدات برجام متعهد شده بود، متقاعد كرد.

اروپا و امريكا در اجراي تعهدات برجام در يك پازل به صورت هماهنگ عمل مي‌كنند. اينكه در بانك‌هاي اروپايي براي ارتباط با ايران همچنان بسته مانده است و به صراحت طرف اروپايي به ايران مي‌گويد، امريكايي‌ها به ما گفته‌اند با ايران حق تبادل بانكي و بازگشايي اعتباري را نداريد، بلژيك در كجاي معادله رايزني با امريكا براي رفع چالش‌هاي تعهدات برجام مي‌تواند قرار گيرد و اصلاً كدام منطق مي‌پذيرد كه اروپا اعتقاد دارد يا در صورت اعتقاد، قادر است خلأهاي موجود در اجراي برجام را مرتفع نمايد. وقتي طرف به اصطلاح همراه شما همچون اروپا با پالس‌هاي منفي خود مانع اجراي تعهدات برجامي است، چگونه مي‌توان انتظار داشت به عنوان حلقه واسط انتقال پيام به امريكا، نقش يك پيام‌رسان قاطع را بازي كند.

چرا دولتمردان ما تمايل دارند خودشان را گول بزنند و با برخي الفاظ پرطمطراق، افكار عمومي را سر كار بگذارند. اروپا اصلاً در زمين شما بازي نمي‌كند كه بخواهد نقش انتقال‌دهنده پيام را براي شما بازي كند. دولتمردان ما بايد به اين درك واقع‌بينانه برسند كه برجام خوب يا بد هر‌چه بود همين است و بايد از آنچه از اين سند باقي‌مانده و تعهداتي كه غرب اعم از امريكا يا اروپا به واسطه آن داده است به درستي استفاده كند و براي فشار به طرف مقابل خواه امريكا باشد يا اروپا ذره‌اي كوتاه نيايد و به جاي به‌كارگيري «ديپلماسي التماس» از «ديپلماسي اقتدار» براي بيان خواسته‌هاي حق خود بهره گيرد و اگر هم سند امضا شده برجام «پر از خالي است»، با صداقت به مردم گفته شود كه ظرفيت ما همين بود و اين اشتباهات هم رخ داده است و ديگر كاري از دست ما ساخته نيست.

۲ ـ رئيس‌جمهور محترم در فراز اول گفت‌وگوي خود با رئيس مجلس بلژيك به يك نكته خطرناك‌تر اشاره مي‌كند و آن اينكه «توافق در مسئله مهم هسته‌اي يكي از موفقيت‌هاي بزرگ ميز مذاكره در يك مسئله پيچيده بود كه مي‌تواند الگويي براي مسائل پيچيده منطقه‌اي و جهاني باشد.» اين نگاه رئيس‌جمهور به حل مسائل از همان جنس ضرب‌المثل معروف است كه «طرف را به ده راه نمي‌دادند، سراغ خانه كدخدا را مي‌گرفت.» وقتي شما در الفباي مسئله هسته‌اي و تعهدات اخذ شده در برجام - اگر تعهدات قابل اتكايي باشد ـ مانده‌ايد و اروپا و امريكا هر روز با موش و گربه بازي از اجراي همين سند تعهدي خود سر باز مي‌زنند، با چه منطق و اطميناني به سراغ مسائل پيچيده‌تر منطقه‌اي كه سرنوشت كشور و منافع و امنيت ملي به آن گره خورده است، مي‌خواهيد برويد.

دردآور است كه بارها رهبري نظام هشدار داده‌اند كه طرف وقتي صداقت خود را در يك موضوع مثل موضوع هسته‌اي به اثبات نرسانده، نبايد به سراغ موضوعات ديگر رفت و پرونده‌هاي جديدي را پيش‌روي او باز كرد، اما رئيس‌جمهور باز سخن از برجام‌هاي ۲و ۳ ‌ به زبان براند و طرف غربي را با اين برداشت و توهم روبه‌رو كند كه وقتي طرف ايراني مايل به دادن امتيازهاي بيشتر است، چرا بايد از اهرم فشار در برجام حداكثر استفاده را نكرده و او را وادار به تسليم نكنيم.

آنچه رئيس‌جمهور در ديدار با اين مقام دست‌ دوم يك كشور اروپايي نه چندان تأثيرگذار مطرح كرد، حتماً مبناي درستي نداشته است و به نظر مي‌رسد بيش از آنكه اين مقام اروپايي در مقام انتقال پيام قاطع به امريكايي‌ها قرار داشته است، طرف امريكايي و اروپايي اين پيام را به صورت مستقيم از سوي رئيس‌جمهور كشورمان دريافت مي‌كند كه ايران همين دست فرمان براي اجراي تعهدات برجام را غنيمت شمرده و حاضر است براي رسيدن به خواسته‌هاي فراتر از آن، برجام‌هاي ديگري را پيش كشيده و پاي ميز مذاكره بنشيند.

وقتي رئيس‌جمهور براي ايجاد انگيزه اروپايي‌ها از تعهدات برآورده نشده در برجام عبور مي‌كند و فراتر از برجام به دنبال تحقق خواسته‌هاي غرب با الگوي برجام است، چه انتظاري است كه نيكي هيلي، سفير امريكا در سازمان ملل مدعي نشود كه آنچه ايران خواسته پيشاپيش در اختيارش قرار داده شده است و بايد براي فشار به ايران، مسير و خواسته‌هاي ديگري را دنبال كرد.

چيزي كه هيلي به صراحت در انديشكده «امريكن اينترپرايز» درباره ايران و برجام گفت. نيكي‌ هيلي در سخنراني‌اش در آن انديشكده گفته بود: «آمانو (رئيس سازمان انرژي اتمي) نظري را مطرح كرد كه توجه من را جلب كرد. آمانو گفت: نظارت بر پايبندي ايران مانند جورچين است. برداشتن فقط قطعه شمايي از تصوير كامل را در اختيار شما قرار نمي‌دهد. هيلي گفت: اين تشبيه بسيار مناسبي است و دامنه آن بسيار فراتر از حوزه فعاليت آژانس است و اين تشبيه تمام مسيري را كه بايد رفتار ايران و منافع امنيتي ايران را مورد بررسي قرار دهيم، مشخص مي‌كند.»

اين سخنان نشان مي‌دهد كه امريكا نه تنها مسئله هسته‌اي، بلكه كليه منافع امنيتي ايران را هدف قرار داده است و اهدافي فراتر از كنترل هسته‌اي ايران را از طريق برجام دنبال مي‌كند و از نگاه آنچه ايران خواسته است، پيشاپيش در اختيارش قرار داده شده و اين در ازاي تعهدات موقتي است كه امريكا خواستار انجام آن است. واقعيت اين است كه آنها به برجام اصلاً اعتقادي ندارند و قصد دارند از اين طريق فشار بر ايران را افزايش دهند و برجام براي آنها ابزاري براي فشار بيشتر به ايران و محدود كردن آن شده است.

حالا در اين شرايط درخواست رئيس‌جمهور آن هم نه از يك مقام طرف مذاكره اروپايي، بلكه از رئيس مجلس بلژيك چه جايگاهي دارد و اروپاي همراه با سياست‌هاي امريكا در اجراي گام به گام نقض تعهدات برجام، چه گلي را مي‌خواهد سر ما بزند و كدام گشايش را مي‌خواهد در روند اجراي برجام ايجاد كند. اگر بپذيريم كه اروپا همگام با امريكا مسير نقض تعهدات برجام را طي مي‌كند، يقيناً رئيس‌جمهور نه چنين درخواستي را از اين مقام اروپايي مي‌كرد و نه با طرح مذاكره در حوزه‌هاي منطقه‌اي، وسوسه برجام‌هاي ديگر را در امريكاي زياده‌خواه و سلطه‌طلب و اروپاي مطيع سياست‌هاي امريكا فراهم مي‌كرد.